حل و فصل اختلاف با پیمانکار خدمات به چه صورت است؟

پیمانکاری عبارتست از قراردادی که انجام عمل یا فروش کالایی یا ارائه خدماتی با شرایط معینی و در قبال مزد یا بهاء و در مدت معین به شخص یا اشخاص معلوم به نام پیمانکار واگذار می‌شود. با افزایش پروژه‌های متفاوت، روند مراجعه مردم برای انعقاد قرارداد پیمانکاری نیز بیشتر شده است. همینطور که در سال‌های اخیر شاهد افزایش روزافزون اختلاف بین کارفرما و پیمانکار بوده‌ایم در مقابل به دنبال راه‌هایی برای حل و فصل اختلاف با پیمانکار خدمات هم بوده‌ایم. اکثر این اختلافات ناشی از شکل تنظیم قرارداد است. چراکه انعقاد قرارداد درست و دقیق نیازمند راهنمایی افراد حرفه‌ای ا‌ست.

قرارداد پیمانکاری خدمات چیست؟

به صورت کلی در تعهدهای پیمانکاری بصورت فرمت و به طور کتبی در چند ماده تنظیم و به امضاء طرفین قرارداد می‌رسد. به طور معمول تصور می‌شود که قراردادهای پیمانکاری تنها در امور عمرانی نظیر ساخت‌وساز ساختمان به کار می‌رود اما به دلیل ظرفیت بالای این نوع قرارداد می‌توان از آن در زمینه امور پروژه‌ای مانند حمل و نقل، نظافت و امور خدماتی، طراحی وبسایت و نرم‌افزار و… استفاده کرد. در اصطلاح به قراردادهای پیمانکاری غیرساختمانی قرارداد پیمانکاری خدمات گفته می‌شود. در این نوشتار قصد داریم تا با نکات حقوقی مربوط به ابن قرارداد و همچنین بررسی طرق حل و فصل اختلاف با پیمانکار خدمات در صورت حدوث اختلاف بپردازیم.

نکات مهم حقوقی

در تدوین این قرارداد باید به موضوعات مهمی از جمله طرفین، موضوع، مبلغ و نحوه پرداختان، شروط قرارداد و غیره پرداخت.

در رابطه با طرفین این قرارداد ممکن است که چنین قراردادی واجد دو طرف و گاهی چند طرف (کنسرسیوم) باشد که بایستی برای استقرار تعهد و تشخیص مسئولیتهای قراردادی به طور دقیق و منجز تعیین و مشخص گردد. همچنین برای اشخاص حقیقی در قرارداد ذکر مشخصات شناسنامه و کارت ملی و آدرس و غیره کفایت دارد ولی برای اشخاص حقوقی در تنظیم قرارداد پیمانکاری باید نکاتی توجه شود از جمله اینکه به حکم قانون دارای شخصیت حقوقی مستقل و مجاز به عقد و امضای قرارداد و ایجاد تعهد باشد. در خصوص سازمانهای دولتی و وزارتخانه‌ها و بانکها و شهرداریها بایستی طرف قرارداد به درستی تعریف و مشخص شود. در خصوص شرکت‌ها می‌بایست برای بررسی صلاحیت شرکت جهت انعقاد قرارداد اساسنامه و مراحل قانونی تشکیل آن را بررسی نمود و جهت احراز بقاء و عدم انحلال یا تعلیق شرکت، گواهی آخرین تغییرات می‌بایست اخذ گردد. همچنین شخصی باید قرارداد را امضاء نماید که براساس اساسنامه و صورتجلسه مصوبات مجمع عمومی و آخرین تغییرات شرکت حق امضاء را دارا باشد. یکی دیگر از مواردی که باید در تنظیم قرارداد پیمانکاری رعایت شود این است که صلاحیت شرکتها از جهت احراز توانایی و امکان انجام کار توسط شرکت بررسی شود و موضوع قرارداد از موارد فعالیتهای مجاز شرکت باشد. مورد دیگر اینکه شرکت طرف قرارداد ممنوع المعامله نباشد.

علاوه بر این موضوع قراردادها بیشتر جنبه تخصصی دارد و متخصصین و کارشناسان مرتبط با قرارداد باید خودشان دقیقاً کار را با تمام مسائل و جوانب آن شرح دهند تا باعث بروز اختلافات عمده بعدی در اجراء یا تفسیر، همچنین ادعا و انکارهای متعدد طرفین نگردد. گاهی موضوع نحوه تنظیم قرارداد پیمانکاری با درج عبارات کوتاه و مختصر قابل قبول است گاهی هم دارای ابعاد فنی و تخصصی است که در این صورت جزئیات کامل تحت عنوان (شرح کار) بطور مفصل شرح داده و به عنوان جزء لاینفک قرارداد ضمیمه می‌گردد.

ضمناً لازم به ذکر است که رعایت برخی مقررات بخصوص مطالبات کارگران، تدابیر امنیتی و بهداشت کار، بیمه‌های تأمین اجتماعی و مسئولیت مدنی از قوانین آمره و در قراردادها برعهده کارفرما و پیمانکار می‌باشد. لذا در تنظیم قرارداد پیمانکاری نباید برخلاف این قوانین توافقی به عمل آید چرا که فاقد ارزش و غیر مسموع است. 

شیوه حل و فصل اختلاف با پیمانکار خدمات و کارفرما در قرارداد پیمانکاری

در تمامی بخش‌های اقتصادی که فعالیت جاری و مستمر داشته باشند، همواره با امور مربوط به واگذاری کار، فعالیت و یا خدماتی از مجموعه خود به سایر شرکت‌ها، اشخاص حقیقی و حقوقی روبرو هستیم. به‌طور عام، همواره و به‌طور روزمره با اختلافات ناشی از کارهای واگذاری شده و انجام کار، روبرو هستیم، رسیدگی به اختلافات ناشی از قراردادها و یا فعالیت‌های واگذارشده در کلیه بخش‌های اقتصادی در حوزه رسیدگی کارشناسان رسمی دادگستری باصلاحیت مربوطه قرار می‌گیرد. فراوانی بالا در پرونده‌های موضوع این مبحث را به‌طور مشخص در رسیدگی به اختلافات مربوط به قراردادهای پیمانکاری در حوزهٔ خدماتی می‌توان برشمرد.

بررسی موضوع اختلاف بین کارفرما و پیمانکار را می‌توان در دو حوزه قراردادهای خارجی و بین‌المللی و قراردادهای داخلی موردبررسی قرارداد. بنا به تعریفی قراردادی که طرفین آن دارای دو تابعیت متفاوت باشند را قراردادهای بین‌المللی می‌نامند، لذا کلیه قراردادهای خصوصی و دولتی و بخش‌های عمومی که یک‌طرف آن شرکت ثبت‌شده در خارج از کشور و یا افراد حقیقی با تابعیت خارجی باشند در زمره قراردادهای بین‌المللی قرار می‌گیرند و رسیدگی به اختلافات منتج از این قراردادها نیز متناسب با نوع قرارداد روش بررسی و اعلام نظر خاص خود را دارد.

در قراردادهای داخلی پیمانکاری که کارفرما را بخش دولتی تشکیل می‌دهد، عموماً قراردادها منطبق با شرایط عمومی پیمان فی‌مابین بخش دولتی و خصوصی منعقد می‌گردد، در ماده ۵۳ شرایط عمومی پیمان به‌طور شفاف موضوع حل اختلاف را بیان نموده است:

الف ) هرگاه در اجرا یا تفسیر مفاد پیمان بین دو طرف اختلاف‌نظر پیش آید، دو طرف می‌توانند برای حل سریع آن، قبل از درخواست ارجاع موضوع یا موضوعات مورد اختلاف به داوری طبق بند (ج) برحسب مورد، به روش تعیین‌شده دربندهای ۱ و ۲ عمل نماید.

در مورد مسائل ناشی از برداشت متفاوت دو طرف از متون بخش‌نامه‌هایی که به استناد ماده ۲۳ قانون برنامه و بودجه از سوی سازمان برنامه و بودجه ابلاغ‌شده است، هر یک از دو طرف از سازمان برنامه و بودجه چگونگی اجرای بخشنامه مربوطه را استعلام نماید و دو طرف طبق نظری که از سوی سازمان برنامه و بودجه اعلام می‌شود، عمل کنند.

در مورد اختلاف‌نظرهایی که خارج از شمول بند ۱ است، رسیدگی و اعلام نظر دوباره آن‌ها به کارشناس یا هیئت کارشناسی منتخب دو طرف واگذار شود و دو طرف طبق نظری که از سوی کارشناس یا هیئت کارشناسی، در چارچوب پیمان و قوانین و مقررات مربوط اعلام می‌گردد، عمل کنند.

ب) درصورتی‌که دو طرف در انتخاب کارشناس یا هیئت کارشناسی موضوع‌بند ۲، به توافق نرسد یا نظر اعلام‌شده طبق بندهای ۱ و ۲، موردقبول هر یک از دو طرف نباشد، برای حل اختلاف، طبق بند (ج) اقدام می‌گردد.
ج) هرگاه در اجرا یا تفسیر مفاد پیمان دو طرف اختلاف‌نظر پیش آید، هریک از طرف‌ها می‌تواند درخواست ارجاع موضوع یا موضوعات مورد اختلاف به داوری را به رئیس سازمان برنامه و بودجه ارائه نماید.
تبصره ۱٫ چنانچه رئیس سازمان یادشده با تقاضای مورداشاره موافقت نمود، مرجع حل اختلاف شورای عالی فنی خواهد بود.

تبصره: رسیدگی و اعلام نظر شورای عالی فنی، در چارچوب پیمان و قوانین و مقررات مربوط انجام می‌شود. پس از اعلام نظر شورای یادشده، طرف‌ها بر طبق آن عمل می‌نمایند.

د) ارجاع موضوع یا موضوعات مورد اختلاف به شورای عالی فنی، تغییری در تعهدات قراردادی دو طرف نمی‌دهد و موجب آن نمی‌شود که یکی از دو طرف به تعهدات قراردادی خویش عمل نکند. همچنین در قراردادهای پیمانکاری فی‌مابین بخش‌های غیردولتی که به‌عنوان کارفرما و پیمانکار منعقد می‌گردد، توصیه می‌شود در بند مربوط به حل اختلاف و داوری، به‌طور مشخص داور رسیدگی را تعیین نمایند، چراکه در صورت بروز اختلاف فی‌مابین رسیدگی از طریق محاکم و دستگاه قضایی به جهت طی تشریفات آئین رسیدگی سال‌ها به طول خواهد کشید که دراین‌بین هردو طرف قرارداد متضرر خواهند شد.

 برای حل و فصل اختلاف با پیمانکار خدمات نیاز به راهنمایی دارید؟

به عنوان یک کارفرما و یا پیمانکار احتمالا شما از نکات جزئی قراردادها و قوانین مطلع نیستید و همین امر شاید منجر به اختلاف بین کارفرما و پیمانکار شود که بعد از آن به دنبال حل و فصل اختلاف با پیمانکار خدمات باشید. بنابراین تیم ما در وینداد، برای شما نمونه قراردادی کامل و جامع را با همه نکات و بندهای لازم آماده کرده‌اند. پس بهتر است برای این که دچار دردسرهای ناشی از عدم نوشتن قرارداد یا نوشتن قراردادی نامناسب نشوید، با یک مشاور حقوقی در زمینه قراردادها مشورت کنید. برای تهیه نمونه قرارداد پیمانکاری خدمات می‌توانید درخواست تنظیم آن را ثبت کنید.