مطالبه وجه (چک/برات/سفته) + مشاوره وصول وجه اسناد تجاری

امروزه به جهت متدوال شدن استفاده از اسناد تجاری و افزایش کاربرد آنها، آگاهی هرچه بیشتر از مقررات حاکم بر آنها ضرورت دارد. مهم‌ترین اثر آشنایی با چنین مقرراتی در مواردی است که به هر دلیلی به جهت عدم وصول آنها، دارنده سند تجاری با مشکل مواجه شده و خواستار مطالبه وجه (چک/برات/سفته) است.

بدین منظور در این مطلب قصد داریم تا ضمن بررسی خصوصیات اسناد تجاری از قبیل چک، برات و سفته به نکات مهمی که در حین مطالبه وجه (چک/برات/سفته) بایستی بدان توجه نمایید بپردازیم.

منظور از سند تجاری چیست؟

به صورت کلی وفق مقررات قانون مدنی منظور از سند، نوشته‌ای است که در مقام دفاع یا دعوا قابل استناد باشد. این تعریف از سند سبب شده است که تقسیم بندی‌های مختلفی از آن ارائه گردد.

یکی از مهم‌ترین موارد اسناد که موضوع این مطلب نیز می‌باشد اسناد تجاری از قبیل چک، سفته و برات است.

از اسناد تجاری در قانون تجارت ایران به صورت دقیق تعریفی ارائه نشده است لیکن تعریفی که دکترین از اسناد تجاری ارائه داده است عبارتست از هر سندی که در تجارت و در روابط بازرگانی به‌کار برود و علاوه بر اینکه مورد حمایت خاص قانون‌گذار در قانون تجارت قرار گرفته، دارای اوصاف خاص تجاری نیز باشند.

همانطور که بیان شد اسناد تجاری در این مفهوم شامل چک، سفته و برات می‌شود. حال که با تعریف و مفهوم دقیق اسناد تجاری اشنا شدیم، ضرورت دارد که به تبیین مهم‌ترین خصوصیات این دسته از اسناد بپردازیم.

خصوصیات اسناد تجاری شامل چه مواردی می‌شود؟

مهم‌ترین خصوصیات اسناد تجاری شامل مواردی از قبیل انعکاس طلب در سند، قابلیت نقل و انتقال، جنبه شکلی اسناد تجاری، مرور زمان، سایر مزایای قانونی از قبیل انتخاب دادگاه صالح، درخواست صدور قرار تأمین خواسته و امکان توقیف اموال بدهکار، مسئولیت تضامنی مسئولان سند تجاری و غیره.

تعاریف قانونی چک، سفته و برات چیست و نحوه مطالبه وجه (چک/برات/سفته) چگونه است؟

وفق قانون تجارت، منظور از سفته سندی تجاری است که وفق آن صادرکننده سفته متعهد می‌شود مبلغ مشخصی را در زمان مشخص یا عندالمطالبه (یعنی به محض درخواست دارنده) به دیگری بپردازد. در صورتی که سفته وفق مقررات صادر شود، دارنده می‌تواند مبلغ آن را مطالبه نماید.

بدین منظور برای آنکه دارنده سفته بتواند مبادرت به مطالبه وجه سفته نماید بایستی در سررسید وجه آن را مطالبه نماید. در این صورت دو حالت ممکن است رخ دهد اگر وجه پرداخت شود که مشکلی نیست لیکن اگر وجه پرداخت نشود دارنده سفته موظف است ظرف ۱۰ روز از تاریخ سررسید، سفته را واخواست نماید.

منظور از واخواست آن است که اعتراض نسبت به سفته‌ای صورت گیرد که در سررسید پرداخت نشده و این اعتراض باید به صادرکننده ابلاغ شود.

دومین سند تجاری مهمی که امروزه کاربرد کمتری دارد برات است. این سند به صورت دقیق در قانون تجارت تعریف نشده و صرفاً ویژگی‌های این سند بیان شده است.

با این وجود تعریفی که می‌توان از برات ارائه نمود آن است که برات سندی است که به موجب آن صادرکننده به دیگری دستور می‌دهد مبلغ معینی را در سررسید معین یا عندالمطالبه (به محض درخواست دارنده) به شخص ثالث یا به حواله‌کردِ او پرداخت نماید.

در این حالت به شخصی که برات را صادر می‌نماید صادرکننده برات، مُحیل یا برات‌کش گفته و کسی که پرداخت وجه برات را می‌پذیرد برات‌گیر یا محال‌علیه یا قبول‌کننده برات بوده و به دارنده برات محال‌له می‌گویند.

اینک به تعریف مهم‌ترین و رایج‌ترین سند تجاری می‌پردازیم که مقررات مختلفی ناظر بر آن وضع شده است. تعریفی که از چک ارائه شده آنست که سندی است که به موجب آن صادرکننده می‌تواند از حساب موجود در بانک پولی برداشت نماید یا به دارایی موجود در بانک بیفزاید.

تفاوت چک با سایر اسناد تجاری آن است که بر مبنای قانون صدور چک ، چک را فقط بر روی بانک می‌توان صادر نمود و به عبارت دیگر صرفاً محال‌علیه چک بانک است.

از جمله نکاتی که طبق قانون بایستی در حین صدور چک بدان توجه نمایید آنست که در چک باید محل صدور و تاریخ صدور قید شود و به امضای صادرکننده چک برسد و پرداخت وجه چک نباید وعده‌دار باشد.

تفاوت‌های ناظر بر مطالبه وجه (چک/برات/سفته)

اولین و مهم‌ترین تفاوتی که در مطالبه وجه (چک/برات/سفته) وجود دارد آنست که چک از نظر اجرا در حکم اسناد لازم‌الاجراست، بنابراین امکان پیگیری چک برگشتی از طریق اجرای ثبت وجود دارد اما در خصوص برات و سفته چنین مزیت قانونی وجود ندارد.

دومین تفاوت مربوط به مطالبه وجه (چک/برات/سفته) آنست که چک از ضمانت اجرای کیفری برخوردار است. بدین توضیح که اگر وجه چک در سررسید مقرر پرداخت نگردد دارنده چک می‌تواند از طریق شکایت کیفری در دادسرا نسبت به مطالبه وجه آن و تعقیب کیفری صادرکننده اقدام نماید در حالی‌که برات و سفته صرفاً از طریق حقوقی و غیر کیفری قابل پیگیری هستند.

تفاوت مهم دیگری که در این حوزه وجود دارد آنست که به منظور صدور برات و سفته، صادر کننده می‌تواند از مهر یا امضای خود استفاده کند، اما صحت چک منوط به امضای صادرکننده آن است.

سخن آخر

در این مطلب دانستیم که اگرچه سفته، چک و برات هر سه سند تجاری هستند لیکن تفاوت‌هایی در زمینه مطالبه وجه (چک/برات/سفته) وجود دارد.

بدین منظور در صورتی که در رابطه با مطالبه وجه (چک/برات/سفته) مواجه با مشکل حقوقی شده‌اید و نمی‌دانید که از کجا بایستی شروع کنید می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره تلفنی ، با کارشناسان حقوقی تیم وینداد در ارتباط باشید.