دستورالعمل رتبه‌بندی کارگزاران بورس کالای ایران مصوب 1384

دستورالعمل رتبه‌بندی کارگزاران بورس کالای ایران مصوب 1384/10/04

مقدمه: این دستورالعمل به منظور ارزیابی و رتبه‌بندی شرکت‌های کارگزاری عضو بورس کالای ایران براساس معیارهای مختلف تنظیم شده است. ارزیابی و رتبه‌های مختلف تعیین شده براساس این دستورالعمل، در اعطای امتیازات به کارگزاری‌ها به کار رفته و به اطلاع عموم خواهد رسید.

ماده 1

 اصطلاحات و واژه‌های تعریف شده در ماده‌ی (1) قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذرماه سال 1384، به همان مفاهیم در این دستورالعمل به کار رفته‌اند. واژه‌های دیگر در این دستورالعمل، دارای معانی زیر می‌باشند:

سبا: منظور سازمان بورس و اوراق بهادار موضوع ماده (5) قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذر ماه سال 1384 است.

بورس کالا: منظور شرکت بورس کالای ایران (سهامی عام) به شماره ثبت 301984 نزد مرجع ثبت شرکت‌های تهران است.

دفتر کارگزاری: منظور ساختمانی است که کارگزاری تمام یا قسمتی از فعالیت‌های خود را در آن انجام می‌دهد و می‌تواند در مالکیت یا در اجاره‌ی کارگزار باشد.

دفتر پذیرش: دفتر کارگزاری است که کارگزار در آن دفتر، سفارش مشتریان در مورد خرید و فروش کالا یا اوراق بهادار پذیرفته شده را دریافت کرده و از طریق ایستگاه معاملاتی مخصوص همان دفتر یا سایر ایستگاهای معاملاتی خود، اجرا می‌کند. این دفاتر در حال حاضر تحت عناوین مختلف اعم از شعبه، دفتر معاملاتی یا تالار اختصاصی شناخته می­شوند.

ایستگاه معاملاتی: رایانه‌ای است تحت اختیار کارگزاری، که با اخذ مجوز و نصب نرم‌افزارهای لازم، به سامانۀ معاملات بورس کالا متصل است و کارگزار از طریق آن می‌تواند سفارش‌های خرید و فروش کالا یا اوراق­بهادار­ پذیرفته شده در بورس کالا را اجرا نماید.

نمایندگی: محلی است در مالکیت یا اجاره بلندمدت شخصی غیر از کارگزاری که مالک یا مستاجر آن نیروی انسانی و تجهیزات کافی را طبق مقررات تامین نموده و یک کارگزاری با اخذ مجوز نمایندگی از بورس کالا برای آن محل، قرارداد نمایندگی با مالک یا مستاجر آن منعقد نموده است و طبق قرارداد نمایندگی، سفارش­های مشتریان در محل مذکور دریافت و از طرق مختلف( از جمله به طریق الکترونیکی) جهت اجرا با تایید کارگزاری به سامانۀ معاملاتی بورس یا به کارگزاری ارسال می­گردد و یا از آن محل تحت نظارت کارگزاری، به جذب مشتریان برای دریافت خدمات کارگزاری، اقدام می­شود.

کالا یا اوراق­ بهادار پذیرفته شده: منظور کالا یا اوراق­بهادار مبتنی بر کالا است که طبق مقررات مربوطه در بورس کالا پذیرفته شده و قابلیت معامله دارد.

ماده 2

 مدیریت نظارت بر کارگزاران سبا، هر سال یکبار شرکت­های کارگزاری فعال در بورس کالای ایران را براساس معیارهای مندرج در جدول زیر، ارزیابی می‌کند

معیارهای رتبه‌بندی شرکت‌های کارگزاری بورس کالا

شماره معیار

شرح معیار

حداکثر امتیاز قابل اعطاء

حداقل امتیاز لازم

معیارهای عادی

1

دفاتر اداری شرکت کارگزاری

15

4

2

سرمایه پرداخت شده

10

3

3

دفاتر پذیرش فعال

20

3

4

اعضای هیات مدیره ومدیرعامل

8

3

5

پرسنل دارای گواهی‌نامه

12

2

6

سایر پرسنل

8

2

7

قابلیت سیستم کارگزاری

20

10

8

قابلیتهای سیستم حسابداری

15

8

9

قابلیت سایت اینترنتی

10

4

10

ارزش معاملات

30

4

11

تعداد مشتریان

30

4

12

امتیاز اعطایی توسط شرکت بورس کالای ایران

15

5

13

امتیاز اعطایی توسط کانون

15

5

جمع امتیازات عادی

208

57

معیارهای تشویقی و تنبیهی

14

مشاوره پذیرش

10

ــ

15

ارزش معاملات صادراتی

10

ــ

16

پذیرش واجرای درخواست الکترونیکی مشتریان

10

ــ

17

گواهی‌نامه‌های سازمانی

15

ــ

18

سیستم ضبط مکالمات سفارش دهندگان (call center)

10

ــ

19

تعداد قراردادهای ابطالی

ــ

ــ

20

اظهار نظر مشروط، عدم اظهار نظر یا اظهار نظر مردود حسابرس و بندهای بازرس قانونی

ــ

ــ

21

تخلفات کارگزاری

ــ

ــ

جمع امتیازات تشویقی و تنبیهی

55

ــ

جمع کل امتیازات

263

57

تبصره (1): روش‌های امتیازدهی براساس معیارهای موضوع این ماده، در پیوست این دستورالعمل آمده است.

تبصره (2): دسته‌بندی کارگزاری‌ها و تعیین دوره‌های ارزیابی هر دسته از کارگزاری‌ها، به عهده‌ی مدیریت نظارت بر کارگزاران سبا خواهد بود.

ماده 3

 در صورتی­که امتیاز شرکت کارگزاری براساس این دستورالعمل، کمتر از حداقل­های تعیین شده در ستون آخر جدول موضوع ماده‌ی (2) شود، موضوع به مرجع رسیدگی گزارش شده و مرجع رسیدگی می­تواند مجوز تمام یا بخشی از فعالیت­های کارگزاری را تا مدت 20 روز کاری تعلیق کند و برای شرکت کارگزاری مهلتی را برای کسب حداقل امتیازهای تعیین شده در نظر بگیرد. درصورتی­که کارگزاری در مهلت تعیین شده موفق به کسب حداقل امتیازهای لازم نشود، مرجع رسیدگی می­تواند مجوز فعالیت کارگزاری را لغو نماید یا مهلت دیگری را در نظر بگیرد. جمع مهلت­های تعیین شده توسط مرجع رسیدگی از شش ماه تجاوز نخواهد کرد. درهرحال رفع تعلیق پس از مدت تعیین شده توسط مرجع رسیدگی، منوط به کسب حداقل امتیازها و تائید معاونت نظارت بر نهادهای مالی سبا خواهد بود.

ماده 4

 مطابق جمع امتیازات شرکت کارگزاری براساس معیارهای موضوع ماده­ی 2، ملاک تعیین رتبه‌ی شرکت کارگزاری طبق جدول زیر خواهد بود. رتبه­ی شرکت کارگزاری براساس این ماده، و توسط مدیریت نظارت بر کارگزاران سبا تعیین شده و اعلام عمومی خواهد شد.

رتبه‌بندی شرکت‌های کارگزاری

رتبه

نحوه رتبه بندی کارگزاران

حداقل امتیاز عادی

حداقل امتیاز کل

الف

کسب حداقل 80% از امتیازات عادی و کسب حداقل 70% از کل امتیازات

166

184

ب

کسب حداقل 65% از امتیازات عادی و کسب حداقل 60% از کل امتیازات

135

158

ج

کسب حداقل 50% از امتیازات عادی و کسب حداقل 45% از کل امتیازات

104

118

د

کسب حداقل 35% از امتیازات عادی و کسب حداقل 30% از کل امتیازات

73

79

هـ

کارگزارنی که امتیاز طبقات بالاتر را کسب نکرده باشند.

تبصره: کارگزارانی که حداقل امتیازات عادی هر سطح را بیاورند، رتبه آنها براساس کل امتیازات اکتسابی تعیین می­گردد.

ماده 5

 درصورتی­که شرکت کارگزاری به هر دلیل از جمله عدم ارائه اطلاعات، اسناد و مدارک، امکان ارزیابی دوره­ای را فراهم نیاورد، مدیریت نظارت بر کارگزاران سبا، کتباً رفع موانع ارزیابی را از شرکت کارگزاری مربوطه تقاضا می­کند، آن­گاه پس از گذشت 10 روز از اعلام کتبی مذکور و عدم رفع موانع ارزیابی، موضوع توسط مدیریت نظارت بر کارگزاران سبا به مرجع رسیدگی به تخلفات کارگزاری گزارش می­شود. درصورتی‌که مرجع رسیدگی مذکور دلایل کارگزار را برای این امر موجه تشخیص ندهد، مجوز تمام یا بخشی از فعالیت­های شرکت کارگزاری را تعلیق می‌کند و مهلتی را برای رفع موانع در نظر می‌گیرد. فعالیت کارگزاری در این مهلت، همچنان معلق خواهد ماند.

رفع تعلیق موضوع این ماده منوط به رفع موانع ارزیابی و انجام ارزیابی و کسب حداقل امتیازهای لازم خواهد بود. درصورتی­که از زمان تعلیق سه­ماه بگذرد، و موانع ارزیابی بر طرف نگردند، موضوع مجدداً در مرجع رسیدگی مربوطه طرح شده و مرجع مذکور می­تواند پس از رسیدگی، مجوز کارگزاری را لغو نماید.

ماده 6

این دستورالعمل در 6 ماده و 3 تبصره در تاریخ 21/12/1389 به تصویب هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید.