قانون ثبت ارقام گیاهی و كنترل و گواهی بذر و نهال
ماده 1
به موجب این قانون وزارت جهاد كشاورزی موظف است به منظورحفاظت از منافع ملی، ساماندهی امر كنترل و گواهی بذر و نهال و حفظ حقوق مالكیت معنوی به نژادگران، نسبت به شناسائی و ثبت ارقام جدید گیاهی و كنترل و نظارت بر اموربذر و نهال كشور اقدام نماید.
ماده 2
برای اجرای مفاد این قانون، مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال (كه از این پس « مؤسسه» نامیده میشود) در سازمان تحقیقات و آموزش كشاورزی و با استفاده از امكانات فیزیكی و كاركنان موجود وزارت جهاد كشاورزی و زیر نظر هیأت امناءسازمان تحقیقات و آموزش كشاورزی تأسیس میشود. شناسائی، ثبت ارقام گیاهی وكنترل و گواهی بذر و نهال در كشور منحصراً توسط این مؤسسه انجام خواهد شد.
تبصره 1– تركیب هیأت امناء سازمان تحقیقات و آموزش كشاورزی به شرح زیرخواهد بود:
– وزیر جهاد كشاورزی.
– وزیر علوم، تحقیقات و فناوری.
– رییس سازمان مدیریت و برنامهریزی كشور.
– رییس سازمان حفاظت محیط زیست.
– معاون وزیر و رییس سازمان تحقیقات و آموزش كشاورزی و یك نفر از معاونین اجرایی وزارت جهاد كشاورزی به انتخاب وزیر جهاد كشاورزی.
– دو نفر از اعضاء برجسته هیأت علمی دانشگاهها به معرفی وزیر علوم، تحقیقاتو فناوری.
– سه نفر محقق برجسته وزارت جهاد كشاورزی به انتخاب وزیر جهاد كشاورزی.
تبصره 2 – رییس سازمان تحقیقات و آموزش كشاورزی وزارت جهاد كشاورزی بهعنوان دبیر هیأت امناء سازمان مذكور انجام وظیفه خواهد كرد.
تبصره 3 – تشكیلات مؤسسه حداكثر سه ماه پس از تصویب این قانون، توسط وزارت جهاد كشاورزی تهیه و به هیأت امناء سازمان ارائه و پس از تصویب سازمان مدیریت و برنامهریزی كشور بهاجرا درمیآید.
تبصره 4 – كلیه واحدها و تشكیلات موازی با مؤسسه در وزارت جهاد كشاورزی ازتاریخ تصویب تشكیلات این مؤسسه منحل و امكانات و وظایف آنها به مؤسسه منتقل میگردد.
تبصره 5 – رییس مؤسسه به پیشنهاد معاون وزیر و رییس سازمان تحقیقات وآموزش كشاورزی و با حكم وزیر جهاد كشاورزی به این سمت منصوب خواهد شد.
تبصره 6 – مؤسسه از نظر مقررات عمومی مالی، اداری، استخدامی و تشكیلاتی تابع مقررات سازمان تحقیقات و آموزش كشاورزی میباشد.
ماده 3
ارقام گیاهی جدید چنانچه واجد شرایط زیر باشند ثبت میشوند:
الف – جدید بودن رقم (1) به شكلی كه با ارقام ثبت یا شناخته شده قبلی از نظرخصوصیات ژنتیكی تمایز داشته باشد. ارقام تراریخته (2) نیز مشمول این بند خواهند بود.
1- (cultivar)
2- (Transgenic)
ب – رقم جدید از نظر ژنتیكی و ظاهری و یا هر دو مورد یكنواخت باشد.
ج – خصوصیات رقم اعم از دورگ (هیبرید) و یا غیر دورگ (غیر هیبرید) درسالهای تولید و تكثیر ثابت بماند.
تبصره 1 – ذخایر ژنتیك گیاهی اصلاح نشده و وحشی به عنوان ذخایر ملی تلقی گردیده و ثبت آنها تحت نام بخشهای غیردولتی مجاز نمیباشد. ثبت این گونه ذخایربراساس تقاضای دستگاههای دولتی تحت نام دولت جمهوری اسلامی ایران انجام خواهد شد.
تبصره 2 – آییننامه معرفی و ثبت ارقام گیاهی توسط مؤسسه تهیه و پس از تصویبهیأت امناء سازمان قابل اجراء خواهد بود.
تبصره 3 – مؤسسه موظف است درصورت دریافت پیشنهاد از طرف دانشگاهها،مؤسسات تحقیقاتی و اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر نسبت به ثبت ارقام شناخته شده قبلی (رایج) و رگههای خالص (لاینهای خالص)، امیدبخش، رگههای نر عقیم (لاینهای نر عقیم) و خویش آمیخته (اینبرد) كه در تولید رقم نقش اساسی دارد، اقدامنماید.
تبصره 4 – مؤسسه موظف است ثبت ارقام رایج كشور را در اولویت قرار دهد.
ماده 4
به منظور حصول اطمینان از این كه بذر و نهال تولید شده حاصل از ارقام جدید دارای همان خصوصیات رقم در زمان ثبت آن میباشد و خصوصیات مورد نظر درزمان تكثیر، بوجاری و توزیع تغییر نیافته و از سلامت و استانداردهای تعیین شده برخوردار است، مؤسسه موظف است نسبت به انجام امور زیر اعمال نظارت نموده، بذر ونهال تولیدی را كنترل و گواهی نماید:
الف – تعیین اصالت ژنتیكی بذر و نهالهای تكثیر شده.
ب – سلامت بذر و نهال تولیدی.
ج – رعایت استانداردهای ملی یا بینالمللی كه اجرای آنها برای تولید بذر و نهال به طریق رسمی یا قانونی مورد پذیرش جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است. سطحاستاندارد ملی بالاتر از استانداردهای بینالمللی تعیین خواهد شد.
ماده 5
ثبت ارقام اصلاح شده گیاهی باعث مالكیت معنوی و به منزله تعلق انحصاری بهرهبرداری اقتصادی از آن رقم به مدت حداكثر هجده سال به اصلاح كننده (حقیقی یا حقوقی) میباشد. هرگونه استفاده تجاری از ارقام ثبت شده منوط به كسبمجوز كتبی از اصلاح كننده است.
تبصره – به نژادگرانی كه رقمی را به ثبت میرسانند، میتوانند امتیاز انحصاری بهرهبرداری اقتصادی خود را به اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر واگذار نمایند.
ماده 6
به مؤسسه اجازه داده میشود:
الف – نسبت به صدور مجوز به واحدها و اشخاص حقیقی و حقوقی ذیصلاح كه زیرنظر و با اخذ مجوز از مؤسسه به امر نظارت و كنترل و گواهی بذر و نهال در كلیه مراحلتولید و فرآوری بذر و نهال مبادرت میكنند، اقدام نماید.
ب – نسبت به صدور مجوز تولید برای واحدها و اشخاص حقیقی و حقوقی ذیصلاح كه با نظارت مراجع ذیربط به تولید بذر و نهال مبادرت مینمایند، اقدام نماید.
ج – جهت ارائه خدمات فنی، شناسائی ارقام، كنترل كیفی بذر و نهال و دیگروظایف محوله براساس تعرفهای كه به تصویب هیأت امناء سازمان خواهد رسید، بخشیاز هزینههای شناسائی و ثبت ارقام گیاهی و كلیه هزینههای كنترل و گواهی بذر و نهال رادریافت و به حساب اختصاصی مؤسسه نزد خزانهداری كل واریز و معادل آن را در بودجه سالیانه مؤسسه منظور نماید.
تبصره – ثبت ذخایر ژنتیكی اصلاح نشده تحت نام جمهوری اسلامی ایران بدوناخذ هزینه انجام خواهد شد.
د – استاندارد طبقات مختلف بذر پرورش 3، (سوپرالیت)، مادری (الیت)، گواهیشده، دورگ (هیبرید) و غیره را تعیین و پس از تصویب هیأت امناء سازمان اعلام نماید.
ماده 7
موارد زیر تخلف محسوب و با متخلفان مطابق قوانین و مقررات رفتارخواهد شد :
الف – ثبت و معرفی ارقام ثبت شده متعلق به اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر بهنام خود.
ب – عدم رعایت اصول فنی مرتبط با تكثیر بذر و نهال كه توسط مؤسسه ابلاغ شده و موجب ضرر و زیان به اشخاص حقیقی و حقوقی ذینفع شود.
ج – عدم رعایت مقررات قرنطینه گیاهی كشور.
د – بهرهبرداری از ارقام ثبت شده بدون كسب مجوزهای قانونی از اشخاص حقیقی و حقوقی كه رقم یاد شده به نام آنها ثبت گردیده است.
هـ – تولید و تكثیر بذر و نهال برای عرضه به بازار بدون كسب گواهی مؤسسه.
تبصره – مراجع قضایی كشور مكلفند براساس شكایت مؤسسه و سایر اشخاص ذینفع و گزارش كارشناسی مؤسسه یا سایر مؤسسات هم تراز به موضوع رسیدگی نموده و درصورت احراز تخلف، مرتكبین را به پرداخت جزای نقدی معادل یك الی سه برابر ضررو زیان وارده و همچنین به پرداخت ضرر و زیان وارده به شاكی به نرخ زمان صدور حكم محكوم نماید.
ماده 8
مؤسسه به منظور جلوگیری از اختلاط ژنتیكی و برای تولید بذر و نهال باكیفیت مطلوب مناطق مناسب تولید ارقام مختلف بذر و نهال را شناسایی و معرفی مینماید.
ماده 9
وزارت جهاد كشاورزی موظف است تسهیلات لازم برای توسعه فعالیتها وتشویق و حمایت بخش خصوصی در جهت سرمایهگذاری در زمینه اصلاح، تولید، تكثیر،توزیع و صادرات بذر و نهال را فراهم نماید.
ماده 10
صادرات بذر و نهال در مقیاس تجاری منوط به اخذ گواهی از مؤسسه بارعایت مقررات قرنطینه میباشد.
ماده 11
از تاریخ تصویب این قانون ورود انواع بذر و نهال در سطح تجاری پس ازكسب مجوز وزارت جهاد كشاورزی با رعایت مقررات قرنطینه كشور و استانداردهای بذرو نهال صورت خواهد گرفت.
تبصره – ورود نمونههای آزمایشی ارقام گیاهی خارجی جهت انجام تحقیقات درمؤسسات و مراكز تحقیقاتی دولتی و غیردولتی برای استفاده در تحقیقات و بررسی سازگاری، از این قانون مستثنی میباشد.
ماده 12
به منظور دستیابی به فناوری جدید و بهرهبرداری از توانمندیهای علمی موجود درعرصه بینالمللی و تبادل اطلاعات و فراهم آوردن بستر لازم جهت فعالیتهای تحقیقاتی به مؤسسه اجازه داده میشود با رعایت مقررات مربوط، به عضویت سازمانهای زیر در آید:
اتحادیه بینالمللی تجزیه بذر (ایستا)
(International Seed Testing Association (ISTA
اتحادیه بذر آسیا و اقیانوسیه
(Asian Pacfic Seed Association (IPSA
واحد بذر سازمان توسعه و همكاریهای اقتصادی
Cooperation Organization for Economical Cooperation and Development Seed Scheme
اتحادیه بینالمللی حفاظت از ارقام جدید گیاهی
(International Union for Protection of Plant New Varieties (UPOV
شبكه بذر غرب آسیا و شمال آفریقا
(West Asia and North Africa Seed Network (WANA Seed Network
ماده 13
وزارت جهاد كشاورزی موظف است گزارش عملكرد سالیانه موضوع این قانون را تهیه و به دولت و كمیسیون كشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورایاسلامی ارائه نماید.
ماده 14
آییننامههای اجرایی این قانون حداكثر سه ماه از تاریخ تصویب توسط وزارت جهاد كشاورزی تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
قانون فوق مشتمل بر چهارده ماده و چهارده تبصره در جلسه علنی روز یكشنبه مورخ بیست و نهم تیرماه یكهزار و سیصد و هشتاد و دو مجلس شورای اسلامی تصویب ودر تاریخ 1382/5/8 به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
رییس مجلس شورای اسلامی – مهدی كروبی