آیین نامه ایمنی در معادن سال مصوب 1391

آیین نامه ایمنی در معادن سال مصوب 1391,11,03

هدف:
هدف از تدوین این آیین‌نامه پیشگیری از حوادث منجر به صدمات جانی و خسارات مالی و ایمن‌سازی محیط كار در معادن می‌باشد، لذا این آیین‌نامه به استناد ماده۸۵ و ۸۶ قانون كار جمهوری اسلامی ایران تدوین گردیده است.
دامنه شمول:
این آیین‌نامه در كلیه معادن اعم از زیرزمینی و سطحی و به طور كلی كارگاه­های مشمول ماده۸۵ قانون كار جمهوری اسلامی ایران لازم‌الاجرا است.

فصل اول : تعاریف

۱ـ سرپرست معدن:
شخصی است كه توسط دارنده پروانه عملیات معدنی به این سمت منصوب می‌شود و مسئولیت كلیه عملیات معدن را به عهده دارد.

۲ـ مسئول فنی:
مسئول فنی بر اساس مفاد قانون نظام مهندسی معدن، شخصی است كه اداره كلیه امور فنی معدن را عهده دارد و توسط دارنده پروانه عملیات از میان اعضای سازمان نظام مهندسی معدن انتخاب و به وزارت صنعت، معدن و تجارت معرفی می‌شود.

۳ـ مسئول ایمنی:
مسئول ایمنی هر معدن نظارت بر ایمنی عملیات معدن را به عهده داشته و توسط دارنده پروانه عملیات به این سمت منصوب می‌شود. ضوابط و حدود صلاحیت مسئول ایمنی منطبق با مفاد قانون كار و قانون نظام مهندسی معدن و از طریق وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی با هماهنگی وزارت صنعت، معدن و تجارت تعیین ‎می‌شود. جانشین ‎مسئول ایمنی نیز تابع همین‎شرایط است.

۴ـ اپراتور ماشین‌آلات:
شخصی است كه عامل انجام كار با ماشین‌آلات معدنی است.

۵ ـ پروانه اكتشاف / بهره‌برداری:
طبق مواد مندرج در قانون معادن و آیین­نامه اجرایی آن تعریف می‌شود.

۶ ـ معدن:
به محدوده­ای اطلاق می­شود كه شامل ذخیره معدنی است.

۷ـ معدن زیرزمینی:
معدنی است كه در آن عملیات معدنكاری در زیر سطح زمین اجرا می­شود.

۸ ـ معدن سطحی:
معدنی است كه در آن عملیات معدنكاری در روی سطح زمین اجرا می­شود.

۹ـ عملیات معدنی:
كلیه عملیات معدنی (اعم از اكتشاف تا بهره‌برداری و استخراج معدن) است كه در قانون معادن و آیین­نامه اجرایی قانون معادن پیش‌بینی شده است.

۱۰ـ تأسیسات سطحی معدن:
شامل همه ساختمان­ها و سازه­هایی است كه برای انجام امور معدن و آماده­سازی ماده معدنی برای فروش استفاده می­شوند. تأسیسات سطحی معدن هم در معادن زیرزمینی و هم در معادن سطحی بخشی از معدن محسوب می­شوند.

۱۱ـ تونل:
حفاری زیرزمینی افقی یا تقریباً افقی است.

۱۲ـ تونل شیب­دار:
تونلی كه شیبی حداكثر تا ۱۸ درجه داشته باشد.

۱۳ـ چاه مایل:
حفاری مایلی كه به سطح زمین راه داشته و دارای شیب بین ۱۸ تا ۹۰ درجه باشد.

۱۴ـ چاه یا چاه قائم (شفت):
حفاری قائم یا با شیب ۹۰ درجه است كه به سطح زمین راه داشته باشد.

۱۵ـ دویل:
حفاری زیرزمینی شیب­دار و با سطح مقطع نسبتاً كوچك كه معمولاً به طرف بالا حفاری می‌شود و برای منظورهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۱۶ـ پذیرگاه:
محل توقف، بارگیری و تخلیه واگن‌ها و انجام وظایف مختلف زیرزمینی كه معمولاً در محل ارتباط با چاه قائم یا چاه مایل در زیر زمین احداث می‌شود.

۱۷ـ راهرو:
انواع حفاری‌های زیرزمینی و معمولاً با طول زیاد است.

۱۸ـ بونكر:
مخزن یا انباره­ای كه از فولاد یا مصالح ساختمانی ساخته شده یا در سنگ حفر می‌شود و برای انباشتن مواد یا سنگ استفاده می­شود و معمولاً قسمت پائین­تر آن كوچكتر و به شكل قیف است.

۱۹ـ وسایل الكتریكی:
شامل كابل­های برق و هر قسمتی از ادوات یا ماشین‌آلاتی است كه برای تولید، تبدیل، ذخیره، انتقال یا بهره‌برداری از الكتریسیته استفاده می­شوند.

۲۰ ـ ماشین سیم برش:
وسیله­ای كه با كشیدن سیمی برنده، سبب جداكردن بلوك­های سنگ­های تزئینی می­شود.

۲۱ـ ماشین بالابر:
دستگاهی است كه برای خارج كردن مواد معدنی یا باطله استخراج شده از معادن زیرزمینی یا جابه‌جایی افراد استفاده  می­شود و به دو نوع عمده: طبلكی و اصطكاكی تقسیم می­شود. كابل فولادی در بالابر طبلكی به دور استوانه پیچیده می­شود و كابل فولادی در بالابر اصطكاكی به وسیله قرقره به حركت درمی­آید و یك سر آن محفظه حمل بار (اسكیپ یا قفس) و سر دیگر آن وزنه تعادل یا محفظه دیگری می­باشد.

۲۲ ـ اسكیپ (Skip) :
به صندوق مخصوص حمل مواد در چاه گفته می­شود.

۲۳ ـ كیج (Cage) :
به قفس مخصوص حمل نفرات و مواد در چاه گفته می­شود.

۲۴ ـ شاول (Shovel) :
نوعـی ماشین باركننده صندوقه­ای با مكانیزم كابلی یا هیدرولیكی در معادن سطحی است.

۲۵ـ لودر (Loader) :
نوعی ماشین باركننده صندوقه­ای با مكانیزم هیدرولیكی است كه عملیات بارگیری در معادن را انجام می­دهد.

۲۶ ـ دامپ تراك (Dump Truck) :
كامیون­های معدنی خودكشش و چرخدار با ظرفیت­های متنوع كه قابلیت باربری و تخلیه مواد معدنی یا باطله را دارند.

۲۷ ـ وینچ (Winch) :
طبلك دوار كه با كشیدن كابل فولادی متصل به وسایل باربری، موجب جابه‌جایی آنها می­شود.

۲۸ـ بولدوزر (Bulldozer) :
ماشینی كه در جلوی آن تیغه­ای برای كندن و جابه‌جا كردن مواد پیش‌بینی شده است . برخی ازانواع آن دارای كلنگ‌هایی در عقب برای شكافتن خاك یا سنگ­های نرم است.

۲۹ـ جامبو دریل (Jumbo Drill) :
نوعی ارابه چال­زنی كه بیش از یك بازوی حفاری دارد.

۳۰ـ نوار نقاله:
تسمه­ای بی­انتها كه با عبور از روی دو طبلك ابتدایی و انتهایی، بار خود را به طور مداوم منتقل می­كند.

۳۱ـ اسكریپر (Scrapper) :
نوعی ماشین بارگیری ـ باربری صندوقه­ای كه در آن عمل بارگیری و باربری به وسیله خود ماشین یا تراكتور كشنده انجام می­شود.

۳۲ ـ وسایل نگهداری قدرتی:
وسایل نگهداری مكانیزه كه دارای كف، ستون هیدرولیك و سپر سقف هستند و در روش­های استخراج جبهه كار طولانی و كوتاه استفاده می­شوند.

۳۳ ـ نگهداری اولیه:
نوعی سیستم نگهداری كه در هنگام عملیات حفاری نصب می­شود و وظیفه آن ایجاد شرایط ایمن در هنگام عملیات حفاری است.

۳۴ ـ ستون:
پایه­های چوبی، فولادی یا هیدرولیك كه برای نگهداری سقف كارگاه­های استخراج نصب می­شوند.

۳۵ ـ لارده:
تخته­ها یا الوارهای كوچكی كه در پشت وسایل نگهداری اصلی تونل نصب می­شوند و وظیفه توزیع فشار بین دو قاب نگهداری و همچنین پوشش سقف و دیوارها برای جلوگیری از سقوط قطعات كوچك سنگ را دارند.

۳۶ ـ قاب كشویی:
نوعی قاب فلزی سه تكه كه قطعات آن در داخل یكدیگر می­لغزند. این قطعات به نحوی به یكدیگر متصلند كه سطح مقطع قاب با افزایش فشار كاهش می­یابد.

۳۷ ـ پیچ سنگ:
میله­ای فولادی كه برای اتصال لایه­ها و قطعات مختلف سنگ به یكدیگر به كار می­رود.

۳۸ ـ پایه:
هر یك از ستون­هایی كه در طرفین قاب و زیر كلاهك نصب می­شوند.

۳۹ـ آتشباری:
به عملیات خرجگذاری و انفجار مواد منفجره برای تخریب سنگ گفته می‌شود.

۴۰ـ آتشبار:
شخصی كه مسئولیت عملیات آتشباری را به عهده دارد و صلاحیت وی توسط سازمان­های ذیصلاح تأیید شده باشد.

۴۱ـ مواد منفجره:
موادی كه قابلیـت انفجار داشته و در معدن برای تخریب سنگ مورد استفاده قرار می‌گیرند.

۴۲ـ خرجگذاری:
قراردادن مواد منفجره در داخل چال است.

۴۳ـ چال:
سوراخی كه در سنگ معمولاً برای قراردادن ماده منفجره یا ماده منبسط‌شونده حفر می‌شود.

۴۴ـ فشنگ:
به هر قطعه ماده منفجره جامد (معمولاً انواع دینامیت) گفته می‌شود.

۴۵ـ گاز زغال:
گازی كه دركانسارهای زغال سنگ همراه با سایر هیدروكربورها وجود دارد و عمدتاً از متان تشكیل شده است. این‎ گاز چنانچه به ‎نسبت معینی با هوا مخلوط ‎شود قابلیت ‎انفجار ‎پیدا می‌كند.

۴۶ ـ معادن گازدار:
معادنی كه در آنها آزاد شدن گاز زغال از لایه­ها به داخل حفاری­های معدنی انجام می­شود. معادن گازدار برحسب مقدار گاز زغال (به مترمكعب) به ازای یك تن تولید روزانه به چهار گروه: طبقه یك (تا ۵ مترمكعب بر تن)، طبقه دو (۵ تا ۱۰ مترمكعب بر تن)، طبقه سه (۱۰ تا ۱۵ مترمكعب بر تن)، طبقه چهار (بیشتر از ۱۵ مترمكعب بر تن) تقسیم می‌گردند. تمام معادن زغال سنگ و انواع آن مانند معادن بیتومین، جزو معادن گازدار شمرده می‌شوند.

۴۷ ـ گرد زغال:
ذرات ریز زغال سنگ كه قابلیت انفجار دارند و بر اثر استخراج تولید و به صورت گرد و غبار در فضای معدن پراكنده می­شوند.

۴۸ ـ گاززدایی:
فرآیند بیرون كشیدن گاز زغال موجود در لایه­های زغال سنگ و لایه­های اطراف با حفر گمانه­های ویژه و انتقال گاز به بیرون از معدن برای كمك به تهویه مؤثر معدن می­باشد.

۴۹ ـ تهویه طبیعی:
جریان هوا كه به علت اختلاف دمای هوای داخل و بیرون و به­تبع آن اختلاف وزن مخصوص و در نتیجه اختلاف فشار هوا در نقاط ورودی و خروجی حادث می­شود.

۵۰ ـ خودسوزی:
اكسیداسیون و در پی آن گرم شدن و سوختن كند و خود به خودی كان سنگ­های مستعد بدون افروختن آتش است.

۵۱ ـ سد آتش بند:
صفحاتی كه روی آنها خاك نرم یا پودرسنگ ریخته شده و یا ظرف‌هایی كه از آب پرشده و زیر سقف تونل در نقاط مناسبی برای جلوگیری از گسترش انفجار نصب می‌گردند . این صفحات و ظرف‌ها در اثر تغییر فشار هوای حاصل از انفجار، خودبخود واژگون شده و مواد آن سدی در مقابل انتشار‌ آتش به وجود می‌آورند.

فصل دوم : مقررات عمومی

ماده ۱: در كلیه معادنی كه دارای حداقل ۲۵ نفر كارگر هستند باید یك نفر به عنوان مسئول ایمنی و یك نفر به عنوان مسئول بهداشت حرفه­ای به استناد آیین­نامه كمیته حفاظت فنی و بهداشت كار مصوب شورای عالی حفاظت فنی تعیین گردد. این مسئولیت در معادن كمتر از ۲۵ نفر می­تواند به مسئول فنی محول شود.

ماده ۲: مسئول ایمنی هر معدن به عنوان ناظر و كنترل‌كننده عملیات و انطباق دادن معدن با بندهای مندرج در این آیین­نامه و دیگر آیین­نامه‌های مصوب شورای عالی حفاظت فنی می‌باشد و با حضور و بازرسی از معدن، توصیه‌ها و پیشنهادهای خود را جهت پیشگیری و رفع خطر تذكر داده و در صورت حساسیت موضوع آن را كتباً به مسئولین معدن گزارش می‌نماید و در صورت تشخیص خطر حتمی برابر مقررات این آیین­نامه تا رفع خطر نسبت به توقف عملیات در محل خطر اقدام نماید.

ماده ۳: كلیه معادن و كارگاه­های آن، اعم از معادن سطحی و زیرزمینی باید قبل از شروع هر نوبت كاری توسط مسئول ایمنی یا نمایندگان وی براساس فرم های چك لیست ایمنی، بازرسی شوند.

تبصره – فرم­های چك لیست­ها باید سالانه بازنگری شوند و مجدداً به تأیید مسئول فنی رسانده شوند.

ماده ۴: وزارت صنعت، معدن و تجارت باید رونوشت پروانه‌های اكتشاف و بهره­ برداری را به وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی ارسال نماید و دارنده پروانه اكتشاف یا بهره­برداری مكلف است تاریخ شروع عملیات را به اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی مربوطه اطلاع دهد.

ماده ۵: معادن دارای پروانه بهره­برداری باید بطور مستمر ارزیابی ریسك شوند.

تبصره – دستورالعمل اجرائی این ماده بطور مشترك توسط وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی و وزارت صنعت، معدن و تجارت تدوین می­شود.

ماده ۶: كارفرما باید مدارك ذیل را در محل معدن آماده داشته باشد:
الف) نقشه به روز بهره‌برداری شامل راه­های دسترسی: به مقیاس حداقل   برای معادن سطحی و  برای معادن زیرزمینی
ب) دفتر ویژه ایمنی حاوی: ثبت اقدامات اصلاحی بعمل آمده در راستای اجرای ابلاغیه­های بازرسان كار وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی و كلیه اقدامات ایمنی و بهداشت كار كه توسط مسئول ایمنی انجام می­شود.
ج) دفتر ثبت حوادث ناشی از كار، موضوع تبصره ۱ ذیل ماده۹۵ قانون كار جمهوری اسلامی ایران.

ماده ۷: همه تجهیزات و ماشین­آلاتی كه در معادن استفاده می­شوند در صورتی كه جزء كالاهای مشمول استاندارد اجباری باشند باید دارای استاندارد ملی ایران یا یكی از استانداردهای مورد تأیید سازمان ملی استاندارد باشند.

تبصره – كلیه دستورالعمل‌ها و نكات احتیاطی و ایمنی كه از طرف سازندگان و تولیدكنندگان لوازم، كالاها، تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی ارائه می­گردد لازم‌الاجرا است.

ماده ۸: كارفرما موظف است دستورالعمل­های ایمنی متناسب با نوع كار كارگران را به آنها آموزش دهد.

ماده ۹: ورود كلیه افراد غیرشاغل به معدن منوط به كسب اجازه كتبی از سرپرست معدن یا جانشین وی می‌باشد.

ماده ۱۰: تمام اشخاصی كه وارد معدن می‌شوند باید آموزش­های ایمنی لازم را توسط مراجع ذیصلاح در ارتباط با نوع كار محوله و ایمنی عمومی معدن دیده‌ باشند.

ماده ۱۱: تمام شاغلین در معادن زیرزمینی و كارگرانی كه با تغییر شغل از قسمتی به قسمت دیگر معدن منتقل می‌شوند باید با راه‌های خروجی و اضطراری معدن آشنا شده و آگاهی كامل پیدا كنند.

ماده ۱۲: هر گونه ورود به كارگاه‌ها و معادن زیرزمینی متروكه منوط به كسب نظر مسئول ایمنی معدن و تأیید سرپرست معدن بوده و باید با رعایت مقررات این آیین­نامه انجام گیرد.

ماده ۱۳: با تمهیداتی كه از طرف سرپرست معدن انجام می‌گیرد باید همواره تعداد و اسامی افرادی كه در هر لحظه داخل معدن و بخصوص زیر زمین هستند، مشخص باشد و تا زمانی كه كارگران در زیر زمین مشغول كار هستند حداقل یك نفر از مسئولین ایمنی باید در معدن حضور داشته باشد.

ماده ۱۴: مناطق حادثه­ساز در معدن باید با تابلو و علائم هشدار دهنده مناسب از محل‌های مجاور مجزا شده و هر گونه ورود به این مناطق منوط به كسب مجوز از مسئول ایمنی است.

ماده ۱۵: استعمال دخانیات و روشن كردن آتش در حفاری­های زیرزمینی ممنوع است.

ماده ۱۶: ورود افراد همراه با سیگار، كبریت، فندك یا هر نوع وسایل و لوازم آتش‎زا به معادن زغال سنگ، حفریات گازدار و سایر معادنی كه خطر آتش‎سوزی یا انفجار داشته ‎باشد ممنوع است.

تبصره – همراه داشتن دوربین عكاسی یا فیلمبرداری، تلفن همراه، ساعت و هر نوع وسیله باطری­دار كه حفاظت شده نیستند نیز در این گونه معادن ممنوع است. كلیه افراد قبل از ورود به معدن برای اطمینان از همراه نداشتن وسایل خطرناك باید بازرسی بدنی شوند.

ماده ۱۷: روشن كردن آتش در سطح زمین تا شعاع ۲۰ متری از دهانه دویل‌ها، چاه‌ها و ورودی معادن زیرزمینی كه احتمال خطر آتش‌سوزی و انفجار وجود دارد ممنوع می‌باشد.

ماده ۱۸: شناسایی منابع آب‌های زیرزمینی به منظور طراحی معدن برای پیش‌بینی یا ارزیابی آب‌های هجومی به داخل عملیات معدنی و اتخاذ روشی مناسب جهت آبكشی و انتقال آب به خارج از محوطه معدن ضروری است.

ماده ۱۹: كپسول خود نجات در معادن زغال سنگ زیرزمینی از تجهیزات الزامی حفاظت فردی است و تمام افرادی كه وارد معدن می­شوند باید در تمام مدت آن را به همراه داشته باشند و جز در موارد استفاده آن را از كمربند خود باز نكنند.

تبصره – آموزش كار با كپسول­های خود نجات در معادن زغال سنگ برای تمام افرادی كه وارد معدن می‌شوند الزامی است.

ماده ۲۰: پوشیدن جلیقه شبرنگ­دار در معادن زیرزمینی در همه نوبت­های كاری و در معادن سطحی در نوبت­های كاری بعد از غروب آفتاب برای تمامی افراد الزامی است.

فصل سوم : راه­های معدن

الف ) الزامات عمومی

ماده ۲۱: در معادن زیرزمینی (به استثنای جبهه كارهای در حال حفاری و سینه كارهای در حال پیشروی) باید حداقل از طریق دو راه با شرایط ذیل به سطح زمین ارتباط داشته باشد:
الف) راه‌های مذكور در داخل معدن به هم ارتباط داشته باشند.
ب) عبور افراد یا حمل مجروح از هر یك از آنها میسر باشد.
ج) دهانه آنها مجزا بوده و مدخل آنها در نقاط سیل­گیر و یا بهمن­گیر و مانند آن نباشد.
د) در معادنی كه از چاه معدنی (شفت) برای حمل و نقل افراد استفاده می­شود باید تمهیدات و ادوات لازم به نحوی پیش­بینی و در شرایط مناسب نگهداری شوند تا همواره راه خروجی مذكور باز نگه داشته شود.

ماده ۲۲: در صورت توقف وسیله بارگیری یا باربری در مكان­هایی غیر از محل پاركینگ، محوطه توقف وسیله  باید با علایم هشدار دهنده مانند شبرنگ، چراغ و حفاظ مشخص شود.

ماده ۲۳: حداكثر شیب طولی برای مسیرهای باربری ریلی با لوكوموتیو ۲ درصد و در مسیرهای باربری با تجهیزات چرخ لاستیكی ۱۲ درصد است.

ماده ۲۴: شیب، عرض و قوس­های هر قسمت از مسیر باربری باید به شكلی باشد كه راننده ماشین باربری بتواند به شكل ایمن ماشین را هدایت كند.

ماده ۲۵: كلیه مسیرهای باربری و تردد افراد كه در معرض آب گرفتگی هستند باید به شكل مناسب آبكشی شوند.

ماده ۲۶: سطح مسیر باربری با كامیون در صورت یخ‌زدگی باید به شكل مناسب نمك و شن پاشی شود.

ماده ۲۷: برای جابه‌جایی افراد در معدن باید از وسایل نقلیه مناسب كه دارای صندلی برای نشستن هستند استفاده شود و بكارگیری وسایل باربری مانند كامیون برای حمل افراد ممنوع است.

ماده ۲۸: كارگرانی كه در راه­های شیب­دار با شیب بیش از ۴۵ درجه كار می­كنند در زمان كار باید بر روی جایگاه متناسب با نوع كار مستقر شوند یا از تجهیزات حفاظت فردی كار در ارتفاع استفاده كنند.

ماده ۲۹: نحـوه طراحی و نصب بونكـرها، ناوها و نقاله­های هوایی و زمینی باید به گونه­ای باشد كه خطر سقوط سنگ یا دیگر اشیاء بر روی افراد وجود نداشته باشد.

ماده ۳۰: ورود به بونكر فقط با حضور و كمك شخص دیگری و از بالای آن و با استفاده از حمایل­بند كامل بدن، طناب نجات و سایر وسایل حفاظت فردی و رعایت اصول ایمنی باید صورت پذیرد.

ب ) راه­ها در معادن سطحی

ماده ۳۱: حداكثر سرعت باربری و تردد در مناطق مختلف راه­های معدنی باید با توجه به مشخصات فنی راه، وضعیت ماشین­آلات و شرایط آّب و هوایی توسط مسئول فنی معدن تعیین و با نصب تابلوهای مناسب در مسیرهای تردد مشخص شود.

ماده ۳۲: راه­های معدنی در مناطق مشرف به پرتگاه­ها باید با دیواره اطمینان متناسب با ظرفیت ماشین و سرعت باربری تجهیز شوند به نحوی كه حداقل ارتفاع آنها معادل نصف ارتفاع محور چرخ بزرگترین وسیله باربری باشد.

ماده ۳۳: عرض­ مفید راه­های دو طرفه معدن باید حداقل معادل دو و نیم برابر عریض­ترین ماشین باربری معدن باشد.

ماده ۳۴: جهت مجاز تردد وسایل نقلیه در جاده­های دو طرفه باید از طریق نصب علایم استاندارد مشخص شود.

ماده ۳۵: از جاده­های یك بانده كه عرض آن فقط برای عبور یك وسیله باربر، كافی است فقط هنگامی می­توان به عنوان جاده دو طرفه استفاده كرد كه در طول مسیر آن در فواصل هر ۳۰۰ متر توقفگاه كناری مناسب ایجاد شده باشد و از یك سامانه برای مدیریت باربری در پیچ­ها و یا سایر مناطق خطرناك استفاده شود.

ماده ۳۶: در مواردی كه به علت شرایط آب و هوایی یا هر علت دیگری میدان دید رانندگان از سه برابر طول ماشین كمتر است باربری باید متوقف شود.

ج ) راه­ها در معادن زیرزمینی

ماده ۳۷: راه عبور افراد در تونل‌های افقی و شیب­دار كه باربری ریلی دارند یا مجهز به نوار نقاله هستند باید حداقل ۷۰ سانتیمتر عرض و ۱۸۰ سانتیمتر ارتفاع از كف تونل داشته باشد و محل عبور افراد در تمام مسیر در یك سمت باشد.

ماده ۳۸: حفریات شیب­داری كه برای عبور و مرور افراد اختصاص داده می‌شود باید در شیب‌های مختلف با وسایل ذیل تجهیز گردند:
الف) در شیب­های ۱۵ ـ ۷ درجه: دستگیره سرتاسری.
ب) در شیب­های ۳۰ ـ ۱۵ درجه: پله‌های وسیع شیب­دار و دستگیره.
ج) در شیب­های ۴۵ ـ۳۰ درجه: اسكوب یا پله‌های افقی و دستگیره.
د) در شیب ۴۵ درجه و بیشتر از آن: اسكوب.

ماده ۳۹: فاصله پاگردها در حفریات با شیب تند مجهز به اسكوب نباید از ۱۰ متر بیشتر باشد.

ماده ۴۰: درتونل‌های شیب­دار و چاه‌های مایل با باربری ریلی باید در فاصله حداكثر هر ۵۰ متر یك جان‎پناه احداث شود. همچنین در محل استقرار سوزنبان باید جان­پناه ساخته شود.

د ) شفت­ها (چاه­های معدنی)

ماده ۴۱: ورودی به چاه­های معدنی باید دارای شرایط ذیل باشد:
الف) داشتن روشنایی كافی در تمام ساعات.
ب) سفیدكاری شده باشد.
ج) دارای در فولادی و نرده حفاظتی برای جلوگیری از سقوط افراد یا ماشین‌آلات معدنی یا دیگر تجهیزات به داخل چاه.
د) پیش‌بینی تسهیلات لازم برای عبور ایمن افراد از یك لبه شفت به لبه دیگر در جاهای لازم.

ماده ۴۲: یخ تشكیل شده در مناطقی از چاه­ معدنی كه به علت شرایط آب و هوایی به وجود آمده است باید در اسرع وقت به طریق ایمن زدوده شود.

ماده ۴۳: تمامی آب­های سطحی و تراوشی برای جلوگیری از ریزش به داخل شفت باید زهكشی و جمع آوری شوند.

ماده ۴۴: كف چاه­ها باید از تجمع اشیاء رها شده، مواد معدنی و گل و لای تمیز نگه داشته شوند.

ماده ۴۵: همه افراد در حین بازسازی و تعمیر و نگهداری چاه­ها باید از تجهیزات حفاظت فردی كار در ارتفاع استفاده كنند.

ماده ۴۶: كار كردن به تنهایی در چاه­های معدنی برای بازسازی و تعمیر و نگهداری آنها ممنوع است.

ماده ۴۷: هنگام حفر چاه معدنی، استفاده از سپر محافظ (سكو) در فاصله‌ای كمتر از ۳ متر از جبهه كار الزامی است. این سكو باید علاوه بر كابل فلزی (سیم بكسل) تعلیق به كمك جك‌های مكانیكی افقی به دیواره چاه تثبیت شود.

تبصره در سنگ­های ریزشی این فاصله نباید از ۲ متر تجاوز كند.

ماده ۴۸: هنگام حفر چاه معدنی از زیر سكوی كار تا جبهه كار می‌توان از نردبان طنابی استفاده كرد مشروط بر آن كه طول آن از ۳ متر كمتر باشد.

فصل چهارم : ماشین‌آلات معدنی

الف ) الزامات عمومی

ماده ۴۹: كلیه ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی باید توسط افراد ماهر و آموزش ‎دیده ‎بكار برده شوند.

ماده ۵۰: داشتن گواهینامه ویژه جهت كار با ماشین‌آلاتی مانند: بیل مكانیكی، لودر و بـولدوزر، لوكوموتیو و نـظایر آن برای متصدیان این گـونه ماشین‌آلات الزامی است.

ماده ۵۱: سوار شدن افراد غیرمجاز بر ماشین‌آلات معدنی نظیر: لودر، گریدر، بولدوزر و شاول ممنوع است.

ماده ۵۲: حـضور افراد غیرمجاز در منـطقه عملیاتی ماشین‌آلات و تجهیزات ممنوع است.

ماده ۵۳: اپراتور در صورت نیاز به حضور افراد در حوزه عملیات ماشین، باید به گونه­ای كار كند كه در همه اوقات شخص مزبور در میدان دید وی باشد.

ماده ۵۴: اتاقك راننده ماشین­آلات بارگیری و باربری باید از طریق ركاب و نردبان قابل دسترس باشد.

ماده ۵۵: پیاده و یا سوار شدن از ماشین­آلات در حال حركت تحت هر شرایط ممنوع است.

ماده ۵۶: اپراتور باید قبل از ترك ماشین­آلات آنها را خاموش، دنده­ها را درگیر و از ترمز دستی استفاده نماید.

ماده ۵۷: تعویض و جابه‌جایی متصدیان ماشین‌آلات و دستگاه­ها فقط در زمان توقف آنها مجاز است.

ماده ۵۸: دستگاه‌ها، تجهیزات و ماشین‌آلات در معادن سطحی باید حسب مورد مجهز به برق­گیر دارای سیستم تخلیه الكتریسیته باشند.

ماده ۵۹: متصدیان دستگاه‌های برقی هنگام كار باید از وسایل حفاظت فردی مناسب شامل دستكش لاستیكی، كفش و كلاه ایمنی عایق در برابر الكتریسیته متناسب با ولتاژ و جریان برق دستگاه استفاده كنند.

ماده ۶۰: ماشین­آلات الكتریكی مانند شاول­ها و دستگاه­های حفاری برقی نباید قبل از قطع سوئیچ اصلی برق و تنظیم ترمزها برای پیشگیری از حركت ناخواسته، توسط اپراتور ترك شوند.

ب ) ماشین‌آلات بارگیری و باربری

ماده ۶۱: وسایل باربری باید به گونه­ای بارگیری شوند كه احتمال ریزش از آنها در زمان حمل وجود نداشته باشد.

ماده ۶۲: وسیله باربری نباید قبل از متوازن نمودن بار حركت نماید.

ماده ۶۳: كابین ماشین‌آلات بدنه محور گرد معادن سطحی در زمان جابه‌جایی باید در جهت حركت ماشین باشد.

ماده ۶۴: كلیه وسایل بارگیری و باربری باید مجهز به وسایل اطفای حریق مناسب و در دسترس باشند.

ماده ۶۵: ماشین­آلات بارگیری و باربری باید دارای هشداردهنده‌های صوتی و نوری مناسب در زمان حركت به عقب باشند.

ماده ۶۶: شیشه ماشین‌آلات بارگیری و باربری باید از جنس شیشه ایمنی (سكوریت) باشد.

ماده ۶۷: استفاده از ماشین‌های با موتور احتراقی و الكتریكی غیرحفاظت شده در محیط‌های آلوده به گازهای قابل انفجار ممنوع است.

ماده ۶۸: حداكثر شیب مجاز در عملیات بارگیری برای لودرهای پشت­انداز، چرخ لاستیكی و زنجیری به ترتیب 2 /0، ۲ و ۲۰ درصد است.

ماده ۶۹: به كارگیری بولدوزرها در جبهه كارهای با شیب بیش از ۲۵ درجه مجاز نیست.

ماده ۷۰: اسكریپرهایی كه توسط تراكتورهای لاستیكی كشیده می­شوند در زمان پربودن، مجاز به عبور از راه­های دسترسی با شیب بیشتر از ۱۵ درجه و در زمانی كه دستگاه خالی است مجاز به عبور از مسیرهای با شیب بیش از ۲۵ درجه نیستند.

ماده ۷۱: زنجیرهای كشش جام و اتصالات مربوطه در بیل كششی، كابل­ها در شاول­های كابلی و سیستم هیدرولیك جام در شاول­های هیدرولیك یا لودرها باید به طور روزانه توسط اپراتور ماشین و هر هفته توسط مسئول ایمنی معدن یا نماینده وی بازدید و كنترل شوند.

ماده ۷۲: نواحی بارگیری باید تا شعاعی كه خطر سقوط، پرتاب سنگ یا برخورد با ماشین‌آلات وجود دارد حفاظت شوند و از ورود افراد غیرمجاز به آنجا ممانعت شود.

ماده ۷۳: فاصله بوم یا هر قسمت دیگر از ماشین‌آلات در معادن سطحی از خطوط انتقال برق باید با رعایت مقررات حریم خطوط انتقال نیرو و توزیع برق باشد.

ماده ۷۴: جام شاول (صندوقه بیل مكانیكی) در موقع كار هرگز نباید بالای سر افرادی كه در محل كار می‌كنند چرخانده شود.

ماده ۷۵: جام شاول نباید از بالای اطاق راننده كامیون و كابل‌های انتقال برق حركت داده شود.

ماده ۷۶: در مكان­هایی كه خطراتی نظیر ریزشی بودن دیواره و برق گرفتگی وجود دارد باید از راهنما برای هدایت اپراتور ماشین بارگیر استفاده شود.

ماده ۷۷: چرخ­های ماشین‌آلات بارگیری و باربری باید هنگام توقف برای جلوگیری از حركات ناخواسته مهار شوند.

ماده ۷۸: شرایط ساخت، نصب، نگه­داری و بهر­ه­برداری مخازن سوخت و مواد سریع اشتعال و همچنین فاصله آنها با توقفگاه ماشین‌آلات معدنی باید مطابق آیین­نامه حفاظتی مواد خطرناك و مواد قابل اشتعال و مواد قابل انفجار مصوب شورای عالی حفاظت فنی رعایت شود.

ماده ۷۹: جام، چنگك‌ یا بیل ماشین‌آلات بارگیری معادن سطحی در هنگام توقف كار باید پایین آورده شده و روی زمین قرار گیرد و رها كردن آن به حالت آویزان و معلق ممنوع است.

ج ) ماشین‌آلات حفاری

ماده ۸۰: نكات زیر باید به هنگام كار با دستگاه‌های چال­زنی رعایت شود:
الف) در صورت تاخوردگی شیلنگ نباید دستگاه را روشن كرد.
ب) برای چال­زنی با دستگاه‌های الكتریكی از دستكش عایق الكتریسیته مناسب استفاده شود.
ج) دستگاه چال ز­نی در هنگام كار در لبه پله­های معدنی یا پرتگاه­ها نباید در فاصله كمتر از ۳ متری از لبه پله مستقر شود.
د) دستگاه چال­زنی باید در هنگام حفاری در محل هموار مستقر گردد و جك­های تعادل دستگاه در وضعیت فعال قرار گیرند (در صورت دارا بودن) و چنانچه در محل حفاری احتمال ناپایداری وجود دارد باید با استفاده از كابل فولادی(سیم بكسل) مناسب نسبت به اتصال دستگاه حفاری به تكیه­گاه ایمن اقدام شود.
هـ) چال زنی باید با تزریق آب یا آب پاشی یا با استفاده از دستگاه غبارگیر انجام شود به طوری كه میزان غبار تولید شده از حد مجاز كمتر باشد.

ماده ۸۱: راستای محور طولی دستگاه چال­زنی هنگام عملیات حفاری در لبه پله­های معدنی یا پرتگاه­ها باید عمود بر امتداد لبه پله­ یا پرتگاه باشد.

ماده ۸۲: چال زنی در ته چال­ها (باقیمانده چال­های آتشباری شده) ممنوع است.

ماده ۸۳: در زمان كار مته حفاری نباید هیچ فردی بر روی دكل ماشین حضور داشته باشد.

د ) ماشین‌آلات حفاری مكانیزه زغال سنگ

ماده ۸۴: كلیه قسمت­های دستگاه­های حفاری مكانیزه در معدن زغال سنگ كه احتمال تولید جرقه در آنها وجود دارد باید قبـل و بعد از هـر نوبت كاری، بازرسی و كنترل شوند و درصورتی كه صدمه دیده باشند باید قبل از راه اندازی مجدد اقدام به تعمیر و تعویض آنها شود.

ماده ۸۵: نشانگرهای حرارتی در دستگاه­های حفاری مكانیزه زغال سنگ باید در صورت نیاز حرارت ناشی از اصطكاك را نشان دهند و آب پاشی در زمان كار با فشار و جریان مناسب كه بر اساس دستورالعمل سازنده تعیین شده صورت پذیرد.

هـ ) نقاله­ها (نوار نقاله و نقاله هوایی)

ماده ۸۶: تمامی استوانه­های محركه و هرزگرد و قرقره­های تأمین كشش نوار نقاله باید به خوبی برای گرفتار نشدن اشخاص از فاصله ایمن حفاظ گذاری شوند.

ماده ۸۷: در محل تقاطع مسیر افراد با نوار نقاله باید پل‌های ایمن برای عبور و مرور از روی نقاله ساخته ‌شود.

ماده ۸۸: در نقاطی كه خطر ریزش یا پرتاب اشیاء از روی نقاله وجود دارد باید حفاظ مناسب برای جلوگیری از سقوط تأمین شود.

ماده ۸۹: راه‌اندازی نوار نقاله یا ناو زنجیری تنها باید به وسیله متصدی مربوطه انجام شود و پس از خاتمه باربری خاموش شوند.

ماده ۹۰: افراد اطراف نوار نقاله باید قبل از شروع به كار آن با ارسال علائم صوتی یا بصری آگاه شوند.

ماده ۹۱: نوار نقاله­هایی كه راه عبور افراد در مجاورت آنها قرار گرفته باید مجهز به كلیدها یا سایر وسایل قطع‌كننده اضطراری باشند.

ماده ۹۲: همه نوار نقاله­ها در معادن زیرزمینی و همچنین روغن هیدرولیك مورد استفاده در آنها باید از نوع مقاوم در برابر آتش باشند و در صورت سوختن، گازهای سمی تولید نكنند.

ماده ۹۳: درسرتاسر مسیر نوار نقاله باید تجهیزات اطفای حریق مناسب نصب گردند.

ماده ۹۴: نظافت نقاله‌ها و روغنكاری قسمت‌های متحرك آن در هنگام كار ممنوع است.

ماده ۹۵: استوانه­های محرك و هرزگرد نوار نقاله­ها باید دارای مكانیزم خود پاكسازی باشند و در غیر این صورت باید ترتیبی اتخاذ شود كه تمیز كردن آنها فقط در زمان توقف نوار صورت پذیرد.

ماده ۹۶: نوار نقاله­ها باید دارای مكانیزم قفل كننده در زمان پاكسازی و تعمیرات برای پیشگیری از حركات ناخواسته باشند.

ماده ۹۷: مسیر باربری با نوار نقاله یا ناو زنجیری باید در فواصل زمانی مناسب از مواد ریخته شده از روی نوار یا ناو پاكسازی شود.

ماده ۹۸: سوار شدن افراد بر روی نوار نقاله‌های حمل بار ممنوع است.

ماده ۹۹: نوار نقاله باید مجهز به حسگرهایی باشد تا در صورت پارگی یا منحرف شدن نواراز مسیر خود، برق اصلی را قطع نماید.

ماده ۱۰۰: در هر دو سر ایستگاه نقاله هوایی باید ارتباط مخابراتی مستقیم بین پایانه­ها برای تبادل اطلاعات وجود داشته باشد.

ماده ۱۰۱: سوار شدن افراد به نقاله هوایی ویژه باربری مواد معدنی ممنوع است.

ماده ۱۰۲: نقاله­های هوایی ویژه حمل افراد باید دارای تجهیزات ذیل باشند:
الف) دو ترمز مستقل كه هر یك به تنهایی قابلیت متوقف كردن نقاله را با حداكثر بار داشته باشند.
ب) دارا بودن نیروی محركه اضطراری برای مواقعی كه نیروی محركه اصلی وجود ندارد.
ج) اتاقك­های ویژه حمل نفرات در نقاله­های هوایی باید مجهز به قفل­هایی برای جلوگیری از تخلیه اتفاقی افراد باشند.

ماده ۱۰۳: ترمزهای نقاله هوایی در صورت قطع نیروی محركه باید به شكل خودكار عمل نمایند و نقاله را متوقف كنند.

ماده ۱۰۴: طراحـی، ساخت، نصـب و بهره­بـرداری از دكل­های نقاله هوایی باید به گونه­ای باشد كه ضمن تأمین ایمنی كامل، مانع از لنگر برداشتن و یا حركات اضافی صندوقه­ها در طول مسیر باربری شوند.

فصل پنجم : باربری در معادن

الف ) الزامات عمومی

ماده ۱۰۵: تمامی مسیرهای باربری باید از لحاظ شیب و پهنا یكنواخت و تا حدامكان مستقیم و متناسب با حجم ترافیك و نوع وسایل باربری باشند و همواره در شرایط ایمن نگه‌داری شوند.

ماده ۱۰۶: تابلوی مقررات ایمنی برای هر سیستم باربری باید در ابتدا و انتهای آن و در همه مسیرهای ارتباطی در معرض دید قرار داده شود.

ماده ۱۰۷: باربری همزمان با رفت و آمد نفرات فقط در صورتی مجاز است كه امكان سر خوردن وسایل باربری یا غلتیدن بار وجود نداشته باشد.

ماده ۱۰۸: تمامی مسیرهای باربری باید از قطعات سنگ یا دیگر موانع تمیز نگه داشته شوند.

ماده ۱۰۹: اتصال یا جدا كردن وسایل باربری باید در محل مناسب و به گونه­ای صورت پذیرد تا از حركات ناخواسته آنها جلوگیری شود.

ماده ۱۱۰: اقدامات احتیاطی مناسب در كلیه مسیرهای باربری برای جلوگیری از حركت ناخواسته وسایل باربری باید به گونه­ای پیش­بینی شود تا در موقع لزوم به شكل خودكار عمل نمایند.

ماده ۱۱۱: سوار شدن كارگران روی كلیه وسایل باربری به استثنای وسایلی كه برای نفربری كارگران اختصاص دارد، ممنوع است.

ماده ۱۱۲: وسایل باربری از خط خارج شده نباید تا زمان توقف موتور وسیله یا طناب كشنده آنها با دست بر روی ریل قرار داده شوند.

ماده ۱۱۳: در صورت نیاز به حمل و نقل بارهای سنگین و غیرمعمول از نظر وزن و ابعاد، موارد ذیل باید زیر نظر سرپرست معدن لحاظ شوند:
الف) وزن دقیق محموله مشخص شود و وسیله نقلیه مناسب و ایمن برای آن انتخاب شود.
ب) مسیر مناسب برای حمل و نقل در نظر گرفته شود و كل مسیر قبل از حمل و نقل مورد بازرسی قرار گیرد.
ج) كلیه اتصالات و زنجیرها باید برای بار سنگین محاسبه شوند تا توانایی تحمل وزن مورد نظر را داشته باشند.

ب ) باربری دستی

ماده ۱۱۴: باربری دستی در معادن باید بر اساس آیین­نامه حفاظتی حمل دستی بار مصوب شورای عالی حفاظت فنی صورت پذیرد.

ماده ۱۱۵: در جابه‌جایی واگن‌ها با دست یا وینچ باید روی لبه واگن چراغ روشن نصب گردد.

ماده ۱۱۶: جابه‌جایی دستی واگن­ها در شیب­های بیش از نیم درجه ممنوع است.

ماده ۱۱۷: در مواردی كه كارگر ناچار است وسایل باربری را در فضاهای تنگ هل بدهد باید حفاظ مناسبی برای دست بر روی وسایل باربری وجود داشته باشد.

ماده ۱۱۸: فواصل واگن­ها در باربری دستی باید به گونه­ای باشد تا از برخورد واگن­ها به باربرها جلوگیری شود.

ج ) باربری ریلی

ماده ۱۱۹: محل استقرار اپراتور لوكوموتیو در معادن زیرزمینی باید دارای كابین مسقف باشد.

ماده ۱۲۰: حداكثر سرعت مجاز باربری با قطار در معادن زیرزمینی نباید بیش از ۱۸ كیلومتر در ساعت باشد.

ماده ۱۲۱: حمل افراد باید با واگن مخصوص نفربری انجام شود.

ماده ۱۲۲: بستن واگن­های حمل بار به واگن­های نفربر ممنوع است.

ماده ۱۲۳: حمل مواد منفجره و مواد آتشزا در واگن­های نفربر ممنوع است.

ماده ۱۲۴: مكانیزم اتصال واگن‌ها به یكدیگر باید از نوعی باشد كه برای بستن یا باز كردن آنها كارگر مجبور به قرار گرفتن بین دو واگن نباشد.

ماده ۱۲۵: هر لوكوموتیو باید دارای چراغ جلو با قابلیت روشنایی مؤثر تا فاصله ۳۰ متر باشد. همچنین در پشت آخرین واگن هر قطار باید چراغ خطر قرمز رنگ یا وسایل هشداردهنده نصب شود به گونه­ای كه حداقل از فاصله ۳۰ متری دیده شود. چراغ­های قطار در زمان حركت باید روشن باشند.

ماده ۱۲۶: واگن‌ها باید به شكل دوره­ای تحت سرویس و روغن كاری و تعمیر قرار گیرند. كارهای انجام شده باید با ذكر شماره واگن، تاریخ تعمیر و سرویس و نام خانوادگی شخصی كه مجری آن بوده است در دفتر مخصوص ثبت گردد.

ماده ۱۲۷: اتصال و یا جدا نمودن واگن‌ها و كنترل اتصالات بین آنها در زمان حركت قطار ممنوع می‌باشد.

ماده ۱۲۸: سوار شدن كمك راننده لوكوموتیو فقط روی صندلی مخصوص وی كه به طور موقت به لبه آخرین واگن قطار نصب می‌گردد مجاز است.

ماده ۱۲۹: به منظور بلند كردن و روی ریل قرار دادن واگن‌ها و لوكوموتیوهایی كه از روی ریل منحرف و یا خارج شده‌اند لازم است كه روی هر لوكوموتیو و همچنین جنب دهانه تونل، جك مخصوص این كار وجود داشته باشد.

ماده ۱۳۰: در موارد ذیل استفاده از واگن‌ها ممنوع است:
الف) در صورت عدم روغنكاری، سالم نبودن محور چرخ‌ها و یا وجود شكستگی در چرخ‌ها.
ب) در صورت سالم نبودن زنجیر و قلاب و دیگر اجزایی كه مربوط به اتصال واگن‌ها می‌باشند.
ج) در صورت ناقص بودن سپرهای طرفین واگن و یا ترمز (در واگن‌های ترمزدار).
د) در صورت وجود نقص در سیستم تخلیه واگن‌ها.

ماده ۱۳۱: مراكز بارگیری در تونل­ها باید طوری طراحی شوند كه جای كافی برای عبور و مرور افراد باقی بماند و شروع حركت قطار و یا واگن باید توسط علائم هشداردهنده شنیداری و دیداری اعلام گردد.

ماده ۱۳۲: دریچه خروجی بونكرها به جز هنگام بارگیری باید بسته باشد.

ماده ۱۳۳: ورودی محل­های واگن برگردان باید توسط مانع ایمن شود تا از ورود دیگر قطارها به محل و خطر برخورد با آن جلوگیری شود.

ماده ۱۳۴: در تونل‌های معادن گازدار كه از نظر گاز خیزی جزء طبقه ۳ یا بالاتر از آن می‌باشند باید فقط از لوكوموتیوهای مجاز برای معادن گازدار استفاده شوند.

ماده ۱۳۵: قطار نباید از نقطه ترمز تا توقف كامل بیش از ۴۰ متر را طی نماید.

ماده ۱۳۶: لوكوموتیو در هنگام حركت‌ باید در ابتدای قطار واگن‌ها قرار گیرد. قرار گرفتن لوكوموتیو در انتهای قطار واگن‌ها فقط در مواقع مانور و جابجا كردن واگن‌ها در سر دو راهی‌ها و هنگام تخلیه بار مجاز است.

ماده ۱۳۷: استفاده از لوكوموتیو در موارد ذیل ممنوع است:
الف) نقص در سپرهای جلو و عقب و یا عدم وجود آنها.
ب) ناقص بودن زنجیر و قلاب و یا سایر وسایل اتصال.
ج) عیب در ترمزها.
د) نقص در سیستم اطفای حریق.
ه) خرابی و یا عدم نور كافی چراغ لوكوموتیو.
و) خرابی دستگاه علایم هشداردهنده شنیداری و دیداری.
ز) مشاهده نقص در وسایل ضد انفجار لوكوموتیو (در تونل‌های خطرناك از نظر وجود گاز).
ح) عدم وجود جك همراه لوكوموتیو.
ط) سایر موارد بنا به تشخیص مسئول ایمنی یا مسئول فنی معدن.

ماده ۱۳۸: پایین پریدن از قطار و واگذاری رانندگی لوكوموتیو در حال حركت به دیگری ممنوع است.

ماده ۱۳۹: قبل از آن كه واگن خارج شده از خط را بلند كرده و روی خط قرار دهند باید اقدامات ایمنی برای جلوگیری از حركات ناخواسته لحاظ شود.

ماده ۱۴۰: سیستم اضطراری توقف قطارهای نفربر باید دارای ترمزهای خراب ـ ایمن كه در شرایط خراب نیز قادر به توقف كامل قطار است، باشد.

ماده ۱۴۱: فاصله دو واگن در هنگام عبور از كنار هم نباید از ۲۰ سانتیمتر كمتر باشد.

ماده ۱۴۲: ارتفاع بارگیری واگن باید برای پیشگیری از سر ریز شدن، متناسب با ظرفیت آن باشد.

ماده ۱۴۳: همه واگن­های صندوقه گردان باید مجهز به قفل باشند تا از تخلیه اتفاقی صندوقه آنها جلوگیری شود.

ماده ۱۴۴: برای جلوگیری از واژگون شدن واگن در زمان تخلیه باید از زنجیر ایمنی كه به شاسی واگن متصل می­شود، استفاده كرد.

ماده ۱۴۵: كنترل اتصالات واگن­ها در زمان حركت قطار مجاز نیست.

ماده ۱۴۶: سر ریل­ها در محل اتصال دو ریل به یكدیگر باید در یك سطح باشند و ریل خارجی در قوس­ها باید بالاتر از ریل داخلی قرار گیرد. ریل­ها باید هر ماهه توسط مسئول ایمنی معدن یا نماینده وی بازرسی شوند و در صورت وجود فرسایش مؤثر در كلاهك یا مشاهده ترك­های طولی یا عرضی در تیغه ریل، نسبت به تعویض كامل آنها اقدام شود.

د ) لوكوموتیو باطری­دار در معادن زیرزمینی

ماده ۱۴۷: باطری­ها در معادن زیرزمینی باید فقط در ایستگاه­های ویژه با مشخصات ذیل شارژ یا تعویض شوند:
الف) از مواد غیرقابل اشتعال ساخته شود.
ب) مجهز به وسایل مناسب و كافی برای اطفای حریق باشد.
ج) هوای عبور كرده از روی باطری مستقیماً باید در یك راه هوایی تخلیه شود و برای تهویه جبهه كار از آن استفاده نشود.
د) دهانه­های راه هوایی در نزدیكی سقف جای داده شوند.
هـ) به گونه­ای باشد كه خطر سر ریز شدن آب باطری یا الكترولیت وجود نداشته باشد.
و) تجهیزات و لوازم الكتریكی ایستگاه شارژ باید ضد جرقه باشند.

ماده ۱۴۸: آب باطری یا الكترولیت ریخته شده در ایستگاه شارژ باید بلافاصله پاك شود.

ماده ۱۴۹: در جعبه باطری‌های لوكوموتیو و همچنین دریچه­های آن باید در هنگام شارژ باز باشند. بستن در جعبه پس از اتمام تصاعد خروج كامل گاز از دریچه­ها مجاز است.

تبصره– در هر حال بستن در جعبه زودتر از یك ساعت پس از اتمام شارژ ممنوع است.

ماده ۱۵۰: قبل از خارج نمودن باطری از اطاق شارژ باید ایزوله كردن و عایق‌بندی بین المنت‌ها و بدنه جعبه باطری مورد كنترل قرار گیرد.

ماده ۱۵۱: شارژ نمودن باطری‌های معیوب و یا كثیف ممنوع است.

هـ ) باربری با لوكوموتیوهای الكتریكی در معادن زیرزمینی

ماده ۱۵۲: درصد گاز قابل‌انفجار در هوای تمامی مسیرهایی كه در آنها از لوكوموتیوهای الكتریكی استفاده می­شود باید كمتر از حد مجاز باشد.

ماده ۱۵۳: در تونل‌هایی كه به علت وجود گاز یا گرد زغال سنگ خطرناك می‌باشند، تعمیرات مربوط به وسایل برقی لوكوموتیو ممنوع است.

ماده ۱۵۴: سیم­­های تغذیه لوكوموتیو الكتریكی باید دارای كلید­های قطع جریان در فواصل حداكثر ۵۰۰ متر و در ابتدای همه خطوط منشعب باشند.

ماده ۱۵۵: سیم­­های تغذیه لوكوموتیو الكتریكی باید دارای تجهیزات حفاظتی در برابر عبور جریان اضافه باشند.

ماده ۱۵۶: سیم­­های تغذیه لوكوموتیو الكتریكی در معادن زیرزمینی زغال سنگ باید فقط در مسیر هوای تازه شبكه تهویه نصب شوند.

ماده ۱۵۷: سیم­­های تغذیه لوكوموتیو الكتریكی و سیم­های لخت مخابراتی در موارد عبور از میان درهای تهویه یا در محل تقاطع با دیگر سیم­ها یا كابل­های حاوی برق باید به شكل مناسبی عایق‌بندی شوند.

ماده ۱۵۸: سیم­­های تغذیه لوكوموتیو الكتریكی با كمتر از ۲ متر ارتفاع از كف باید در موارد ذیل به شكل مؤثر حفاظ‌گذاری شوند:
الف) در همه نقاطی كه ممكن است محل كار واقع شده یا كارگران به طور منظم از زیر سیم­های برق عبور نمایند.
ب) در هر دو طرف درهای تهویه.
ج) در ایستگاه­هایی كه افراد از قطارهای ویژه حمل نفرات پیاده یا سوار می­شوند.
د) حفاظ‌­گذاری موقت در مناطقی كه افراد در نزدیكی لوكوموتیو الكتریكی یا سیم‌های تغذیه لوكوموتیو الكتریكی كار می­كنند.

ماده ۱۵۹: علایم نوری واضح در مناطق تعویض خط، تقاطع­ها و مسیرها در زمان برق­دار بودن سیم لوكوموتیو الكتریكی باید مشهود باشد.

ماده ۱۶۰: جریان برق لوكوموتیوهای الكتریكی قطارهای نفربری در زمان سوار و پیاده شدن اشخاص باید قطع باشد و یك علامت نوری ویژه نشان دهد كه سیم برق تغذیه لوكوموتیو الكتریكی بی­برق است.

ماده ۱۶۱: سیم یا سیم‌های تغذیه لوكوموتیوهای برقی باید به طریقی نصب شوند كه احتمال قطع شدن، برق گرفتگی یا بروز حریق وجود نداشته باشد.

ماده ۱۶۲: سیم یا سیم‌های تغذیه لوكوموتیوهای برقی باید در ارتفاع حداقل 5/ 2 متر از كف نصب شوند در غیر این صورت، جریان برق در هنگام عبور و مرور اشخاص باید قطع شود.

ماده ۱۶۳: اطاقك راننده در لوكوموتیوهای الكتریكی كه از سیم لخت برق می‌گیرد باید مسقف بوده و تجهیزات انتقال جریان باید به طور كامل عایق‌بندی شده باشد تا احتمال برق گرفتگی راننده وجود نداشته باشد.

ماده ۱۶۴: تمام قسمت‌های لوكوموتیو كه جریان برق از آن عبور می‌كند باید به وسیله پوشش مناسبی عایق شوند.

ماده ۱۶۵: جریان برق باید قبل از انجام هرگونه تعمیر در شبكه انتقال برق به لوكوموتیو یا تعمیر قسمت‌های الكتریكی یا مكانیكی لوكوموتیو قطع شود.

و ) باربری با لوكوموتیوهای دیزلی و سایر وسایل نقلیه دیزلی در معادن زیرزمینی

ماده ۱۶۶: میزان منوكسیدكربن در گازهای خروجی از اگزوز لوكوموتیو دیزلی باید كمتر از 05/ 0 درصد باشد.

ماده ۱۶۷: استفاده از لوكوموتیو دیزلی در تونل­های پیشروی كه تهویه آنها با بادبزن­های موضعی انجام می‌گیرد به شرطی مجاز است كه مقدار گاز زغال در جریان هوای خروجی از تونل كمتر از 5/ 0 درصد باشد.

ماده ۱۶۸: دمای گازهای خروجی از اگزوز لوكوموتیو دیزلی نباید بیشتر از ۷۰ درجه سانتیگراد باشد و هیچ شعله­ و جرقه­ای نباید از وسیله نقلیه خارج شود.

ماده ۱۶۹: توقفگاه، محل سوختگیری و تعویض روغن لوكوموتیوهای دیزلی باید دارای ویژگی­های ذیل باشد:
الف) با جریان كافی هوا تهویه شود.
ب) از مواد غیر قابل اشتعال ساخته شده باشد.
ج) كف محل باید از لایه­ای از بتن با سطح غیرمتخلخل، با شیب مناسب و كانال­ هایی برای انتقال سیال ریخته شده پوشیده شود.
د) دارای وسایل مناسب و كافی برای اطفاء حریق باشد.

ماده ۱۷۰: سوختگیری یا تعویض روغن وسایل نقلیه دیزلی فقط باید در ایستگاه­های ویژه انجام شود.

ماده ۱۷۱: الیاف تنظیف مواد روغنی برای پیشگیری از حریق باید در ظروف غیرقابل اشتعال جمع‌آوری شده و در اسرع وقت به سطح زمین منتقل شوند.

ماده ۱۷۲: مقدار روغن انبار شده و مواد سریع الاشتعال در داخل معادن زیرزمینی نباید بیش از میزان مصرف برای ۲۴ ساعت آینده باشد و مخازن تخلیه شده روغن باید در اسرع وقت به بیرون از معدن برده شوند.

ز ) باربری در مسیر شیب­دار با وینچ

ماده ۱۷۳: عبور و مرور افراد در زمان باربری با وینچ از مسیر شیب­دار وینچ ممنوع است.

ماده ۱۷۴: سرعت باربری با وینچ نباید از ۵ متر بر ثانیه بیشتر باشد.

ماده ۱۷۵: زنجیرهای اتصال واگن­ها به استثنای واگن اول باید مقاومتی معادل حداقل ۶ برابر وزن واگن پر را دارا باشند. میزان مقاومت زنجیر اتصال واگن اول باید حداقل ۱۰ برابر وزن واگن پر باشد.

ماده ۱۷۶: بازدید از سیم بكسل وینچ باید هر ماه توسط مسئول ایمنی با اندازه­ گیری قطر سیم بكسل در محل­های فرسوده انجام شود و در صورت تخریب حداكثر ۵ درصد از بافت سیم بكسل باید نسبت به تعویض آن اقدام نمود.

ماده ۱۷۷: حداقل ۳ دور اضافه از سیم بكسل باید روی قرقره وینچ باقی بماند.

ماده ۱۷۸: ورودی محل تخلیه واگن­ها باید برای پیشگیری از ورود واگن­های دیگر و خطر برخورد، توسط مانع ایمنی مناسب مسدود شود.

ماده ۱۷۹: قرقره وینچ باید دارای ترمزی باشد كه در حال توقف بسته بماند.

ماده ۱۸۰: واگن­هایی كه توسط وینچ بالا كشیده می­شوند باید مجهز به چنگك­هایی باشند تا با گیر كردن به تراورس­ها در مواقع اضطراری به عنوان ترمز عمل نموده و واگن را متوقف كنند.

ماده ۱۸۱: در صورت خروج واگن از خط باید پس از حصول اطمینان از قفل بودن قرقره وینچ، واگن از بالا كشیده و دوباره روی خط قرار گیرد. شروع مجدد به كار مشروط به اطمینان از عدم قرار گرفتن كارگران در منطقه خطر می­باشد.

ماده ۱۸۲: پذیرگاه بالایی راه مورب باید دارای نرده مناسبی باشد تا از حركت ناخواسته واگن‌ها به مسیر شیب­دار جلوگیری شود. باز كردن نرده باید بعد از حصول اطمینان از بسته شدن واگن‌ها به یكدیگر و سیم بكسل انجام شود.

ماده ۱۸۳: بین پذیرگاه‌ها در مسیر باربری با وینچ باید وسیله تبادل علایم موجود باشد.

ماده ۱۸۴: نزدیك شدن افراد متفرقه‌ای كه در كار دستگاه‌ها دخالتی ندارند هنگام كار دستگاه‌های باربری در مسیر شیب­دار به محوطه‌ای كه در آنها واگن‌ها از سیستم بكسل و یا زنجیر جدا و تخلیه می‌گردند، ممنوع است. به این منظور باید در محل فوق‌الذكر تابلوی هشداردهنده نصب نمایند.

ح ) باربری در چاه (بالابرها)

ماده ۱۸۵: اگر عمق چاه به اندازه‌ای باشد كه ارتباط مستقیم بین متصدیان پذیرگاه‌های مختلف چاه به وسیله صدای افراد به طور واضح برقرار نشود باید این ارتباط به وسیله هشدار دهنده صوتی یا وسایل مخابراتی برقرار گردد.

تبصره در چاه‌هایی كه از وسایل حمل و نقل برای رفت و آمد كارگران استفاده می‌شود علاوه بر علایم ارتباطی زنگ­دار باید ارتباط تلفنی بین متصدیان تمام پذیرگاه‌ها و متصدی بالابر نیز برقرار باشد.

ماده ۱۸۶: كلیه قسمت‌های انتقال‌دهنده نیرو، سیم بكسل­ها، نگه­دارنده­ها و ترمزهای بالابرها باید روزانه از نظر صحت عملكرد كنترل شوند.

ماده ۱۸۷: بالابرهای دائم باید دارای ویژگی‌های ذیل باشند:
الف) دارای ریل­های ثابت جهت هدایت باربری در مسیر باشند.
ب) سقوط اشیاء از داخل آنها ممكن نباشد.
ج) بار در داخل آنها بی­حركت بماند.

ماده ۱۸۸: بالابرهای مخصوص حمل افراد باید دارای سرپناه و پاراشوت بوده و به علاوه دستگاه محركة آنها مجهز به تنظیم‌كننده سرعت باشد. پلاك نشان‌دهندة ظرفیت سرنشین‌های این وسایل باید به طور آشكار در محل مناسبی نصب گردد.

ماده ۱۸۹: بالابرهای دائمی كه برای حمل افراد به كاربرده می‌شوند باید مجهز به سیستم نشان دهنده موقعیت اطاقك بالابر در چاه بوده و با وسایل هشداردهنده صوتی نزدیك شدن آن به پذیرگاه­ها اعلام گردد.

ماده ۱۹۰: یك فضای مناسب (چاهك) در سیستم بالابر ویژه حمل افراد در پایین­ ترین محل استقرار قفس در زیر فضای آخرین پذیرگاه جهت نصب سپرها (ضربه‌گیرها) یا دیگر وسایل مشابه به منظور كم كردن صدمات ناشی از سقوط قفس باید حفر شود.

ماده ۱۹۱: ماشین بالابر باید مجهز به عمق نمایی باشد كه حین عبور وسیله حمل و نقل از طبقات مختلف معدن زنگ اخباری را به شكل خودكار به صدا درآورد.

ماده ۱۹۲: نشانگر عمق باید به نحوی نصب شود كه شنیدن صدای زنگ و دیدن آن توسط اشخاصی كه با بالابركار می­كنند به آسانی صورت پذیرد.

ماده ۱۹۳: سرعت حركت بالابر هنگام حمل مسافر نباید از ۸ متر بر ثانیه ‎تجاوز كند.

ماده ۱۹۴: بالابر باید دارای ترمزی باشد كه در صورت لزوم بتواند كابل فولادی را در شرایطی كه بالابر با حداكثر ظرفیت باربری در هر یك از جهات كار می­كند، متوقف كند.

ماده ۱۹۵: ماشین‌های بالابر باید به دو دستگاه ترمز جداگانه شامل ترمز عادی و ترمز ایمنی كه هر یك به طور مستقل قادر به توقف ماشین باشد، مجهز گردند.

ماده ۱۹۶: ترمزها باید به شكلی تنظیم شوند كه در صورت قطع نیروی محركه به شكل خودكار عمل كنند. همچنین انتقال نیروی محركه ماشین با بكار افتادن ترمز ایمنی باید به طور خودكار قطع شود.

ماده ۱۹۷: بالابر باید دارای مكانیزمی باشد تا در مواقعی كه قفس به بالاتر از حد نهایی تعیین شده در سر چاه برسد نیروی محركه را قطع و سیستم ترمز را فعال كند.

ماده ۱۹۸: بالابرهایی كه برای جابه‌جایی افراد استفاده می­شود باید به سیستم­های خودكار مهار سرعت و از كارانداز ناشی از اضافه بار مجهز باشد.

ماده ۱۹۹: در چاه‌هایی كه از چرخ چاه كلاج­دار استفاده می‌شود هر موتور باید دارای ضامن باشد كه باز كردن ترمز و آزاد كردن كلاج به طور همزمان امكان نداشته باشد.

ماده ۲۰۰: یك نشانگر سرعت باید در محلی كه به آسانی توسط اپراتور ماشین بالابر دیده ­شود، نصب گردد.

ماده ۲۰۱: جنس كابل فلزی باید مناسب با شرایط محیط كار انتخاب شود و در مقابل خوردگی و فرسایش مقاوم باشد.

ماده ۲۰۲: ضریب اطمینان كابل فلزی باید حداقل ۶ باشد. به عبارت دیگر میزان بار مفید و بار مرده و كل وسیله باربری نباید از یك ششم مقاومت كابل تجاوز كند.

ماده ۲۰۳: هرگاه پس از هر آزمایش مشخص شود كه تقلیل قابل ملاحظه‌ای در مقاومت كابل حاصل شده و یا بیش از ده درصد عنصرهای مشهود آن در طول سه گام پاره شده و یا تغییر محسوسی در شكل ظاهری كابل از نظر خوردگی، سائیدگی، تقلیل قطر، شكستگی یا باز شدن پیچش آن حاصل شده باشد، آن كابل باید تعویض گردد.

ماده ۲۰۴: در هر معدن كه باربری از طریق چاه با وسایل بالابر انجام می‌گیرد، بهره‌بردار موظف است، دفتری برای ثبت موارد ذیل در معدن اختصاص دهد:
الف) نام و نشانی كارخانه سازنده كابل فلزی و وسایل مربوطه.
ب) مشخصات كابل، نوع سیم‌های بكار برده شده و ساختمان آن و نتیجه آزمایش‌های انجام شده درباره كابل نو و محاسبه مقاومت كل كابل فلزی و همچنین نتیجه آزمایش‌هایی كه برطبق مقررات مربوطه انجام می‌شود.
ج) تاریخ شروع استفاده از كابل و نوع باربری آن.
د) وزن مرده كلیه وسایلی كه كابل متحمل می‌شود به انضمام وزن خودكابل و همچنین حداكثروزن باری كه حمل می‌كند.
ه) تاریخ و نوع تعمیرات و تاریخ سر و ته كردن كابل.
ز) تاریخ و علت خارج كردن كابل از سرویس.
ح) مقدار عملكرد كابل در حركت به طرف پایین و در حركت به طرف بالا و میزان تن ـ كیلومتر باربری ماهانه.

ماده ۲۰۵: ماشین بالابر و متعلقات آن باید مطابق آیین­نامه حفاظتی وسایل حمل و نقل و جابه‌جا كردن مواد و اشیاء در كارگاه­ها مصوب شورای عالی حفاظت فنی بازرسی شوند.

ماده ۲۰۶: قبل از اولین استفاده منظم كاری از هر كابل فلزی بالابر در جابه‌جایی نفرات، این كابل حداقل باید ۲۰ مرتبه به همراه بار هم اندازه­اش به كار برده شود. كابل بالابر بعد از این آزمایش باید كنترل شود تا هیچ گونه صدمات مشهود در آن ایجاد نشده باشد.

ماده ۲۰۷: سیم بكسل ماشین بالابر باید بصورت ماهانه و بعد از تمیز كردن سطح كابل فلزی با عبور با سرعتی كمتر از ۵/۰ متر بر ثانیه توسط مسئول ایمنی یا نماینده وی بازرسی شود.

ماده ۲۰۸: لبه طبلك­ها برای جلوگیری از لغزش باید طوقه داشته باشند. (به استثنای طلبك­های مخروطی كه باید مكانیزمی برای پیشگیری از لغزش كابل فولادی در آنها بكار رفته باشد) سر كابل باید به شكل مناسب و ایمن به طبلك متصل شود (به استثنای بالابر از نوع اصطكاكی) به نحـوی كه حتی در زمانی كه قفس بالابر در پایین­ترین نقطه قرار دارد، حداقل ۲ دور كابل فلزی بر روی طبلك باقی مانده باشد.

ماده ۲۰۹: كیج باید دارای سقف محافظ محكم بوده و داخل آن میله­ها یا دستگیره­هایی برای گرفتن افراد وجود داشته باشد.

ماده ۲۱۰: كیج باید به شكل ایمن در زمان حمل افراد محصور شود تا امكان سقوط اشخاص از آن به داخل چاه وجود نداشته باشد.

ماده ۲۱۱: درهای كیج نباید به سمت خارج باز شوند و به شكلی باید تنظیم شوند تا در اثر ضربه یا تكان­های ناگهانی باز نشوند.

ماده ۲۱۲: حداكثر ظرفیت مجاز حمل نفر و بار كه در هر كیج اجازه سوار شدن را دارند باید بر اساس مشخصات فنی، توسط سرپرست معدن تعیین شود.

ماده ۲۱۳: كف كیج باید تحمل فشارها و تنش­های ایجاد شده در زمان بارگیری و تخلیه در شرایط معمولی و اضطراری را داشته باشد.

ماده ۲۱۴: ارتفاع كیج نفربری باید به اندازه­ای باشد تا اشخاص به آسانی بتوانند در آن بایستند.

ط ) باربری با كامیون

ماده ۲۱۵: جاده­های باربری كه شیب متوسط بیش از ۵ درصد دارند باید دارای راه­ های خروج اضطراری در پیچ­ها باشند تا راننده در صورت عمل نكردن ترمز دامپ تراك، بتواند با هدایت ماشین به آنها، كامیون را به شكل ایمن متوقف كند.

ماده ۲۱۶: تمام كامیون­ها در معدن باید دارای چراغ جلو و چراغ خطر در عقب باشند و بلندی صدای سیستم هشداردهنده صوتی آنها بیشتر از بلندی صدای معمول در معدن باشد.

ماده ۲۱۷: دود خروجی از اگزوز كامیون­های با موتور احتراق داخلی باید از محلی دور از محل استقرار راننده خارج شود.

ماده ۲۱۸: خودروهای سواری كه وارد محدوده تردد دامپ تراك­ها می­شوند باید در روز مجهز به پرچم و در شب دارای چراغ روشن گردان باشند كه در میدان دید رانندگان دامپ تراك­ها قرار داشته باشد.

فصل ششم : حفاری استخراجی و اكتشافی

ماده ۲۱۹: در حفاری‌ها و معادن سطحی، شیب موقت دیواره‌ها و شیب نهایی آنها با توجه به خصوصیات مكانیكی سنگ‌ها باید به گونه‌ای تعیین شود كه خطر ریزش و شكست نداشته باشند.

ماده 220: در دیواره­ های پرشیب یا ریزشی معادن سطحی باید نسبت به ایجاد پله اطمینان با عرض مناسب اقدام شود.

ماده ۲۲۱: در معادنی كه از دستگاه سیم برش الماسه استفاده می‌شود، به منظور جلوگیری از پرتاب سگمنت (دندانه‌های الماسه روی سیم برش) و یا صدمات ناشی از شلاق زدن سیـم پاره شده، لازم است در مسیر سیم برش پوشش حفاظتی مناسب بكار گرفته شود.

ماده 222: نحوه استفاده از سیم برش باید به گونه­ ای باشد كه احتمال پاره شدن آن در هنگام برش وجود نداشته باشد.

ماده ۲۲۳: زمین اطراف محل كار باید قبل از انجام عملیات برش با دقت تسطیح و كلیه گوشه­های تیز و ناصاف كه با سیم برش در تماس خواهند بود، حذف شوند. همچنین اطراف مسیر گردش سیم برش باید كاملاً از سنگ ریزه و سایر مواد معدنی پاك شود.

ماده ۲۲۴: اتصال سیم برش­های مختلف و استفاده از دانه­های سگمنت متفاوت از نظر اندازه و وزن ممنوع است.

ماده ۲۲۵: جداكردن و واژگونی بلوك سنگ بریده شده از جبهه ­ كار با استفاده از تیغه بولدوزر یا جام لودر و نظایر آن ممنوع است.

ماده ۲۲۶: در هنگام برش، جدا كردن و جابجایی بلوك‌های سنگ، استقرار ماشین‌آلات و افراد در پایین دست بلوك سنگ ممنوع است.

ماده ۲۲۷: سنگ‌های استخراجی (كوپ‌ها) باید به طور منظم و روی بزرگترین سطح مقطع قرار گیرند تا از سقوط آنها جلوگیری شود.

ماده ۲۲۸: در حفر ترانشه برای اكتشاف و نمونه‎برداری باید تمهیدات لازم برای پیشگیری از ریزش دیواره صورت پذیرد. در ترانشه­ها و چاهك­هایی كه به عمق بیش از 5/ 1 متر هستند باید برای بالا و پایین رفتن از نردبان استفاده شود.

ماده ۲۲۹: در ترانشه و چاهك‌هایی كه خطر انباشتگی گاز وجود دارد ورود و كار افراد باید پس از تهویه و اطمینان از بی‌خطر بودن آن محل‌ها انجام شود.

ماده ۲۳۰: عملیات تسطیح و پاكسازی جبهه كار در هنگام كار دستگاه حفاری تنها با اجازه مسئول فنی معدن مجاز است.

ماده ۲۳۱: دهانه‌های حفاری­ قائم و شیب­دار كه خطر سقوط افراد در آنها وجود دارد باید به نحو ایمن مسدود شوند.

ماده ۲۳۲: در جبهه كارهای معادن سطحی و زیرزمینی، به ویژه پس از آتشباری، لازم است كلیه قسمت‌های سست شده (لقی‌ها) در جبهه كار و دیواره‌ها و سقف‌ها با دقت لق‌گیری شده و یا به طور مطمئنی از ریزش آنها جلوگیری بعمل آید. ورود كارگران و شروع به كار آنان در محل باید پس از لق‌گیری به طور مطمئن انجام شود.

ماده ۲۳۳: حفاری‌های متروكه و كارگاه‌هایی كه استخراج آنها تمام شده است باید به نحوی مسدود شوند كه از ورود افراد به آنها جلوگیری شود و اختلالی در تهویه معدن بوجود نیاید.

ماده ۲۳۴: در مورد فضای حفاری شده در عملیات استخراج زیرزمینی باید امكان ‎نشست‎ سطح زمین و احتمال خطرات را در بیرون و یا درون معدن پیش‎بینی كرده و با تدابیری نظیر پر‎كردن محل استخراج و یا كنترل نشست سطح زمین و یا مانند آن از بروز خطر جلوگیری ‎كرد.

ماده ۲۳۵: شكست­ها و ریزش­های پله­ها و دیواره­ها در معادن سطحی باید به طور مستمر بررسی و كنترل شوند.

فصل هفتم : نگهداری

ماده 236: شبكه­ های حفاری­های زیرزمینی با توجه به پایداری سنگ‌ها و تغییر شكل آنها باید به طوردایم ازنظركنترل جابه‌جایی طبقات در معدن و نگهداری سقف و دیواره­ها بررسی و در صورت لزوم به وسایل نگهداری مناسب تجهیز گردند.

ماده ۲۳۷: حفاری­های زیرزمینی باید منطبق بر طرح و مشخصات فنی نگهداری كه به تأیید مسئول فنی رسیده است، اجرا شوند.

ماده ۲۳۸: كلیه‎ وسایل نگهداری نصب‎شده در معدن باید دارای مقاومت و استحكام لازم باشند.

ماده ۲۳۹: درموقع نصب، تعویض و یا تعمیر وسایل نگهداری باید اقدامات احتیاطی لازم برای جلوگیری از ریزش بعمل آید.

ماده ۲۴۰: در نصب وسایل نگهداری رعایت اصول كلی ذیل الزامی است:
الف) وسیله نگهداری بعد از حفاری باید بلافاصله پس از اتمام لق­گیری سینه كار نصب شود.
ب) بین وسیله نگهداری و سنگ­های اطراف باید تماس به خوبی برقرار شود.
ج) از نظر تغییرشكل‌پذیری بین سنگ و نگهداری باید هماهنگی وجود داشته باشد (وسیله نگهداری نه خیلی صلب و نه خیلی شكل پذیر باشد).
د) از تخریب ناشی از هوازدگی سنگ­ها باید جلوگیری شود.
هـ) از باز و بسته كردن و نصب مكرر وسایل نگهداری باید اجتناب نمود.
و) سیستم نگهداری باید با مقطع حفاری و تغییر شرایط توده سنگ قابل تطبیق باشد.
ز) سنگ­های اطراف وسیله نگهداری باید هر چه كمتر دستكاری شوند.

ماده ۲۴۱: استفاده از سیستم نگه­داری موقت به عنوان سیستم نگه­داری دائم ممنوع است.

ماده ۲۴۲: اتصال چوب بست­ها باید بطور صحیح انجام گیرد به طریقی كه در محل اتصال سرلا به ستون فاصله‌ای وجود نداشته باشد.

ماده ۲۴۳: در صورت سستی كف تونل یا كارگاه باید نسبت به نصب تكیه‌گاه­های مناسب برای تمامی ستون­ها اقدام شود.

ماده ۲۴۴: در صورت ریزش سقف و ایجاد حفره، ابتدا باید دراسرع وقت وسایل نگهداری موقت برای جلوگیری از ریزش بیشتر در آن محل نصب شود و سپس نسبت به نصب وسایل نگهداری دائمی اقدام گردد.

ماده ۲۴۵: سرپرست هر قسمت موظف است در هر نوبت كار حداقل یك بار سقف، دیوارها، راهروها و وسایل نگهداری جبهه كار قسمت مربوطه را كاملاً بازدید و در صورت مشاهده عیب و نقص فوراً نسبت به رفع آن اقدام نماید. همچنین در پایان هر نوبت كاری قبل از حصول اطمینان از استحكام كارگاه نباید محل كار را ترك كند.

ماده ۲۴۶: بازیابی وسایل نگهداری لازم است با استفاده از وسایل و تجهیزات مناسب مانند تیفور صورت پذیرد و كارگران در حین بازیابی باید در محلی مطمئن مستقر شوند. این كار باید تحت نظارت مسئول ایمنی یا مأمورین ایمنی انجام شود.

ماده ۲۴۷: وسایل نگهداری چاه‌ها و همچنین كارگاه‌ها و حفریاتی كه به طور مداوم فعال نیستند باید در فواصل زمانی كه توسط مسئول ایمنی معدن تعیین می­شود مورد بازدید و كنترل قرار گیرند.

ماده ۲۴۸: ستون‌های چوبی نگهداری باید از پوست و گره تمیز شده و استفاده از چوب‌های با قطر كم، مقطع نامناسب و یا معیوب به عنوان ستون یا جزئی از آن ممنوع است.

ماده ۲۴۹: بخش­های آسیب‌دیده سیستم نگهداری باید بلافاصله با رعایت اصول ایمنی تعویض و یا تقویت شوند.

ماده ۲۵۰: برداشتن بیش از دو قاب چوبی و یا فلزی در هنگام تعویض وسایل نگهداری یا تعریض تونل­ها در یك زمان ممنوع است و قبل از برداشت هر قاب نگهداری باید قاب‌های طرفین آن به اندازه كافی تقویت شوند.

ماده ۲۵۱: تعویض وسایل نگهداری در محل تقاطع حفاری‌ها باید طبق مشخصات فنی مربوطه كه به تأیید سرپرست معدن رسیده است انجام ‌شود.

ماده ۲۵۲: وسایل نگهداری باید با قیود و بست­ها به نگهداری­های مجاور همبند و ثابت شوند.

ماده ۲۵۳: سیستم نگهداری در لایه­های شیب­دار باید به گونه­ای نصب شود كه حداكثر قابلیت نگهداری را با توجه به شیب لایه یا جابه‌جایی احتمالی دارا باشد.

ماده ۲۵۴: حداقل طول پیچ سنگ برای كنترل سقف نباید از ۱ متر كمتر باشد.

ماده ۲۵۵: پیچ سنگ­های مكانیكی باید حداكثر تا ۵۰ درصد نقطه تسلیم یا ظرفیت تكیه‌گاهشان تحت كشش قرار گیرند.

ماده ۲۵۶: در نصب قاب­های كشویی رعایت نكات ذیل الزامی است:
الف) قطعات در هر اتصال باید كاملاً موازی و در تماس با یكدیگر باشند.
ب) در هر اتصال حداقل ۴۰ سانتیمتر از هر قطعه روی یكدیگر قرار گیرند.
ج) وضعیت اتصال­ها باید مرتباً بررسی و كنترل شوند.

ماده ۲۵۷: تمامی ستون­های یك قاب باید در سطح عمود بر سقف نصب شوند.

ماده ۲۵۸: بین ستون­ها بعد از پایه­گذاری باید لارده‌گذاری شود. طول لاردها باید كمی بیـش از فاصله دو چـوب بست باشد و پشـت لارده‌ها بایـد با سنگ لاشه پر شوند.

ماده ۲۵۹: نگهداری­های قدرتی باید در اسرع وقت بعد از ایجاد یك برش در ضخامت ماده معدنی پیشروی كنند به نحوی كه فضای استخراج شده، حداقل زمان بدون نگهداری باقی بماند.

ماده ۲۶۰: سیستم كاری در روش جبهه كار طولانی مكانیزه باید به گونه­ای باشد كه احتمال درگیری افراد با ماشین‌آلات وجود نداشته باشد.

فصل هشتم : مواد منفجره و آتشباری

الف ) الزامات عمومی

ماده ۲۶۱: آتشبار باید دوره آموزشی لازم را گذرانده و صلاحیت وی توسط سازمان‌های ذیصلاح تأیید شود.

ماده ۲۶۲: هر آتشبار باید دفتر مخصوصی جهت ثبت مقدار مواد منفجره دریافتی و مصرفی داشته باشد. پس از اتمام هر دفتر، آتشبار باید آن را به سرپرست معدن تحویل داده و حداقل تا شش‎ماه نگهداری شود.

ماده ۲۶۳: بكار بردن باروت در معادن زیرزمینی ممنوع است.

ماده ۲۶۴: قراردادن ماده منفجره در مجاورت برف، یخ و آتش ممنوع است.

ماده ۲۶۵: بكار بردن مواد منفجره یخ زده یا فاسد ممنوع است.

ماده ۲۶۶: بكـار بردن فـتیله‌ای كه حتی یـك بار رطوبت به آن نفوذ كرده و یا تحت تأثیر حرارت و برودت قرار گرفته و یا به نحو دیگری مشخصات فنی خود را از دست داده باشد، ممنوع است.

ماده ۲۶۷: پیدا شدن یا مفقود شدن مواد منفجره و دستگاه آتش­كن در داخل یا خارج معدن باید فوراً به سرپرست معدن گزارش شود.

ماده ۲۶۸: آتشباری فقط با خرجگذاری در چال مجاز بوده و استفاده از مواد منفجره در خارج از چال ممنوع است.

ماده ۲۶۹: قبل از استفاده از هر صندوق به منظور اطمینان از سالم بودن فتیله و همچنین آگاهی از سرعت اشتعال آن باید از آن نمونه برداری و آزمایش شود.

ماده ۲۷۰: امحاء مواد منفجره فاسد باید منحصراً توسط مسئولین ذیربط و با رعایت اصول ایمنی مربوط به مخاطرات و آلودگی ناشی از عملیات امحاء انجام ‌شود.

ماده ۲۷۱: كلیه مواد منفجره در معادن باید بر اساس تاریخ و مطابق دستورالعمل كارخانه سازنده، نگهداری و مصرف شوند.

ب ) انبار مواد منفجره

ماده ۲۷۲: جایگاه موقت فتیله و چاشنی باید مجزا از جایگاه موقت سایر مواد منفجره بوده و فاصلة بین آنها كمتر از ۱۵ متر نباشد. این جایگاه نباید در جاهای سرد و مرطوب، پر رفت و آمد و در معرض بروز آتش‌سوزی و انفجار باشد. در و قفل و بست این جایگاه‌ها باید كاملاً محكم بوده و بر روی در ورودی تابلوی اخباری با عبارت «مواد منفجره» با خط خوانا نصب شود.

ماده ۲۷۳: آن مقدار از مواد منفجره پیش‌بینی شده برای مصرف روزانه كه به مصرف نرسیده است یا مواد منفجره‌ای كه به علت نقص در عملیات انفجاری باقی مانده است باید فقط در جایگاه موقت نگهداری شود.

ماده ۲۷۴: آتشبار نباید با همراه داشتن مواد منفجره به جایگاه موقت چاشنی و همچنین با همراه داشتن چاشنی به جایگاه موقت مواد منفجره وارد شود.

ماده ۲۷۵: داخل انبار مواد منفجره و همچنین محوطه اطراف آن تا فاصله ۵۰ متری باید از وجود كلیه مواد سریع‌الاحتراق مانند مواد نفتی، تكه‌های پارچه، كاغذ، خار، بته و نظایر آن پاكیزه نگهداری شود.

ماده ۲۷۶: مقدار مواد منفجره ورودی و خروجی از انبار باید با ذكر دقیق زمان در دفتر مخصوص ثبت شود.

ماده ۲۷۷: در انبار مواد منفجره باید نكات ذیل رعایت شود:
الف) صندوق حاوی مواد منفجره طوری قرار داده ‎شود كه فشنگ‌ها به صورت قائم قرار نگیرد.
ب) صندوق مواد منفجره و چاشنی در داخل انبار باز نشود.
ج) صندوق مواد منفجره و چاشنی باید به آرامی جابجا گردد و از پرتاب كردن و یا لغزاندن آن خودداری شود.
د) با كفش میخ دار نباید وارد انبار مواد منفجره و چاشنی شد.
هـ) صندوق­های محتوی مواد منفجره و چاشنی باید طوری روی هم چیده شوند كه ارتفاع آنها از ۲ متر یا ۵ صندوق در هر ردیف بیشتر نبوده و بین هر دو ردیف فضای كافی برای تهویه مناسب وجود داشته باشد. ضمناً حداقل فـاصله ردیف صندوق‌ها با دیوار نباید از ۳۰ سانتیمتر كمتر باشد. همچنین صندوق‌های زیرین باید روی الوارهای مناسب چیده ‎شوند.
و) انبار باید مطابق آیین­نامه پیشگیری و مبارزه با آتش‌سوزی در كارگاه‌ها مصوب شورای عا لی حفاظت فنی به وسایل پیشگیری از آتش‌سوزی مناسب مجهز شود.

ماده ۲۷۸: در انبار مواد منفجره باید به طرف بیرون باز شود.

ماده ۲۷۹: نشت كارتن‌های دینامیت باید با آب داغ تمیز شود.

ماده ۲۸۰: راهروهای انبار مواد منفجره باید با علایم اخباری شبرنگ مشخص شود.

ماده ۲۸۱: حمل و استفاده از كبریت، فندك‌ و هرگونه وسایل ایجادكننده شعله و همچنین وسایل الكترونیكی و برقی در انبار مواد منفجره ممنوع‌ است.

ماده ۲۸۲: در انـبارهای مواد منفجره فقط باید از چراغ ایمنی برای روشنایی استفاده گردد و از بكار بردن هر نوع چراغ دیگر و سیم كشی برق خودداری شود.

ماده ۲۸۳: نصب دماسنج كه حداقل و حداكثر درجه حرارت را در داخل انبار نشان دهد، برای كنترل درجه حرارت ضروری می‌باشد.

ماده ۲۸۴: درجه حرارت انبار مواد منفجره باید بین ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد باشد.

ماده ۲۸۵: انباردار مواد منفجره باید دارای صلاحیت كافی بوده و صلاحیت وی به تأیید سازمان­های ذیصلاح رسیده باشد.

ماده ۲۸۶: ورود اشخاص غیرمجاز به انبار ممنوع است.

ماده ۲۸۷: آتشبار باید مواد منفجره و چاشنی پیش‌بینی شده مصرف روزانه را با تسلیم رسید فقط در مقابل در انبار دریافت نماید. ورود وی و سایر افراد به استثناء متصدی انبار به انبارهای مواد منفجره ممنوع است.

ماده ۲۸۸: باز كردن صندوق محتوی مواد منفجره باید حداقل در فاصله ۵۰ متری از انبار و با وسایل مخصوص انجام شود.

ماده ۲۸۹: مواد منـفجره باید بعد از اتمام عملیات چالزنی برای خرج­گذاری به سر چال­های حفاری شده آورده شوند.

ماده ۲۹۰: حداقل محل چال زدن تا محل قرار گرفتن مواد منفجره نباید كمتر از ۱۰۰ متر باشد.

ج ) حمل و نقل مواد منفجره

ماده ۲۹۱: حمل و نقل مواد منفجره به معدن باید طبق آیین­نامه ارایه شده از سوی سازمان ذیصلاح انجام شود.

ماده ۲۹۲: حمل مواد منفجره به مقدار مورد احتیاج باید در كیسه برزنتی یا جعبه مخصوصی كه بدین منظور ساخته شده صورت گیرد. كیسه‌ها یا جعبه‌ها باید دارای بست و قفل بوده و كلید آن در اختیار آتشبار باشد. حداكثر ظرفیت هر كیسه ۱۵ كیلوگرم و حداكثر ظـرفیت هر صندوق ۲۵ كیلوگرم است. حمل بیش از یك كیسه یا یك صندوق به وسیله یك نفر ممنوع است.

ماده ۲۹۳: مواد منفجره پودری یا مایع باید توسط وسایل نقلیه مخصوص حمل شود.

ماده ۲۹۴: قرار دادن چاشنی همراه با ماده منفجره اصلی در یك كیسه یا یك صندوق یا یك وسیله نقلیه ممنوع است.

ماده ۲۹۵: قراردادن لوازم و اشیاء متفرقه درون كیسه برزنتی یا جعبه محتوی مواد منفجره ممنوع است.

ماده ۲۹۶: در صورت حمل مواد منفجره به وسیله لوكوموتیو در داخل معدن، قطار مربوطه باید دارای واگن مخصوص بوده و روی آن علایم خطر نصب شود. رعایت نكات ذیل نیز در این مورد الزامی است:
الف) حمل چاشنی به وسیله واگن حامل مواد منفجره ممنوع است.
ب) به غیر از راننده و آتشبار و كمك‎آتشبار، استفاده سایر افراد از قطار حمل‎ مواد منفجره ممنوع است.
ج) قطار حامل مواد منفجره باید حداقل ۸۰ متر با قطارهای نفربر فاصله مكانی داشته باشد.
د) هر گونه حمل و نقل در داخل معدن تا فاصله ۱۰۰ متری از واگن حاوی مواد منفجره ممنوع است.

ماده ۲۹۷: هنگام حمل مواد منفجره با وسایل حمل و نقل در چاه‌های معدنی نباید اشخاص دیگری غیر از آتشبار و كمك او از وسایل حمل و نقل حامل مواد منفجره استفاده نمایند. متصدی بالابر چاه باید قبلاً مأموران پذیرگاهی را كه محموله در آنجا تخلیه می‌شود، مطلع نماید.

ماده ۲۹۸: حمل و نقل مواد منفجره در زمان رعد و برق ممنوع است.
د) عملیات آتشباری

ماده ۲۹۹: عملیات آتشباری در معدن باید به وسیله آتشبار كه از طرف سرپرست معـدن به این سمت گمارده شـده است انجام گیـرد و مسئولیت انجام عملیات آتشباری به عهده وی می­باشد.

تبصره استفاده از یك نفر كمك آتشبار در معادن زغال و زیرزمینی الزامی است.

ماده ۳۰۰: عملیات آتشباری باید پس از اتمام عملیات حفاری و تخلیه جبهه كار از كلیه تجهیزات و مواد قابل اشتعال و دور كردن افراد غیرمجاز از محل انجام شود.

ماده ۳۰۱: حمل مواد منفجره به محلی كه كارگران هنوز مشغول چال‎زنی هستند ممنوع است.

ماده ۳۰۲: عملیات آتشباری باید به گونه­ای طراحی و اجرا شود كه از پرتاب سنگ به خارج از محدوده عملیاتی پیشگیری شود.

ماده ۳۰۳: آتشبار نباید غیر از وسایلی كه سرپرست معدن اجازه استفاده از آن را داده است از وسایل دیگری برای انجام عملیات استفاده نماید.

ماده ۳۰۴: آتشباری باید طبق طرح مصوب مورد تأیید مسئول فنی معدن شامل نقشه قرارگیری چال‌ها در جبهه كار، نوع مواد منفجره و چاشنی، عمق، شیب و مقدار مواد منفجره و طریقة خرجگذاری هر چال، شماره تأخیر چاشنی‌ها یا ترتیب انفجار چال‌ها، طریقة بستن مدار و سایر مشخصات مورد نیاز برای آتشباری با نظارت مسئول ایمنی انجام گیرد.

ماده ۳۰۵: چاشنی‌گذاری فشنگ‌ها باید فقط در محل آتشباری بلافاصله قبل از خرجگذاری صورت گیرد.

ماده ۳۰۶: در نزدیكی جبهه كار باید محل مطمئنی كه در معرض ریزش سنگ نباشد برای چاشنی گذاری انتخاب شود.

ماده ۳۰۷: آتشبار مجاز است فقط تعداد چالی را كه می‌تواند در یك مرحله منفجر نماید و یا ماشین آتش­كن توانایی انفجار آن را دارد خرجگذاری نماید.

ماده ۳۰۸: قبل از خرجگذاری و تا لحظه انفجار تا ۳۰ متری محل آتشباری، نباید هوای فشرده آزادانه جریان داشته باشد.

ماده ۳۰۹: چنانچه دو جبهه كار به فاصله كمتر از ۱۰ متر از یكدیگر قرار گرفته باشند، آتشباری هم زمان آن دو جبهه كار ممنوع است.

ماده ۳۱۰: آتشبار باید قبل از خرجگذاری، چال را كاملاً تمیز نماید و از آماده بودن چال برای فشنگ گذاری مطمئن شود.

ماده ۳۱۱: سنبه مورد استفاده برای خرجگذاری باید چوبی، مقاوم و كاملاً راست و صاف باشد. بكار بردن سنبه‌های فلزی ممنوع است.

ماده ۳۱۲: اتصال چاشنی به فتیله اطمینان باید منحصراً توسط انبردست مخصوص انجام‎گیرد.

ماده ۳۱۳: طـول فتیله اطمینان باید به اندازه‌ای باشد كه آتـشبار بتواند پس از آتش كردن، خود را به محل امنی برساند و در هر صورت طول این فتیله نباید از یك متر كمتر و مقداری از فتیله كه از چال بیرون می‌ماند نباید از ۲۰ سانتیمتر كمتر باشد.

ماده ۳۱۴: انفجار بیش از ۱۰ چال در یك نوبت آتشباری با فتیله اطمینان در معادن زیرزمینی ممنوع است.

ماده ۳۱۵: گره زدن یا تا كردن فتیله اطمینان ممنوع است.

ماده ۳۱۶: آتشبار باید طرف دیگر فتیله اطمینان را كه به چاشنی متصل می‌شود، به‎صورت عمودی و طرفی را كه برای آتش كردن در نظر گرفته می‌شود به صورت مورب قطع كند.

ماده ۳۱۷: در آتشباری با چاشنی باید چاشنی ابتدا در فشنگ ماده منفجره و سپس در داخل چال قرار داده شود. در هر حال باید حداقل یك فشنگ فعال خرجگذاری شود.

ماده ۳۱۸: خالی كردن چال خرجگذاری شده به هر علت ممنوع است.

ماده ۳۱۹: فشنگ چاشنی‌دار باید به آرامی و بدون وارد كردن هر گونه فشار در داخل چال قرار داده شود.

ماده ۳۲۰: اتصال چاشنی به فتیله باید با رعایت فاصله لازم از فشنگ انجام شود و سپس چاشنی در داخل فشنگ ماده منفجره قرار گیرد.

ماده ۳۲۱: در كلیه چال‌هایی كه در یك نوبت آتشباری می‌شوند باید از یك نوع چاشنی الكتریكی (ساخت یك كارخانه) استفاده شود.

ماده ۳۲۲: مدار انفجار قبل از اتصال كابل هدایت برق به دستگاه آتش­كن باید توسط اهم‌متر وی‍ژه آتشباری آزمایش شود و سیم‌های اصلی هدایت برق پس از حصول اطمینان از صحت مدار به دستگاه آتش­كن متصل شوند.

ماده ۳۲۳: كنترل مدار آتشباری الكتریكی فقط باید با اهم متر وی‍‍ژه آتشباری انجام شود.

ماده ۳۲۴: اتصال كابل هدایت برق به سیم چاشنی‌ها و همچنین به دستگاه آتش­ كن منحصراً باید توسط آتشبار و پس از اتمام خرجگذاری و آزمایش مدار و دور شدن كلیه افراد از جبهه كار انجام گیرد.

ماده ۳۲۵: پس از خرجگذاری باید چال‌ها را به طور معین و با موادی كه طبق طرح تعیین شده است مسدود نمود.

ماده ۳۲۶: زمان و محل عملیات آتشباری باید با اطلاع مسئول فنی معدن و مسئول ایمنی باشد.

ماده ۳۲۷: سرپرست معدن مكلف است نسبت به شناسایی و مسدود نمودن حریم ناشی از آتشباری اقدام نماید.

ماده ۳۲۸: كارفرما مكلف است آتشبار را به وسایل حفاظت فردی ضد الكتریسیته ساكن مجهز كند.

ماده ۳۲۹: آتشبار موظف است هنگام عملیات آتشباری، اقدامات ذیل را بعمل آورد:
الف) از برقراری تهویه در جبهه كارهای زیرزمینی اطمینان حاصل نماید.
ب) دستگاه آتش­كن برقی را قبل از هر نوبت عملیات آتشباری آزمایش و نتیجه را در دفتر مخصوص ثبت نماید.
ج) قبل از جابه‌جایی چاشنی­ها یا مداربندی نسبت به تخلیه الكتریسیته ساكن بدن خود اقدام نماید.
د) قبل از آتشباری از ورود اشخاص به محل عملیات جلوگیری نماید.
ه) ۱۵ دقیقه قبـل از شروع انفجار با كشیدن آژیر منقطع كه بلندی صدای آن به گونه­ای است كه در تمام نقاط متأثر از آتشباری در معدن شنیده می­شود شروع عملیات آتشباری را به سایرین اطلاع دهد و ۵ دقیقه قبل از شروع لحظه انفجار، آژیر منقطع به آژیر ممتد تبدیل شود.
و) بعد از همه محل كار را ترك كند.

ماده ۳۳۰: در صورتی كه آتشبار جهت حفاظت از پناهگاه خاصی در آتشباری زیرزمینی استفاده می‌كند، فاصله پناهگاه تا محل آتشباری باید حداقل ۸۰ متر باشد. در معادن زیرزمینی در صورت نبودن پناهگاه فاصله آتشبار از محل آتشباری در تونل‌های مستقیم باید حداقل ۲۰۰ متر باشد.

ماده ۳۳۱: آتشبار باید پس از حصول اطمینان از انفجار كلیه چال‌ها و سپری شدن مدت كافی (حداقل ۱۵ دقیقه) محل را بازدید و در صورتی كه خطری از نظر گازهای سمی و مضر وجود نداشته باشد و كارگاه را ایمن تشخیص دهد اجازه ادامه كار را بدهد. میزان گازهای سمی ناشی از آتشباری نباید از 008/ 0 درصد حجمی در هوای محل آتشباری بیشتر باشد.

ماده ۳۳۲: برای از بین ‎بردن خطر ناشی از چال آتش نشده باید بر اساس دستورالعمل شركت سازنده مواد منفجره و یا رعایت مراتب ذیل عمل شود:
الف) در معادن زیرزمینی كه از چال زن­ دستی یا جامبودریل برای حفاری استفاده می­شود به ترتیب از نقطه‌ای به فاصله حداقل ۴۰ یا ۶۵ سانتیمتر از دهانه چال آتش نگرفته و به موازات آن، چال جدیدی حفر و پس از خرجگذاری آن را آتش نمود. این چال به هیج وجه نباید وارد حریم­های مذكور شود.
ب) در معادن سطحی از نقطه‌ای به فاصله حداقل ۱۵۰ سانتیمتر از دهانه چال آتش نگرفته و به موازات آن، چال جدیدی حفر و پس از خرجگذاری آن را آتش نمود. این چال به هیج وجه نباید وارد حریم ۱۵۰ سانتیمتری چال آتش نشده شود.
ج) بارگیری سنگ‌های حاصل از انفجار اخیر باید با حضور آتشبار انجام گیرد تا در صورتی كه فشنگ‌های منفجر نشده‌ای باقی مانده باشد به جایگاه موقت نگهداری مواد منفجره تحویل شود.
د) ورود سایرین به این محدوده تا خاتمه كلیه عملیات ممنوع است.

ماده ۳۳۳: چنانچه هنگام لق‌گیری و بارگیری به وجود چال منفجر نشده پی برده شود و یا احتمال چال منفجر نشده وجود داشته باشد باید بلافاصله كار متوقف و كلیه افراد محل را ترك نموده و مراتب به اطلاع سرپرست معدن رسانده شود.

ماده ۳۳۴: اقدامات لازم برای از بین‎بردن چال منفجر نشده، فقط با نظارت مستقیم آتشبار مجاز است.

ماده ۳۳۵: چنانچه آتشبار نتواند برای از بین بردن چال منفجر نشده اقدام كند، لازم است بلافاصله سرپرست معدن را در جریان امر قرار دهد.

ماده ۳۳۶: آتشبار نباید چال‌های خرجگذاری شده را رها نموده و قبل از آتشباری آن‌ها به كار دیگری مشغول شود.

ماده ۳۳۷: كلیه چال‌های خرجگذاری شده باید در یك نوبت منفجر شوند.

ماده ۳۳۸: اگر یك یا چند فشنگ چاشنی‌گذاری شده مورد استفاده قرار نگیرد، آتشبار موظف است بلافاصله و قبل از آتش كردن چال‌ها، چاشنی این فشنگ‌ها را خارج كرده و آنها را به جایگاه موقت نگهداری مواد منفجره منتقل نماید.

ماده ۳۳۹: چاشنی گذاری در چال‌ها در شرایطی كه احتمال رعد و برق وجود دارد ممنوع است.

ماده ۳۴۰: در زمان اتصال چاشنی‌ها به همدیگر تا شعاع ۳۰ متری از محل، حمل و استفاده از وسایل الكترونیكی و كلیه وسایل پخش امواج الكترومغناطیسی مثل گوشی تلفن همراه و بیسیم ممنوع است.

ماده ۳۴۱: برای منفجر كردن مواد منفجره به روش الكتریكی نباید از سیم‌های بدون روپوش استفاده كرد. استفاده از برق شبكه معدن برای انفجار چاشنی ممنوع است.

ماده ۳۴۲: شبكه الكتریكی انفجار باید دو خطه باشد و در محل اتصال، سیم­ها محكم به یكدیگر متصل شوند.

ماده ۳۴۳: سیم­های مدار انفجار تحت هیچ شرایطی نباید با سیم­های شبكه برق معدن تماس پیداكنند.

ماده ۳۴۴: با همبندكردن اجزاء و اتصالات سیستم هوای فشرده و پیش‌بینی سیستم اتصال به زمین باید از خطر تجمع الكتریسیته ساكن در زمان خرج‌گذاری نیترات آمونیوم با هوای فشرده پیشگیری كرد.

ح ) مقررات ویژه آتشباری در معادن زغال سنگ

ماده ۳۴۵: در معادن دارای گاز زغال یا گرد زغال فقط باید از مواد منفجره مجاز (ضدگاز زغال) برای آتشباری در جبهه كارهای زغالدار استفاده شود.

ماده ۳۴۶: قبل از خـرجگذاری آتشبار باید هوای اطراف جبهه كار را تا شعاع ۳۰ متری آزمایش نماید تا در صورتی كه میزان گاز زغال از یك درصد تجاوز كند از خرجگذاری خودداری نموده و مراتب را به سرپرست معدن اطلاع دهد.

ماده ۳۴۷: در معادن دارای گاز زغال یا گرد زغال منحصراً باید از دستگاه‌های آتش­كن مخصوص این معادن استفاده شود.

ماده ۳۴۸: در محلی كه آتشباری انجام می‌شود باید وسایل اطفای حریق مناسب موجود باشد.

ماده ۳۴۹: استفاده از هوای فشرده برای تمیز كردن چال‌های آتشباری ممنوع است.

ماده ۳۵۰: اطراف محل آتشباری باید با اسپری آب، مرطوب و با پودرسنگ پوشیده شده باشد تا از انفجار گرد زغال جلوگیری شود.

ماده ۳۵۱: استفاده از فتیله­های معمولی و انفجاری در معادنی كه در آنها گاز زغال یا گرد زغال وجود دارد، ممنوع است و آتشباری باید فقط با چاشنی الكتریكی ایمن و سیم­های روپوش­دار صورت گیرد.

ماده ۳۵۲: آتشباری در مواردی كه میزان گاز زغال در محل انفجار بیش از یك درصد باشد یا خطر سرایت انفجار به محل‌های متروكه، حفاری­ها و شكستگی‌های گازدار وجود دارد ممنوع است.

ماده ۳۵۳: چال‌ها باید پس از خرجگذاری با مواد غیر قابل اشتعال و غیرسیلیسی مسدود شوند.

فصل نهم : تهویه معدن

الف ) الزامات عمومی

ماده ۳۵۴: تمام قسمت‌های درونی معدن، غیر از قسمت‌هایی كه مسدود گردیده، باید به وسیله گردش منظم هوای سالم تهویه شود، به طوری كه جریان هوا محسوس باشد. هوای معدن باید از نظر گرما و رطوبت قابل تحمل بوده و همواره مقدار گرد و غبار و گازهای مضر آن كمتر یا برابر حد مجاز باشد.

ماده ۳۵۵: كار كردن در محل‌هایی كه هوای آن كمتر از 19٪ اكسیژن داشته و یا تشعشع مواد رادیواكتیو آن از ۳۰۰  میكروكوری در لیتر تجاوز نماید و یا میزان گازهای مضر بیش از حد مجاز باشد، ممنوع است.

ماده ۳۵۶: میزان گازهای مضر در هوای معدن نباید از مقادیر حدود تماس شغلی عوامل بیماری­زا تجاوز كند.

ماده ۳۵۷: سرپرست معدن یا مسئول ایمنی باید مسئولین اندازه‌گیری،‌ فواصل زمانی اندازه‌گیری و دستگاه‌های مناسب برای اندازه‌گیری مشخصات هوای معدن را تعیین نموده و ترتیبی اتخاذ نماید تا مشخصات هوای معدن با درج تاریخ و ساعت در دفتر مخصوص تهویه ثبت شود. این دفتر تا شش ماه پس از پر شدن نیز باید نگهداری شود. مشخصات هوای معدن، علاوه بر ثبت در دفتر مخصوص تهویه باید روی تابلوهایی كه به این منظور اختصاص داده شده و در محل ورودی معدن و پذیرگاه‌های طبقات و یا محل‌های اندازه‌گیری نصب می‌گردد، ثبت شود.

ماده ۳۵۸: دستگاه‌های گازسنج و اندازه‌گیری مشخصات هوا باید به طور متناوب طبق دستورالعمل كارخانه سازنده یا دستورالعملی كه به تأیید مسئول ایمنی یا مسئول فنی معدن رسیده است توسط افراد آموزش دیده مورد بازدید و كنترل قرار گیرد.

ب )‌ عملیات تهویه

ماده ۳۵۹: مشخصات هوا در هر معدن زیرزمینی باید با برقراری جریان تهویه مناسب در قسمت‌های مختلف در شرایط مجاز نگهداری شود.

ماده ۳۶۰: معادن زیرزمینی باید دارای نقشه­های تهویه (كه به تأیید مسئول فنی و مسئول ایمنی معدن رسیده است) باشند. محاسبات و نقشه­های تهویه باید حداقل هر شش ماه یك بار و همچنین هنگام تغییر در شبكه حفاری‌های معدن تجدید شوند. در نقشه­های تهویه لازم است شبكه تهویه معدن، مشخصات مسیرهای تهویه، مشخصات بادبزن‌های اصلی و فرعی، جهت‌های جریان هوا، مقدار هوا، مقاومت و افت فشار هر شاخه و كل معدن، محل‌های درهای تهویه و سایر خصوصیات تهویه نشان داده شود. نسخه‎هایی از نقشة تهویه و همچنین نقشة رفع سوانح باید نزد سرپرست معدن، مسئول فنی، مسئول ایمنی، مسئول نجات، مسئول تهویه و سایر مسئولین مربوطه موجود بوده و بعلاوه در دفتر معدن نیز نصب شده باشد.

ماده ۳۶۱: راهروهای مخصوص گردش هوا باید مرتباً بازدید شده و همیشه تمیز و بدون مانع بوده و در صورت ریزش فوراً تعمیر شود.

ماده ۳۶۲: در مواقعی كه تهویه معدن زیرزمینی به روش طبیعی انجام می‌شود باید ترتیبی اتخاذ شود تا در تمامی فصول، از اخلال در تهویه مؤثر معدن جلوگیری شود.

ماده ۳۶۳: در مواردی كه تهویه طبیعی كافی نباشد باید از وسایل تهویه مصنوعی استفاده شود. گردش هوایی كه توسط این وسایل ایجاد می‌شود تا آنجا كه ممكن است باید با گردش طبیعی هوا مطابقت داشته باشد.

ماده ۳۶۴: بادبزن‌های اصلی تهویه باید در محفظة غیرقابل اشتعال نصب و با راهرو مخصوص غیرقابل اشتعال به بادبزن به چاه یا تونل اصلی تهویه متصل شوند. دهانه چاه یا تونل اصلی باید با هوابندهای مؤثر مسدود شده و در مواقع لزوم تعویض جهت جریان هوا امكان‌پذیر باشد.

ماده ۳۶۵: بادبزن­های اصلی تهویه معدن باید دارای امكانات ذیل باشد:
الف) بادبزن یدكی برای پشتیبانی مواقعی كه بادبزن اصلی از كار می­افتد.
ب) منبع جایگزین برای تأمین نیروی مورد نیاز بادبزن.
ج) نشانگر خودكار فشار تهویه.
د) مجهز به وسیله‌ای باشد كه توقف بادبزن‎ را اعلام نماید.

ماده ۳۶۶: دیواری كه برای نصب در تهویه ساخته می‌شود باید از اطراف در داخل سنگ‌های تونل فرو رفته و كاملاً محكم و نفوذناپذیر باشد. محل عبور افراد باید از محل عبور وسایل نقلیه مجزا گردد. بلندترین نقطه وسیله نقلیه تا بالای چارچوب در باید حداقل ۵۰ سانتیمتر و از پهلوها حداقل ۲۵ سانتیمتر فاصله داشته باشد.

ماده ۳۶۷: استفاده از پرده تهویه به جای در تهویه ممنوع است.

ماده ۳۶۸: حداقل ۲ در برای راهروهایی كه به نصب در تهویه نیاز دارند و ۲ یا ۳ در برای راهروهای پر عبور و مرور باید نصب شود. فاصله نصب درهای متوالی از یكدیگر در راهروهای باربری باید از طول یك قطار بزرگتر و در سایر راهروها حداقل ۵ متر باشد. به هنگام عبور و مرور همواره باید حداقل یكی از درهای متوالی بسته باشند.

ماده ۳۶۹: چنانچه راهروهای ورودی و خروجی اصلی تهویه نزدیك به هم باشند دیوارها و درهای بین آن دو باید طوری ساخته شوند كه در مواقع انفجار یا آتش‌سوزی به آسانی خراب نشوند.

ماده ۳۷۰: درزگیری و كیپ‌ كردن در محل تقاطع راه‌هوایی اصلی و راه هوایی خروجی هوا باید به شكلی صورت پذیرد كه به آسانی حتی در مواقعی نظیر انفجار و آتش‌سوزی خراب نشود.

ماده ۳۷۱: راه‌های متروكه باید به ترتیبی مسدود شوند كه كارگران نتوانند از آنها عبور نمایند و در عین حال خللی در تهویه بوجود نیاورند.

ماده ۳۷۲: هنگامی كه در جریان تهویه عادی قسمتی از معدن، خللی حاصل شود كار در آن قسمـت باید تا برقراری مجدد تهویه تعطیل گردد. شروع مجدد كار مشروط به اجازه سرپرست معدن است.

ماده ۳۷۳: هرگونه تغییر درسیستم تهویه معدن فقط با ‎دستور سرپرست معدن مجاز است.

ماده ۳۷۴: تعمیرات و تغییر كلی در تهویه اصلی معدن باید هنگامی صورت گیرد كه كلیه كاركنان معدن به استثنای افرادی كه انجام تعمیرات به عهده آنها است از درون معدن خارج شده باشند.

ماده ۳۷۵: رساندن جریان هوای تازه به جبهه كارها از مسیری كه در آن ریزش یا تخریب اتفاق افتاده ممنوع است.

ماده ۳۷۶: حداقل سرعت مجاز هوا 25/ 0 متر بر ثانیه است و حداكثر سرعت مجاز در قسمت‌های مختلف معدن به شرح زیر می‌باشد:

۱ چاه تهویه (بدون تجهیزات) سرعت دلخواه
۲ كانال تهویه و چاه تهویه بزرگ (با تجهیزات) ۱۵ متر بر ثانیه
۳ چاه باربری ۱۰ متر بر ثانیه
۴ حفاری­های اصلی، چاه نفر رو و تونل میان بر و چاه مورب ۸ متر بر ثانیه
۵ برای حفاری­های معدنی در امتداد لایه زغال سنگ و یا سنگ ۶ متر بر ثانیه
۶ كارگاه استخراج ۴ متربر ثانیه

ماده ۳۷۷: حداكثر هوای مورد نیاز برای هر جبهه كار و برای كل معدن در محاسبات تهویه همواره بر اساس نوبت‎كاری كه حداكثر تعداد كارگران در آن مشغول به كار هستند باید محاسبه ‌شود. میزان هوای مورد نیاز برای هر فرد در محاسبات حداقل باید ۶ مترمكعب در دقیقه فرض شود.

ماده ۳۷۸: نصب تور سیمی در مقابل پروانه بادبزن الزامی است و بكار انداختن بادبزن بدون حفاظ ممنوع است.

ماده ۳۷۹: بادبزن‌های موضعی باید به طریقی نصب شوند كه هوای تازه را به جبهه كار برسانند. ظرفیت هوادهی بادبزن محلی نباید از ۷۰ درصد هوایی كه از طریق تهویه عمومی معدن به محل نصب آن می‌رسد، بیشتر باشد. هرگاه چند بادبزن محلی به صورت موازی در یك محل نصب شده باشند، جمع هوادهی مجموع بادبزن‌ها باید حداكثر ۷۰ درصد مقدار هوایی باشد كه از طریق تهویه عمومی به محل نصب بادبزن‌ها می‌رسد.

ماده ۳۸۰: حداكثر فاصله دهانه لوله تهویه تا جبهه كار باید در معادن فاقد گاز ۱۲ متر و در معادن گازدار ۸ متر باشد.

ماده ۳۸۱: ایستگاه‌های اندازه‌گیری مقدار هوا باید در مناطق اصلی ورودی و خروجی هوا و در قسمت‌هایی كه مسیر آن مستقیم و كیفیت نگهداری آن مناسب است ایجاد شود . همچنین باید تابلوهایی شامل اطلاعات: (تاریخ و ساعت اندازه­گیری، سطح مقطع عرضی گذر هوا، مقدار واقعی و محاسبه‌ای هوا و سرعت جریان هوا) در آن مناطق نصب شود.

ج ) مقررات ویژه تهویه معادن زغال سنگ (معادن گازدار و گرد زغالدار)

ماده ۳۸۲: در تمامی معادن زغال سنگ علاوه بر لازم‌الاجرابودن كلیه مقررات تهویه؛ اجرای مقررات ویژه تهویه معادن زغال سنگ ضروری است.

ماده ۳۸۳: حد مجاز گاز زغال در قسمت‌های مختلف معدن باید به شرح ذیل باشد:
الف) در مسیر هوای برگشتی از هر جبهه كار كمتر از ۱ درصد.
ب) در مسیر هوای خروجی از شبكه معدن كمتر از 75/ 0 درصد.
ج) در مسیر هوای تازه برای تهویه هر جبهه كار كمتر از 5/ 0 درصد.
د) در محل‌های تعمیراتی، متروكه و ریزشی و در مدت كوتاه كمتر از ۲ درصد.
ه) میزان گاز زغال در هیچ زمان و هیچ قسمتی از معدن نباید بیش از5/ 2 درصد باشد.

ماده ۳۸۴: نصب سیستم مانیتورینگ هوای معدن و سنجش خودكار گاز زغال در لایه­های زغال سنگ طبقه سه و چهار الزامی است.

ماده ۳۸۵: حسگرهای تشخیص گاز زغال باید در نزدیكی سینه كارها و در تاج تونل­ها و هر چه نزدیكتر به سقف نصب شوند.

ماده ۳۸۶: مسئولین پیشروی و استخراج در همه معادن زغال سنگ باید مجهز به دستگاه گازسنج باشند و میزان گاز زغال را در شروع و پایان نوبت كاری اندازه­گیری نموده و به سرپرست معدن گزارش نمایند.

ماده ۳۸۷: دستگاه­های استخراج مكانیزه زغال سنگ باید مجهز به حسگرهای تشخیص گاز زغال بطور پیوسته باشند و در صورت افزایش گاز زغال، بیش از ۲۵/۱ درصد آن را به طور خودكار خاموش كنند.

ماده ۳۸۸: استفاده از هوای فشرده به منظور تهویه در مناطقی كه گاز زغال با غلظت بالای ۲ درصد وجود دارد ممنوع است.

ماده ۳۸۹: بادبزن­‌های تهویه به هیچ عنوان در فاصلة بین نوبت­های كاری یا زمان تعطیلات نباید خاموش شوند و تنها در زمان تعمیرات، تعویض و یا وصل قطعات كانال تهویه و با دستور كتبی مسئول فنی معدن و با پیش­بینی تمهیدات دیگری برای تهویه، می­توانند خاموش شوند.

ماده ۳۹۰: كانال‌های تهویه باید از استحكام كافی برای جلوگیری از تاخوردگی و خم شدن بیش ‌از حد برخوردار باشند و با بست‌های مناسب به سقف نصب شوند.

ماده ۳۹۱: تهویه به روش طبیعی در معادن زغال سنگ، معادن گازدار و معادن گرد زغال­دار ممنوع است.

ماده ۳۹۲: مسئولان اندازه‌گیری گاز موظف هستند قبل از شروع هر نوبت كاری در محل كار حاضر شده و كارگاه‌ها و محل‌های مشكوك را بازدید نموده و درصد گاز زغال را به وسیله دستگاه گازسنج اندازه‌گیری نمایند.

ماده ۳۹۳: محل‌ها و فواصل زمانی اندازه‌گیری توسط سرپرست معدن تعیین می‌شود. در هر حال حداقل تعداد دفعات اندازه‌گیری گاز در محل‌های فاقد گازسنج خودكار ثابت باید به قرار ذیل باشد:
الف) هوای برگشتی از هر جبهه كار فعال، در معادن طبقه ۱ و ۲ دوبار در هر نوبت كاری و در معادن طبقه ۳ و ۴ و معادن خطرناك از نظر پرتاب ناگهانی، سه بار در هر نوبت كاری.
ب) هوای برگشتی از هر جبهه كار غیرفعال، جایگاه ماشین‌آلات (مثل وینچ و غیره) و هوای خروجی معدن یك بار در روز.

ماده ۳۹۴: علاوه بر اندازه‌گیری‌های منظم جاری، تمام كاركنان نظارت فنی (مسئولین ایمنی، مهندسین و تكنسین‌ها) باید ضمن تجهیز به وسایل گازسنجی و گذراندن دوره آموزشی مربوطه، موظف هستند تا هنگام بازدید از جبهه كارها، درصد گاز را اندازه‎گیری نمایند.

ماده ۳۹۵: درصد گاز تا فاصله حداقل ۲۰ متری دستگاه‌های الكتریكی باید بعد از هر توقف بادبزن و پس از رفع اشكال در امر تهویه و عادی شدن آن اندازه‌گیری شود و در صورت مجاز بودن مجدداً راه‌اندازی شوند.

ماده ۳۹۶: اگر درصد گاز در محلی بیش از حد مجاز باشد باید بلافاصله جریان برق قطع، كار تعطیل و كارگران را از محل خارج كرد. شروع مجدد كار پس از انجام تهویه كافی و رسیدن درصد گاز به حد مجاز امكان­پذیر است.

ماده ۳۹۷: انجام هر نوع عملی كه ایجاد جرقه یا شعله نماید در معادن دارای گاز زغال یا گرد زغال ممنوع است و كلیه تجهیزات و دستگاه‌ها باید ضد جرقه باشند.

ماده ۳۹۸: قسمت‌هایی كه بهره‌برداری آنها به پایان رسیده یا موقتاً تعطیل شده و یا مورد استفاده قرار نمی‌گیرند باید مانند سایر قسمت‌ها به خوبی تهویه شوند و یا به وسیله مصالح مناسب به طور نفوذ ناپذیر كاملاً مسدود گردند.

ماده ۳۹۹: در معادن گازدار چنانچه رساندن درصد گاز به حد مجاز با دستگاه‌های تهویه دشوار باشد باید قبل از استخراج، عمل گاززدایی (دگازاژ) از لایه مورد نظر و لایه‌های مجاور بعمل آید.

ماده ۴۰۰: در مناطقی كه خطر مواجه با حفره­های گاز یا انفجار سنگ وجود دارد باید با حفر چال­های بلند در جهت پیشروی از وجود حفره­های احتمالی آگاه شد و اقدامات ایمنی برای بر طرف كردن خطر تصاعد آنی و انفجار سنگ انجام گیرد.

ماده ۴۰۱: در معادنی كه احتمال خودسوزی دارند باید حداقل یك بار در هر نوبت كاری درصد دی اكسید كربن در جبهه كارها اندازه‌گیری شوند.

ماده ۴۰۲: زغال سنگ‌هایی كه هنگام استخراج گرد تولید می‌نمایند، باید به اندازه كافی با آب مرطوب شوند و هنگام استخراج و در محل‌های بارگیری به واگن نیز باید به آنها آب پاشیده شود.

ماده ۴۰۳: در جبهه كارها و مناطقی كه در آنها خطر انفجار گرد زغال وجود دارد باید به طور مرتب گرد زغال موجود روی سقف و زمین و دیوارها و وسایل نگهداری را جمع‌آوری و خارج نمود و به منظور پیشگیری از بروز انفجار باید همواره مقدار مواد سوختنی در گرد و خاك انباشته را با پاشیدن آهك یا خاك نرم و پودر سنگ یا مواد دیگر در حد كمتر از ۳۰ درصد حجمی نگه داشت.

ماده ۴۰۴: در معادنی كه در آنها خاك ­پاشی برای خنثی­سازی گرد زغال معمول است باید نام محل و تاریخ خاك ‎پاشی و نمونه‎برداری از مخلوط خاك و گرد زغال موجود در محل و همچنین نتایج آزمایش‌های مربوط به قابلیت اشتعال نمونه گرفته شده، در دفتر مخصوصی ثبت شود.

ماده ۴۰۵: چنانچه میزان مواد سوختی در نمونه گرفته شده از ۳۰ درصد حجمی تجاوز نماید باید بلافاصله با خاك ­پاشی مجدد درصد آن پایین آورده شود.

فصل دهم : روشنایی

ماده ۴۰۶: حداقل روشنایی عمومی در معادن زیرزمینی برحسب نوع منطقه به شرح جدول ذیل است.

منطقه حداقل روشنایی(لوكس)
محدوده كف چاه ۶۰
اطراف چاه ۳۰
تعمیرگاه زیرزمینی ۵۰
راهروهای حمل و نقل ۱۰
كارگاه استخراج ۱۵
نقاط بارگیری ۲۰
محدوده ماشین‌آلات ۲۵
راهروهای عبور افراد ۳۰
جبهه كارهای پیشروی­ ۲۰

ماده ۴۰۷: ورود افراد به معادن زیرزمینی بدون چراغ انفرادی ممنوع است.

ماده ۴۰۸: لامپ­های روشنایی فردی باید حداقل شدت روشنایی ۱۵۰ لوكس را در فاصله ۲/۱ متری در مدت ده ساعت تأمین كنند.

ماده ۴۰۹: در معادن زغال سنگ باید منحصراً از چراغ باطری­دار ایمنی استفاده شود.

ماده ۴۱۰: چراغ‌های انفرادی در زمان تحویل به كارگران باید كاملاً سالم و آماده به كار باشند.

ماده ۴۱۱: ساختمان چراغ باید طوری باشد كه فقط در چراغخانه بتوان با وسایل مخصوص آن را باز و بسته كرد.

ماده ۴۱۲: استفاده از چراغ كاربیتی یا چراغ اطمینان شعله­ای در معادن زیرزمینی ممنوع است.

ماده ۴۱۳: ساختمان چراغخانه نباید از مصالح قابل اشتعال ساخته شده باشد و باید خوب تهویه شود و به گونه­ای طراحی شود تا كاركنان در مواقع خطر بتوانند محل كار را فوراً ترك نمایند.

ماده ۴۱۴: استفاده از بخاری و شعله آزاد و همچنین استعمال دخانیات در چراغخانه ممنوع است.

ماده ۴۱۵: چراغخانه باید به وسایل آتش نشانی از قبیل كپسول‌های اطفاء حریق مناسب و جعبه‌های مخصوص ماسه و غیره مجهز باشد.

ماده ۴۱۶: تعداد چراغ‌های سالم انفرادی در هر چراغخانه باید ده درصد بیشتر از تعداد كارگران زیرزمینی باشد.

ماده ۴۱۷: مسئول ایمنی معدن موظف است حداقل یك بار در ماه، تمام چراغ‌های انفرادی را بازدید و دقیقاً كنترل نماید.

ماده ۴۱۸: كارهای اكتشافی و كار در معادن سطحی در هوای تاریك و مه آلود بدون تأمین روشنایی مناسب ممنوع است.

ماده ۴۱۹: گریدر زنی نزدیك لبه‌ها و كنار دیواره‌های بلند در صورت عدم تأمین روشنایی كافی ممنوع است.

ماده ۴۲۰: در معادن سطحی كه در نوبت­های كار عصر و شب نیز فعال بوده و عملیات معدنكاری در هوای تاریك انجام می­شود روشنایی كافی محوطه كاری باید تأمین شود.

فصل یازدهم : تأسیسات برق

ماده 421: اجرای آیین­نامه­ های حفاظتی «تأسیسات الكتریكی در كارگاه‌ها» و «سیستم اتصال به زمین (ارتینگ)» مصوبات شورای عالی حفاظت فنی در كلیه معادن الزامی بوده و به علاوه در معادنی كه خطر وقوع انفجار گازهای معدنی و گرد زغال وجود دارد مقررات ویژه این آیین­نامه نیز لازم‌الاجرا است.

ماده ۴۲۲: در صورت استفاده از دو رشته ریل راه‌آهن برای برگشت جریان برق باید در دو انتها و نیز به فاصله ۶۰ متر یك اتصال الكتریكی بین دو رشته بر قرار شود.

تبصره – اختلاف ولتاژ برق بین ریل و زمین نباید از 15 ولت تجاوز كند.

ماده ۴۲۳: كابل‌ها باید دور از لوله‌های آب و هوای فشرده و گاز در محل خشك قرار گیرند. ضمناً كابل‌های زیرزمینی باید دارای روپوش سربی و بدون درز باشند.

ماده ۴۲۴: قرار دادن و یا نزدیك كردن اشیاء (حتی اشیاء شخصی نظیر: انگشتر، ساعت مچی و غیره) به سیم‌های برق به علت خطر اتصالی یا جرقه ممنوع است.

ماده ۴۲۵: شبكه‌های مخابراتی یا شبكه‌های مخصوص علامت دادن باید با شبكه برق فاصله كافی داشته باشند.

ماده ۴۲۶: هر یك از پذیرگاه‌های داخل معدن باید به وسیله تلفن و یا وسایل ارتباطی دیگر به مركز نیرو یا پست مركزی ترانسفورماتور خارج معدن در ارتباط باشد.

ماده ۴۲۷: تمام قسمت‌‌های شبكه موقت برق باید در آخر هر نوبت كار به طور مطمئن از مدار خارج شوند.

ماده ۴۲۸: كلیه تعمیرات روی كابل‌ها باید در خارج از معدن انجام گیرد.

ماده ۴۲۹: در چاه‌ها و تونل­های خروج هوا و محل‌های مرطوب باید از كابل زره­دار مخصوص كه روپوش نسوز و مقاوم در برابر خوردگی دارد با رعایت پیوستگی كامل از نظر الكتریكی، اتصال مطمئن به سیستم اتصال به زمین و اتصال مطمئن در دو انتها به تجهیزات استفاده شود.

ماده ۴۳۰: شبكه مخصوص علایم برقی باید با جریان برق با ولتاژ كمتر از ۲۵ ولت كار كند.

ماده ۴۳۱: در معادن دارای گاز زغال و یا گرد زغال فقط تأسیسات ذیل را می‌توان به طور ثابت برقرار كرد:
الف) كابل‌های زره­دار در راه‌هایی كه دارای وسیله نگهداری مطمئن و سالم بوده و جریان كافی هوا برقرار و میزان گاز زغال در آنها از یك درصد تجاوز نكند.
ب) سیم‌های ساده روپوش­داری كه در لوله‌های فلزی با عایق داخلی قرار داشته باشد مشروط بر آن كه هوای كافی و منظم در اطراف لوله در جریان بوده ومیزان گاز زغال در آنها از یك درصد تجاوز نكند.
ج) دستگاه‌ها و موتورهایی كه در مقابل گاز زغال بی‌خطر تشخیص داده شده، مشروط بر این كه در محل استقرار آنها هوا به طور منظم عبور كرده و میزان گاز زغال در آنها از یك درصد تجاوز نكند.

ماده ۴۳۲: هوای معدن باید طوری جریان داشته باشد كه تمام تأسیسات برق به خوبی تهویه گردد.

ماده ۴۳۳: متصدیان مربوط باید دستگاه‌های ضد انفجار برقی را حداقل روزی یكبار بازدید و بررسی كنند و هر هفته یك بار نیز متخصص برق آنها را بازدید و درصورت لزوم تعمیر نماید.

ماده ۴۳۴: متصدی برق باید قبل از روشن نمودن تأسیسات برقی اطمینان حاصل نماید كه میزان گاز از حد مجاز پایین­تر است.

ماده ۴۳۵: سرپرست معدن باید نقشه كامل و دقیق از تأسیسات برق را همیشه در معدن نگهداری نماید.

ماده ۴۳۶: جریان برق باید در جاهایی كه آتش‌سوزی رخ می‌دهد فوراً قطع شود.

ماده ۴۳۷: كابل­های برق باید از صدمات فیزیكی ناشی از سقوط سنگ، عبور و مرور، گیركردن زیر ماشین و نظایر آن حفاظت شوند.

ماده ۴۳۸: كابل­های تغذیه ماشین‌آلات برقی متحرك مانند شاول­های الكتریكی باید بوسیله پل­های مناسب برای عبور وسایل نقلیه از صدمات ناشی از رفت و آمد ماشین‌آلات در معدن مصون باشند.

ماده ۴۳۹: از لوله­های انتقال آب و هوای فشرده، شیلنگ­های با پوشش فلزی نباید به عنوان وسیله اتصال به زمین استفاده كرد.

فصل دوازدهم : آتش‌سوزی و انفجار

الف ) الزامات عمومی

ماده ۴۴۰: تمام معادن باید به وسایل اعلام و اطفای حریق مناسب منطبق بر آیین‌نامه پیشگیری و مبارزه با آتش‌سوزی در كارگاه­ها مصوب شورای عالی حفاظت فنی تجهیز شده، نگهداری و آزمایش شوند.

ماده ۴۴۱: برج چاه، دیوار ساختمان­های اطراف آن، دیواره چاه­ها و دهانه ارتباطی آنها و كلیه تأسیسات زیرزمینی از قبیل: موتورخانه­ها، انبارها، تعمیرگاه­ها و پمپ­خانه­ها باید از مصالح و مواد غیرسوختنی ساخته شوند.

ماده ۴۴۲: هر فردی كه متوجه آتش‌سوزی شود باید سریعاً مراتب را به مسئولین مربوطه اطلاع دهد و اقدامات اولیه برای مهار و پیشگیری از گسترش حریق را صورت دهد.

ماده ۴۴۳: در معادن زیرزمینی باید ماسك تنفسی (رسپیراتور) مناسب و چراغ ایمنی به تعداد كافی برای گروه آتش نشانی آماده باشد. استفاده از تجهیزات ایمنی و وسایل حفاظت فردی مناسب بر اساس آیین­نامه‌های مربوطه مصوب شورای عالی حفاظت فنی الزامی است.

ماده ۴۴۴: اگر به منظور اطفای حریق تمام یا قسمتی از معدن را با آب پر كرده باشند باید آزمایش‌های لازم از جهت وجود گاز سولفور هیدروژن بعمل آید و در صورت وجود این گاز باید اقدامات لازم انجام گیرد. تخلیه آب و شروع مجدد كار باید با حضور مسئول مربوطه انجام پذیرد.

ماده ۴۴۵: نگهداری و حمل مایعات و گازها ی با نقطه اشتعال پایین در معادن زیرزمینی منوط به رعایت مشخصات شركت سازنده و برگه اطلاعات ایمنی مواد (M.S.D.S) است.

ب ) مقررات ویژه زغال سنگ

ماده ۴۴۶: بازدیدهای مخصوص از نظر پیشگیری از آتش‌سوزی یا گرم شدن زغال سنگ باید قبل از هر نوبت كاری انجام گیرد.

ماده ۴۴۷: در صورتی كه از دیوار سدكننده برای مجزا كردن قسمت در حال سوختن در معادن زیرزمینی استفاده شود این دیوار باید روزانه از لحاظ نفوذ ناپذیر بودن هوا و درجه حرارت آن و همچنین هوای پشت سد، بازرسی و نتایج بازرسی‌ها در دفتر ثبت و هر وضع غیرعادی فوراً به سرپرست معدن اطلاع داده شود.

ماده ۴۴۸: خراب كردن دیوار سدكننده آتش منوط به اطمینان از سالم بودن هوای پشت آن است. هنگام خراب كردن دیوار باید یك گروه نجات مجهز به دستگاه‌های تنفسی در نزدیكی محل مستقر و آماده باشد.

ماده ۴۴۹: در معادن زغال سنگ استفاده از آتش بند برای پیشگیری از گسترش انفجار گرد زغال الزامی است. محل نصب آتش بندها باید در طرح معدن مشخص شوند.

ماده ۴۵۰: نرم و خشك بودن خاك و پودرسنگ در آتش بندهای خاكی و پر بودن آب در ظرف‌ها در آتش بندهای آبی باید به طور هفتگی كنترل شود و در صورت سفت شدن یا به حالت خمیری در آمدن پودرسنگ، باید تعویض شوند. آخرین تاریخ تعویض خاك در آتش‌بندهای خاكی باید در دفتر مخصوص تهویه ثبت شود.

فصل سیزدهم : كمك‌های اولیه و نجات

ماده ۴۵۱: معادن سطحی با بیش از ۱۰۰ نفر، معادن زیرزمینی غیر زغال سنگ با بیش از ۷۰ نفر و معادن زیرزمینی زغال سنگ با بیش از ۵۰ نفر كارگر در هر نوبت كاری باید از امكانات و نفرات موظف در تشكیلات امداد و نجات برخوردار باشند.

تبصره – در معادن با تعداد نفرات كمتر در هر نوبت كاری باید از پرسنل غیر موظف معدن كه آموزش­های لازم برای عملیات امداد و نجات در مواقع بحران را طی نموده‌اند، استفاده ­می‌شود.

ماده ۴۵۲: گروه امداد و نجات با نظر مسئول ایمنی و بر حسب ضرورت باید مجهز به دستگاه­های تنفس انفرادی، دستگاه گازسنج مناسب، برانكارد و نظایر آن باشند این دستگاه­ها باید مرتباً و در فواصل زمانی مناسب بازدید و آزمایش شده و همیشه برای استفاده آماده باشند.

ماده ۴۵۳: افراد گروه نجات باید هر سال دو بار مورد معاینه پزشكی قرار گیرند تا در صورتی كه واجد شرایط نباشند از گروه خارج شده و افراد دیگر به جای آنها انتخاب گردند.

ماده ۴۵۴: در شبكه زیرزمینی معادن باید ایستگاه­های كمك­های اولیه مناسب، تجهیزات امداد و نجات و نیازهای ضروری تعبیه شود.

ماده ۴۵۵: تنظیم و طراحی برنامه مقابله با سوانح در تمام معادن الزامی است و باید متناسب با هر معدن توسط سرپرست معدن تهیه و تمرین شود.

ماده ۴۵۶: به استناد مواد ۹۱ و ۹۵ قانون كار جمهوری اسلامی ایران، مسئولیت رعایت مقررات این آیین­نامه بر عهده كارفرمای كارگاه بوده و در صورت وقوع هر گونه حادثه به دلیل عدم توجه كارفرما به الزامات قانونی، مكلف به جبران خسارات وارده می­باشد.

این‎آیین‎نامه مشتمل بر ۱۳ فصل و۴۵۶ ماده و ۱۱ تبصره درجلسه ‎مورخ 20/ 09/ 1391 شورای عالی حفاظت ‎فنی تدوین و درتاریخ 3/ 11/ 1391 به تصویب وزیر تعاون، كار و رفاه ‎اجتماعی رسیده است و ۱۵ روز پس از درج در روزنامه رسمی قابل اجرا می­باشد.
این آیین­نامه جایگزین آیین­نامه ایمنی در معادن، مورخ 25/ 11/ 1379  شورای عالی حفاظت فنی می­گردد.

وزیر تعاون، كار و رفاه اجتماعی ـ عبدالرضا شیخ‌الاسلامی