امروزه با توسعه تجارت بین الملل و تکنولوژی، قراردادهای متناسب با شرایط حال حاضر رایج شده‌اند. از جمله این قراردادها، می‌توان به قرارداد فرانشیز (فرنچایز) یا حق امتیاز اشاره کرد. یکی از مهم‌ترین نکات در تنظیم این قراردادها توجه به اهمیت حقوق رقابت و مالکیت فکری در قرارداد فرانشیز است.
ما در این گفتار در صدد هستیم یکی از قرارداهای مهم در حوزه حقوق رقابت و مالکیت فکری را مورد توجه قرار داده و اهمیت آن را در قراردادهای فرانشایز بررسی کنیم.
قرارداد فرانشیز چیست؟
قرارداد فرانشیز (فرنچایز) به عنوان قرارداد حق امتیاز نیز شناخته میشود و بیشتر در زمینه انتقال امتیاز برند مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر اساس این قرارداد، امتیازدهنده به یک شرکت یا شخص حقیقی مجوز بهرهبرداری از امتیاز نوعی حقوق مالکیت فکری که معمولا برند است را می‌دهد.
نمونه بارز آن نیز رستوران‌ها و کافه‌هایی هستند که با یک برند شناخته شده فعالیت می‌کنند. در این نوع قراردادها امتیاز بهرهبرداری با نظارت صاحب برند انجام میشود. برای مثال دستورالعمل‌ها در تمامی رستوران‌هایی که به عنوان امتیازگیرنده فعالیت می‌کنند، یکسان است. برای مثال از یک نوع دستورالعمل برای تولید سس خاص استفاده میشود. نمونه جهانی آن را می‌توان رستوران‌های مک‌دونالد دانست که حق استفاده از امتیاز برند مک دونالد را بر اساس این قرارداد دارند.
اهمیت حقوق رقابت و مالکیت فکری در قراردادهای فرانشیز
اولین نکته‌ای که در حین انعقاد قرارداد فرانشیز باید بدان توجه داشته باشید آن است که ممکن است با انعقاد قرارداد فرانشیز نهادهای نظارتی در حوزه رقابت در کشورهای مختلف نسبت به این قرارداد حساسیت خاصی داشته باشند.
به عنوان مثال در اتحادیه اروپا به منظور حفظ فضای رقابتی در بازار داخلی اتحادیه اروپا، کمیسیون نظارت همه‌جانبه‌ای را بر شرکت‌ها اعمال می‌نماید. در این راستا تمامی شرکت‌ها موظفند بر مبنای مقررات TFEU عمل نموده و اگر قراردادی که منعقد میشود آثار ضدرقابتی داشته باشد، وفق بند ۱ و ۲ ماده ۱۰۱ TFEU باطل است. اما این قرارداد ممکن است با داشتن شرایط مشخصی مشمول معافیت شده و مقررات BLOCK EXEMPTION بر آن حاکم گردد.
در آمریکا نیز قراردادهای فرانشیز منعقده باید بر مبنای قوانین مهمی از جمله SHERMAN ACT منعقد شوند. در غیر این صورت قراردادهای منعقده ممکن است توسط نهادهای نظارتی مانند DOJ مورد بازبینی قرار بگیرند. اگر آثار ضدرقابتی داشته باشند، مجازات سنگینی در پی انعقاد آن‌ها خواهد بود.
در نهایت باید توجه نمایید که قرارداد فرانشیز یا خرید حق امتیاز، از پیچیده‌ترین قراردادها در دنیای تجارت است که مفاد این قرارداد نباید مغایرتی با قوانین مربوط به بازار مربوط به آن‌ها داشته باشد. در صورت تعارض ممکن است به حقوق رقابت و مالکیت فکری آسیب وارد نموده و خسارات غیرقابل جبرانی در پی داشته باشد.
جمع‌بندی
قرارداد فرانشیز یا همان اعطای نمایندگی به منظور انتقال حق امتیاز برند با نظارت صاحب برند انجام میشود. یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید به آن توجه کنید نقش و اهمیت حقوق رقابت و مالکیت فکری در قرارداد فرانشیز است. به همین دلیل در هنگام تنظیم قرارداد باید علاوه‌بر نکات فنی به نکات حقوقی آن توجه کافی داشته باشید.
سوالات متداول
قرارداد فرانشیز در چه مواردی کاربرد دارد؟
این نوع قرارداد برای انتقال حق امتیاز بهرهبرداری از حقوق مالکیت فکری مثل برند با نظارت صاحب برند تنظیم میشود.
ارتباط حقوق رقابت و مالکیت فکری در قرارداد فرانشیز چیست؟
مفاد این قرارداد نباید مغایرتی با قوانین مربوط به بازار مربوط به آن‌ها یعنی حقوق رقابت و همچنین مالیکت فکری داشته باشد.
