چک‌های در دستم وصول نشده، آیا می‌توانم اصل بدهی را بخواهم؟

ماجرای یک پرونده؛ دعوای مطالبه اصل بدهی با وجود عدم وصول چک،
آقای مرادی ملک خود را به آقای جعفری اجاره داده و آقای جعفری به عنوان موجر، جهت اجاره‌بها به آقای مرادی چک داده‌است. آقای مرادی که برای وصول چک‌ها مراجعه کرده با عدم پرداخت مواجه شده‌است. آقای مرادی با مراجعه به دادگاه بیان کرده، چون چک وسیله‌ی پرداخت است نه خود پرداخت، پس تقاضای پرداخت اجور معوقه را از دادگاه دارد.
وکیل آقای جعفری و آقای مرادی، هر کدام در دادگاه دلایل متفاوتی را در مورد چک و نقش آن در پرداخت دین بیان نمودند. در ادامه این نوشته به دلایل هرکدام و رای دادگاه می‌پردازیم. بنابراین اگر میخواهید از ادامه پرونده پیش رو یعنی دعوای مطالبه اصل بدهی با وجود عدم وصول چک و سرنوشت چک‌های در دست آقای مرادی مطلع شوید این نوشته را تا انتها بخوانید. ممکن است شما یکی ازطرفین پرونده‌ای این چنینی باشید، در اخر اگر نیاز به راهنمایی داشتید مشاوران متخصص ما در این زمینه شما را همراهی می‌کنند.

نحوه مطالبه وجه چک به چه صورت است؟

جهت ارائه دادخواست مطالبه وجه چک، هر یک از دادگاه های محل وقوع عقد یا قرارداد، یعنی محل صدور چک، یا دادگاه محل انجام تعهد، یعنی محل استقرار بانک محال علیه (صادرکننده چک) و یا دادگاه محل اقامتگاه خوانده، صالح به رسیدگی می باشند.
ماده ٢ قانون صدور چک مقرر می دارد: “چک‌های صادر عهده بانک‌هایی که طبق قوانین ایران در داخل کشور دایر شده یا می‌شوند، همچنین شعب آن‌ها در خارج از کشور در حکم اسناد لازم الاجراء است و دارنده چک در صورت مراجعه به بانک و عدم دریافت تمام یا قسمتی از وجه آن به علت نبودن محل و یا به هر علت دیگری که منتهی به برگشت چک و عدم پرداخت گردد می‌تواند طبق قوانین و آئین‌نامه‌های مربوط به اجرای اسناد رسمی وجه چک یا باقی مانده آن را از صادر کننده وصول نماید.”
برای صدور اجرائیه، دارنده چک باید عین چک و گواهی‌نامه مذکور در ماده ۴ و یا گواهی‌نامه مندرج در ماده ۵ را به اجرای ثبت اسناد محل تسلیم نماید. اجرا ثبت در صورتی دستور اجرا صادر می‌کند که مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادر کننده در بانک از طرف بانک گواهی شده باشد.

آیا با وجود صدور چک می توان اصل بدهی را مطالبه کرد؟

هر چند در میان اسناد تجاری، چک به سبب کاربرد گسترده، دارای قانون مستقلی شده اما همچنان ماهیت آن چالش برانگیز باقی مانده است. ماده ۳۱۰ قانون تجارت در تعریف چک می گوید: “چک نوشته ای است که به موجب آن، صادر کننده وجوهی را که در نزد محال علیه دارد کلا یا بعضا مسترد یا به دیگری واگذار می نماید. ”
در این تعریف ضمن اشاره به ارکان، چک به عنوان وسیله ای برای استراد وجوه یا واگذاری آن به دیگری معرفی شده است.
اما همچنان این سوال مطرح است که ماهیت حقوقی چک چیست؟
در پرونده آقای مرادی و آقای جعفری، دیدیم که آقای مرادی پس از وصول نشدن چک‌های آقای جعفری خواهان مطالبه اصل طلب یعنی اجاره‌بها‌ی ملک بود. اما این موضوع در دادگاه با نظرات متفاوتی رو به است و وکلای هر دو طرف دلایل متفاوتی برای اثبات ادعای خود دارند.

حکم دادگاه در این مورد چیست؟

با این وجود دادگاه با بررسی محتویات پرونده و با توجه به استدلال طرفین، هرچند هردو دیدگاه جایگاه حقوقی خود را داراست. از طرفی چک وسیله ای است که معمولاً تجار جهت اصل سرعت در تجارت آن را جایگزین پول نموده‌اند و با این وسیله چه تجار و چه عموم مردم دادوستد می نمایند. همچنین به جای پول نقش کاربردی در بازار دارد و چنانچه آن را با هر تصمیم غیرحقوقی فاقد اعتبار بدانیم جایگاه ارزشمند این سند را زیر سؤال برده‌ایم. در این صورت هر چک صادره با این اقدامات فاقد اعتبار می‌گردد.
اما از طرفی هم باید قبول کرد که چک فاقد آن جایگاهی است که مدنظر است و این از چک برداشت نمی‌گردد. این وسیله گاهی وسیله پرداخت گاهی هم وسیله جابجایی به جای پول و زمانی هم نقش یک سند عادی قول پرداخت و یا وسیله تضمین راداراست.
اما آنچه که موردنظر است و اهمیت دارد این است که، این وسیله پرداخت بنابر ادعای خواهان هنوز در دست آقای مرادی بوده و بی‌اعتباری آن در هیچ یک از مراجع رسمی اعلام نشده‌است. بنابراین مادامی که این سند دارای اعتبار باشد نمی‌توان در قبال آن به صادرکننده و یا هر شخص دیگری که آن را به جای پول داده مراجعه و طلب موضوع همان چک را به جای آن چک وصول کرد زیرا در این صورت باعث منعف دوچندان می‌شود.
به این صورت که شخصی که چک را صادر کرده است ممکن است هم دین خود را پرداخت نماید وهم چک‌ها توسط شخص خواهان و یا هر شخص دیگری که ممکن است بعداً چک ها در دست وی قرار بگیرند مجبور به پرداخت گردد.
بنابراین دادگاه با توجه به اینکه قبلا اجاره‌بها براساس چک‌ پرداخت شده، دعوای آقای مرادی را وارد ندانسته‌است.

در مورد دعوای مطالبه اصل بدهی با وجود عدم وصول چک سوالی دارید ؟

در پرونده دعوای مطالبه اصل بدهی با وجود عدم وصول چک بیان شد که چنانچه شخصی چکی را بابت معامله‌ای صادر کند تا زمانی که چک اعتبار دارد مبلغ اصلی بدهی باید به وسیله چک وصول شود. چک وسیله پرداخت است و دارنده چک در صورت عدم وصول چک، این حق را ندارد که دعوی مطالبه اصل بدهی (آنچه که چک بابت آن صادرشده است) را طرح نماید.
بدین منظور در صورتی که در رابطه با مطالبه وجه (چک/برات/سفته) مواجه با مشکل حقوقی شده‌اید و نمی‌دانید که از کجا بایستی شروع کنید می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره تلفنی ، با کارشناسان حقوقی تیم وینداد در ارتباط باشید.