ادغام و یکی شدن در دنیای تجارت یک انگیزه مشترک دارد در دنیای امروز که به سرعت در حال توسعه و رشد می‌باشد، ممکن است کسب و کارهای نوپا و استارتاپ‌هایی وجود داشته باشند که علی رغم اینکه بر مبنای ایده‌هایی نوین، فعالیت‌های تجاری موفقی دارند اما به دلایل متنوعی از جمله کمبود منابع جهت رشد و توسعه بیشتر قادر به رقابت با سایر کسب و کارها نمی‌باشند. در این راستا از یک طرف به دلیل انگیزهٔ مشترکی که میان کسب و کارهای قدرتمند وجود دارد و ان عبارتست از حفظ یا افزایش قدرت و سوددهی و از طرف دیگر کسب و کار نوپا به خاطر مشکلات گوناگون در آستانه تعطیلی یا ازهم پاشیده شدن باشد، ادغام شدنش در شرکت بزرگ‌تر از محو شدنش جلوگیری می‌کند. ما در این مطلب به یکی از مطالب مهم یعنی ادغام و تملیک کسب و کارهای نوپا می‌پردازیم.
منظور از ادغام و تملیک کسب و کارهای نوپا چیست؟
ادغام و تملیک (M&A) عبارت است از قراردادهایی که به موجب آنها مالکیت کسب و کارهای نوپا یا شرکت‌ها یا واحدهای عملیاتی آنها منتقل یا ترکیب می‌شود. موضوع (Mergers and Acquisitions) به عنوان یکی از روش‌های مدیریت استراتژیک محسوب می‌شود که بکارگیری آن می‌تواند امکان رشد، تغییر و تحول موقعیت رقابتی یا کوچک‌سازی را برای بنگاه‌ها فراهم سازد.
به عبارت دیگر ساده‌ترین مفهومی که از ادغام و تملیک می‌توان ارائه داد عبارت است از: ترکیب دو شرکت با هدف تحقیق برخی اهداف استراتژیک و مالی مشخص.
نرخ استفاده از استراتژی ادغام و تملیک کسب و کارهای نوپا
میزان استفاده شرکت‌ها از این روش برای خلق ارزش و کسب سود یا هر منفعت مادی یا غیر مادی دیگری بسیار چشمگیر است. ممکن است حسب مورد بخشی از این فرآیند ادغام و تملیک به حدی گسترده باشد که علاوه بر دو شرکت یا کسب و کار درگیر در فرایند معامله می‌تواند کل یک صنعت یا اقتصاد یک کشور را تحت تأثیر قرار دهد از طرف دیگر برخی از موارد ادغام و تملیک به صورت اختیاری و دوستانه و برخی دیگر به صورت خصمانه انجام می‌گیرد. به عنوان مثال می‌توان به خرید تام وارنر (TW) توسط آمریکا آنلاین (AOL) به مبلغ ۱۶۵ میلیارد دلار در اوایل ۲۰۰۰ اشاره کرد و یا به تصاحب خصمانه غول تلکام آلمان مانسمان توسط وودافون انگلستان به مبلغ ۱۵۰ میلیارد در ۱۹۹۹ اشاره کرد.
به صورت کلی نرخ موارد تصاحب و تملیک در ۵ سال اخیر رشد قابل توجهی داشته است و میزان ادغام و تملیک‌های صورت گرفته با هدف تصاحب شرکت‌های تکنولوژی محور نیز با نرخ سریع‌تری رشد کرده است به نحوی که امروزه از هر ۵ معامله، حداقل یکی از آنها به نحوی ربط به شرکت‌های تکنولوژی محور دارد. به‌عبارت‌دیگر امروزه حدود ۲۰ درصد از معاملات در حوزه شرکت‌های تکنولوژی محور اتفاق می‌افتد که نشان می‌دهد اقبال و تمایل شرکت‌ها و کسب و کارها متفاوت از گذشته است. در نتیجه بر مبنای تحلیل‌های صورت گرفته، در حال حاضر حدود ۷۰ درصد از معاملات تکنولوژی محور توسط بنگاه‌های غیر تکنولوژی محور انجام شده است. به بیان دیگر شرکت‌ها و کسب و کارهایی که تکنولوژی محور نبوده متوجه اهمیت فوق العاده این شرکت‌های تکنولوژی محور شده و از طریق استراتژی ادغام و تملیک این کسب و کارها را خریداری می‌نمایند.
علت‌های بکارگیری روش ادغام و تملیک توسط کسب و کارها
در این بخش مباحث متنوعی در رابطه با مدیریت راهبردی در خصوص علل استفاده از این روش وجود دارد. اما پرسش اصلی پیش از پرداختن به علل استفاده از این روش آن است که آیا به صورت کلی بکارگیری این روش سبب خلق ارزش، کسب سود یا منفعت می‌شود یا خیر؟
برخی عقیده بر آن دارند که این ابزار موجب خلق ارزش و سود و منفعت می‌شود و برخی دیگر بر این اعتقاد هستند که این ابزار موجب تخریب ارزش می‌شود. با این حال و در یک جمع‌بندی می‌توان این‌گونه بیان داشت که شرکت‌ها با دلایل و انگیزه‌های مختلفی از این ابزار استفاده می‌کنند.
برخی از شرکت‌ها با هدف هم‌افزایی عملیاتی (از کانال صرفه مقیاس و صرفه میدان)، برخی دیگر با هدف هم‌افزایی مالی (از کانال کاهش هزینه سرمایه)، برخی دیگر با هدف متنوع‌سازی و ورود به حوزه کسب و کارهای نوپا، برخی دیگر با هدف تصاحب توانمندی‌ها و تکنولوژی‌های لازم جهت انطباق سریع با تغییرات محیطی، برخی دیگر با هدف افزایش قدرت بازار، برخی دیگر به دلیل استفاده از ملاحظات مالیاتی، برخی دیگر به دلیل ملاحظات مربوط به غرور و شخصیت مدیریتی جهت بزرگ‌تر کردن اندازه بنگاه‌های تحت مدیریت خود و خلق امپراتوری و… دست به ادغام و تصاحب می‌زنند.
با این توضیح به منظور پاسخ به سؤال فوق، باید بیان داشت که پاسخ مشخصی وجود ندارد و ممکن است حسب مورد پاسخ‌های متفاوتی وجود داشته باشد. برای این منظور تحقیقات بسیاری صورت گرفته است. برخی از ادغام و تملیک کسب و کارهای نوپا به نحوی شدید موجب تخریب ارزش شده و برخی دیگر به نحوی بسیار عالی موجبات خلق ارزش را فراهم ساخته‌اند. اما به صورت کلی و با ملاحظه داده‌های مربوط به ادغام و تملیک کسب و کارها مشخص می‌شود که بکارگیری استراتژی ادغام و تملیک منجر به رشد بیشتر می‌شود.
به صورت کلی می‌توان بیان داشت که تملیک شرکت‌های نوپا و کوچک از سوی سایری کسب و کارها یا شرکت‌ها ممکن است انگیزه‌های متفاوتی انجام می‌شود. این انگیزه‌ها را می‌توان این گونه دسته بندی کرد:
۱) ایجاد تنوع در سرمایه گذاری و تولید
ادغام و تملیک گاها به این جهت اتفاق می افتد که شرکت‌ها و کسب و کارها به دنبال تنوع در سرمایه گذاری هستند تا بتوانند محصولات بیشتری را عرضه کنند. برای مثال، اگر یک شرکت بزرگ در مقطعی از فعالیت خود به این نتیجه برسد که به خاطر تکیه بیش از اندازه به یک محصول در خطر از بین رفتن یا کاهش قدرت قرار دارد، به فکر خریدن یک شرکت کوچک‌تر می افتد تا با استفاده از امکانات و نیروی آماده به کار آن شرکت تنوع محصول ایجاد کرده و تولیدات خود را گسترش دهد.
۲) خطر ارز خارجی و دستیابی به بازار خارجی
تملیک یک کسب و کار ممکن است به صورت فرا مرزی باشد، یعنی یک شرکت تصمیم بگیرد شرکتی در یک کشور دیگر را بخرد؛ این کار باعث می‌شود شرکت خریدار به یک بازار خارجی دست پیدا کرده و بتواند فعالیت خود را به این شکل گسترش دهد؛ این کار در عین حال ریسک حاصل از ارز خارجی و نیز خطرات تحمیلی ناشی از بازارهای محلی را کاهش می‌دهد. برای مثال فیات، برند ایتالیایی چندملیتی بود که با شرکت کرایسلر ادغام شد تا بازار رقابتی‌تری به وجود آورد و ریسک ارز خارجی هم کاهش پیدا کند.
۳) بهبود موقعیت مالی
انگیزهٔ دیگری که کسب و کارهای بزرگ، برای ادغام و تملیک کسب و کارهای نوپا و کوچک‌تر دارند، بهبود وضعیت مالی خود می‌باشد. شرکت‌های بزرگ معمولاً بهتر از کوچک‌ترها به منابع مالی و سرمایه‌ای دسترسی دارند. بنابراین با خرید شرکت‌های کوچک‌تر و بزرگ‌تر کردن کسب وکار خود هم می‌توانند وام‌های کلان‌تر بگیرند و هم به امکانات و نیروی انسانی دست یابند که پیش از این به آن دسترسی نداشتند.
از طرف دیگر اگر یک شرکت با مشکلات و معضلات شدید مالی روبه رو شده باشد، می‌تواند با ادغام در شرکت‌های بزرگ‌تر خود را نجات دهد. در غیر این صورت گزینه جایگزین، خارج شدن از چرخه کسب وکار یا به جان خریدن ورشکستگی است.
سخن آخر
همانطور که درمطالب فوق بیان شد، ادغام و تملیک کسب و کارهای نوپا با دلایل و علل متنوعی صورت می‌گیرد که بر مبنای تحلیل‌های بین المللی صورت گرفته ادغام و تملیک بیشتر به معنای سودآوری بیشتر است البته نرخ رشد سودآوری کمتر از نرخ رشد درآمد است.
البته باید توجه داشت که یکی شدن شرکت‌ها همیشه منتج به کسب سود و منفعت نمی‌شود و گاهی هم می‌تواند مشکلاتی به بار آورد. یکی از بزرگ‌ترین خطرات ادغام شرکت‌ها تفاوت فرهنگی است. فرهنگ کاری کسب و کار کوچک‌تر با همتای خود تفاوت دارد و اگر در فرآیند ادغام فرهنگ کسب وکار دو شرکت نتواند همسو شود، آینده این ادغام چندان روشن نخواهد بود. در نتیجه زمانی که فرهنگ کسب وکار دو کسب و کار یکی نشود، سوددهی و درآمدزایی از این ادغام عملاً غیرممکن خواهد بود و حتی کار ممکن است به ضرردهی هم برسد.
اولین قدم برای تملیک یا ادغام کسب و کارهایتان داشتن دانش حقوقی کافی است. به همین دلیل کارشناسان حقوقی وینداد بر مبنای دانش و تجارب خود آمادگی دارند تا برای شما قراردادی اصولی و استاندارد و متناسب با اهداف شما تنظیم کرده تا بتوانید بهترین و درست‌ترین شکل فرآیند ادغام و تملیک کسب و کارهایتان را انجام دهید.
