سهام تشویقی (Option Pool) در واقع سازوکاری برای ایجاد انگیزه و اشتیاق در جهت حفظ و ماندگاری هر چه بیشتر کارکنان با ارزش یک شرکت یا سازمان و فعالیت هر چه بیشتر آن‌ها است تا این کارکنان طی مدت زمان طولانی با شرکت همراه شوند و از تخصص خود برای دستیابی به اهداف سازمانی استفاده کنند تا در این راستا موجبات رشد و پیشرفت یک سازمان بیش از پیش فراهم شود. این سهام می‌تواند به عنوان راهکاری برای جبران و افزایش حقوق فعلی به کار رود و همچنین می‌تواند به جای افزایش سنتی حقوق نوعی مشارکت در سودآوری شرکت برای آن‌ها ایجاد کند.
آشنایی هر چه بیشتر با این سهام برای هر دو طرف می‌تواند فواید زیادی به همراه داشته باشد که در اینجا در صدد هستیم به برخی از نکات مهم در این موارد اشاره کنیم.
سهام تشویقی کارکنان چند از سهام از مجموع سهام شرکا را شامل می‌شود؟
این سهام که می‌تواند از قبل منتشر شده باشد یا در مراحل بعدی انتشار سهام و سرمایه پذیری منتشر شود. به طور تقریبی ۵ تا ۲۵ درصد از مجموع سهام شرکت را دربرمی گیرد و این حق را به کارکنان شرکت می‌دهد تا مالک درصدی از سهام شرکت باشد. همان طور که اشاره شد، این امر یک راهکاری برای ایجاد انگیزه در کارمندان به ویژه در زمانی است که سازمان توانایی ایجاد پایه های حقوقی رقابتی را ندارد.
ارائه سهام تشویقی با چه هدفی انجام می‌شود؟
این کار با هدف حفظ استعدادها و جلوگیری از خروج آن‌ها به دیگر شرکت‌ها انجام می‌شود. به طور مثال یک کارمند ارشد ممکن است سالانه درصدی از سهام شرکت را طی پنج سال صاحب شود.
ارزش سهام تشویقی چه زمان مشخص می‌گردد؟
گزینه‌های سهام تشویقی معمولا در ارزش بازار سهام زمانی که توسط شرکت اعطا می‌شوند، قیمت‌گذاری می‌شود. عموما کارکنانی که سهام تشویقی دریافت می‌کنند می بایست یک دوره زمانی مشخص را تا قیمت‌گذاری سهام صبر کنند. انتظار بالا رفتن مبلغ اسمی این سهام این اختیار را به کارکنان می‌دهد تا این سهام را دریافت و همه یا میزان مشخصی از آن را به فروش برسانند.
نحوه تقسیم بندی سهام تشویقی به چه شکل است؟
نحوه تقسیم این سهام غالبا براساس مدت زمان همکاری افراد، مسئولیت ها و منصب شغلی آن‌ها و همچنین کارآمدی کارکنان شکل می‌گیرد. این مجموعه سهام تشویقی در دورهای آتی سرمایه گذاری شرکت می‌تواند افزایش یا کاهش داشته باشد و غالبا افزایش اندازه این سهام باعث رقیق شدن سهام موسسان شرکت ها یا استارتاپ ها می‌گردد.
آیا دارندگان سهام تشویقی در گرفتن تصمیمات شرکت نیز سهیم می‌شوند؟
مساله مهمی که باید در خصوص سهام تشویقی درنظر گرفت این است که معمولا صاحبان شرکت تمایلی ندارند دارندگان این سهام را در تصمیمات شرکت دخالت دهند اما از طرفی طبق قانون تجارت هیچ کس حق ندارد دارندگان سهام و حق رای را از شرکت در مجامع و تصمیم گیری ها منع نماید. اما شرکت ها می‌توانند حداقل میزان سهام برای رای گیری در مجامع را تعیین نموده و از این طریق در خصوص دخالت دارندگان این نوع سهام محدودیت ایجاد نماید.
آیا سهام تشویقی قبل از انتقال به کارکنان، در تملک شرکت قرار دارد؟
مساله دیگر این است که برخلاف تصور نمی توان بخشی از سهام شرکت را در تملک شرکت قرار داده و در صورت نیاز این سهام را به کارکنان و پرسنل اعطا نمود، بلکه در شرکت‌های سهامی میبایست کلیه سهام در اختیار شرکا و سهامداران باشد. بنابراین حتما در قراردادها نسبت به اعطای این نوع سهام و نحوه اعطای آن تدابیری صحیحی باید اتخاذ شود.
به طور کلی باید اشاره کرد که معمولا موارد با امتیازات اختصاصی‌تر از این نوع سهام به کارکنان ویژه و کلیدی شرکت اختصاص دارد تا از قبل حضور و فعالیت آن ها و در ازای اعطای این سهام، نتایج قابل توجهی برای شرکت ایجاد شود.
هنگامی که کارکنان این سهام را دریافت می کنند، به طور کلی مالک آن محسوب می شوند. آن‌ها حق دارند بلافاصله سهام خود را بفروشند یا مدت زمانی آن را نگه دارند.
اهدا سهام تشویقی به کارکنان چه مزایایی برای کارفرمایان دارد؟
به عنوان یک کارفرما، در نظر گرفتن سهام تشویقی برای کارکنان و اعطای آن به آن ها نه تنها کار شما برای استخدام استعدادهای بزرگ را تا حدودی آسان تر می‌کند بلکه مزیت دیگر آن است که این روش در حفظ کارکنان کلیدی و ویژه به شما کمک خواهد کرد. این امر یک راه قدرتمند برای تحریک آن‌ها در جهت ماندن در شرکت و سرمایه گذاری در سازمان با تلاش‌های خود برای ایجاد یک شرکت موفق می‌باشد.
یک نکته حائز اهمیت وجود دارد و آن این است که در استفاده از این نوع سهام مانند سایر انواع گزینه‌های سهام، اغلب به گذشت مدت زمان لازم قبل از تأمین اعتبار نیاز دارند. این بدان معنی است که کارکنان قادر نخواهند بود از این سهام برای چندین سال سود ببرند. لذا در شرایطی که شرکت نوپا است و در همان وهله اول قادر به پرداخت حقوق به کارکنان ویژه و کلیدی خود نمی‌باشد و در عین حال به عملکرد آن ها برای رشد در شرکت نیاز دارد، بتواند به عنوان راهکار مفیدی از این گزینه بهره بگیرد.
در انتها لازم به ذکر است که تخصیص این نوع سهام به کارکنان، میزان آن و انتخاب کارکنان کلیدی برای اعطای این نوع از سهام از نکات بسیار کلیدی ای است که همگی آن‌ها نیاز به مشورت حقوقی خواهد داشت. لذا اگر برای استفاده از این امتیاز چه در جایگاه کارفرما و چه در جایگاه کارمند نیاز به مشاوره حقوقی دارید، می توانید روی تیم حقوقی وینداد حساب باز کنید.
