فعالیت حق‌العمل‌کاری به طور واضح در قانون تجارت تعریف شده است. قانون تجارت، این فعالیت را به عنوان یک شغل در نظر می‌گیرد و تعریف مشخصی نیز درباره آن ارائه داده است. علاوه براین، چندین مواد قانونی را به تعهدات و شرایط حق‌العمل‌کار اختصاص داده است. در سایر مواردی که قانون تجارت سکوت اختیار کرده است حق‌العمل‌کاری پیرو و تابع مقررات مندرج در قانون مدنی درباره‌ی وکالت خواهد بود.
به طور کلی حق‌العمل‌کار به اشخاصی اطلاق می‌شود که امور مشخصی را به امر یا فرمان کارفرما انجام می‌دهند. برای پاسخ به این سوال که قرارداد حق‌العمل‌کاری چیست و برای بررسی ماهیت قرارداد حق‌العمل‌کاری می‌توانیم به قانون تجارت، قانون مدنی مراجعه کنیم. قرارداد حق‌العمل‌کاری یک قرارداد بسیار کاربردی و مهم است. اگر مشغول به فعالیت‌های تجاری هستید یا اینکه به هر طریقی در این حوزه فعالیت می‌کنید، احتمالا تا به حال در موارد متعددی درباره حق‌العمل‌کاری شنیده‌اید.
قرارداد حق‌العمل‌کاری چیست؟
برای بررسی دقیق ماهیت قرارداد حق‌العمل‌کاری، لازم است که ابتدا از اجزا و عناصر تشکیل‌دهنده هر قرارداد اطلاع کسب کنیم تا بتوانیم آن قرارداد را از سایر قراردادها تشخیص دهیم. در این بخش از مقاله به تعریف ماده ۳۵۷ قانون تجارت می‌پردازیم. این ماده این طور می‌گوید که حق‌العمل‌کار یک شخص است که در ازای دریافت حق‌الزحمه (حق‌العمل)، کاری را به نام خود و به حساب شخص دیگر انجام می‌دهد. منظور از حساب شخص دیگر در این تعریف، این است که سود و زیان حاصل از نتیجه انجام کار، به آمر (کارفرما) اختصاص خواهد داشت.
بنابراین، حق‌العمل‌کار صرفا بابت انجام اموری که به او سپرده شده است، حق‌العمل معینی را دریافت می‌کند و عملا از منفعت کاری که انجام شده است، سودی به او اختصاص داده نمی‌شود. احتمالا درباره دریافت کمیسیون مطالبی را شنیده باشید. این فعالیت به نوعی یک شیوه از دریافت کمیسیون است. در زبان فرانسوی نیز، حق‌العمل‌کار را، کمیسیونر معنا می‌کنند. از معروف‌ترین قراردادهایی که چنین امکانی را برای اشخاص مختلف ایجاد می‌کنند که با سپردن کاری به شخص دیگر، به او کمیسیون دهند؛ قرارداد کارگزاری یا قرارداد جعاله هستند. این دو قرارداد در موارد متعددی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کاربرد و موارد استفاده از قرارداد حق‌العمل کاری
به نظر شما به چه دلیلی از انواع نمونه قراردادهای حق‌العمل‌کاری استفاده می‌شود؟ در ادامه به چند دلیل متداول برای استفاده از انواع قراردادهای حق‌العمل‌کاری اشاره می‌کنیم.
در مواقعی پیش می‌آید که شما برای انجام یک معامله تجاری در مکان مناسبی نباشید یا اینکه برای انجام یک معامله بسیار سودآور، زمان کافی نداشته باشید. در این شرایط، قطعا یک فرم قرارداد حق‌العمل‌کاری می‌تواند کمک بزرگی برای شما باشد. شما با تعهد به پرداخت مبلغ مشخصی برای حق‌العمل، می‌توانید شخصی را به خدمت بگیرید تا آن شخص، معامله مورد نظر شما را انجام دهد. حق‌العمل‌کار بدون حضور تاجر، در مکان‌ها، شهرها و مناطق مختلف حاضر می‌شود و معاملات مورد نظر را انجام می‌دهد. با انجام این قرارداد، می‌توانید به میزان قابل توجهی در زمان و هزینه صرفه‌جویی کنید.
ممکن است که شما در یک حوزه تجاری تخصص و آگاهی کافی نداشته باشید اما بدانید که فعالیت تجاری در آن حوزه بسیار سودآور است. در این زمان نیز می‌توانید با یک حق‌العمل‌کار، قرارداد امضا کنید و انجام معامله را به او بسپارید.
در مواردی نیز ممکن است که تاجر تمایل داشته باشد که بدون فاش شدن نام خودش، معامله‌ای را انجام دهد. این اقدام ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد. در این شرایط نیز تاجر انجام معامله را به حق‌العمل‌کار می‌سپارد.
نحوه تنظیم قرارداد حق‌العمل‌کاری
متن قرارداد حق‌العمل‌کاری ، با توجه به موضوع توافق و روابط میان طرفین نوشته می‌شود. بنابراین، لازم است که متن قرارداد حاوی تمام شروط، تعهدات و مطالبی باشد که برای انجام توافق میان آن‌ها در نظر گرفته می‌شود.
در ابتدا، لازم است که طرفین قرارداد حق‌العمل‌کاری به دقت معرفی شوند. به این صورت که کاملا مشخص باشد که چه اشخاصی در این قرارداد حضور دارند. برای این منظور معرفی طرفین قرارداد حق‌العمل‌کاری با اشاره به مشخصات و اطلاعات هویتی آن‌ها انجام می‌شود. در ادامه نیز، لازم است که به دیگر ابعاد مهم قرارداد، مانند موضوع، مدت، مبلغ حق الزحمه و شروط و تعهدات طرفین اشاره شود و تمام این موارد را به دقت در متن قرارداد بنویسند.
مالیات قراردادهای حق‌العمل‌کاری
مالیات قراردادهای حق‌العمل‌کاری و حق بیمه قرارداد حق‌العمل‌کاری از مهم‌ترین مواردی است که در خصوص حسابرسی‌های مالی باید به آن توجه کرد. براساس بخشنامه‌ای که معاونت مالیات بر ارزش افزوده در سال ۹۶ به هیئت مدیره اتحادیه حق‌العمل‌کارها ارسال کرده است، این طور بیان می‌شود که فعالیت حق‌العمل‌کار مصداق خدمت است و خدمت نیز مشمول مالیات و عوارض خواهد بود. براین اساس فعالان اقتصادی که اقدام به همکاری با حق‌العمل‌کار می‌کنند، باید به این مساله توجه داشته باشند و باید مالیات و عوارض را پرداخت کنند. مالیات و عوارضی که توسط حق‌العمل‌کار پرداخت می‌شود، به عنوان پرداختی آمر محسوب خواهد شد.
اگر حق‌العمل‌کار به نیابت از آمر معامله تجاری را انجام دهد، لازم است که به نیابت از آمر نیز برای حسابرسی به مالیات ثبت نام کند. علاوه براین، حق‌العمل‌کاران حقیقی نیز مشمول مالیات خدمت هستند و باید برای آن نیز ثبت نام کنند. البته لازم است که به طور کلی، به این مساله توجه شود که حق‌العمل‌کاری برای چه معامله‌ای انجام می‌شود سپس در ادامه، به همان ترتیب نیز باید مالیات آن مطابق با قانون پرداخت شود.
حق بیمه قرارداد حق‌العمل‌کاری
مساله بیمه قراردادهای حق‌العمل‌کاری نیز بسیار مورد توجه است. یکی از انواع قراردادهایی که در آن شخصی در ازای دریافت حق‌العمل، اموری را انجام می‌دهد، قراردادهایی هستند که مشمول قانون کار محسوب می‌شوند. نوع فعالیت این اشخاص نیز حق‌العمل‌کاری است، اگرچه این قراردادها دارای ضوابط و قواعد خاصی هستند و به صورت اختصاصی از قانون کار و قانون تامین اجتماعی پیروی می‌کنند. بنابراین، حق‌العمل‌کار اگر به واسطه یک قرارداد استخدام با آمر در ارتباط باشد، مستحق دریافت بیمه نیز خواهد بود. در غیر این صورت، مستحق دریافت بیمه نیست.
از طرف دیگر، اگر موضوع قرارداد در خصوص معامله اجناسی باشد که به بیمه شدن نیاز داشته باشند، لازم است که آمر اجناس را بیمه کند و بیمه اجناس به عهده حق‌العمل‌کار نیست.
نمونه قراردادهای خود را از وینداد بخواهید
ما در وینداد با در اختیار داشتن تیم حقوقی مجرب اقدام به نگارش قراردادهای رایج کرده‌ایم که می‌توانید آن‌ها را در بانک قرارداد وینداد مشاهده کنید؛ علاوه بر این در صورتی که نیاز به تنظیم قرارداد اختصاصی داشته باشید نیز می‌توانید درخواست خود را در سامانه ثبت کنید.
تیم حقوقی وینداد راهنمای کسب و کار شما برای کم کردن هزینه‌هاست.
