نفوذ رمزارزها در نظام اقتصادی و تبادلات عمومی مردم، به طور روزافزونی در حال گسترش است. به همین خاطر دولت‌ها برای قانون‌مند کردن معاملات رمزارزی قوانین و مقرراتی تصویب کرده‌اند. یکی از مواردی که دولت‌ها کمابیش آن را به رسمیت شناخته‌اند، صرافی رمزارز است که به انجام مبادلات رمزارزی می‌پردازد.
در این مطلب به موضوع ابعاد حقوقی صرافی رمزارز به همراه ضوابط و مقررات مرتبط در این حوزه می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
آشنایی با چند اصطلاح در حوزه رمزارزها
رمزارز: رمزارز (Cryptocurrency) نوعی ارز مجازی است که از فناوری رمزنگاری در طراحی آن استفاده شده و به صورت غیرمتمرکز اداره و تبادل می‌شود.
استخراج: استخراج (Mining) فرآیندی که در طی آن تبادلات رمزارز توسط استخراج‌کننده‌ها (Miner) و با استفاده از دستگاه‌های ماینر، تایید شده و در ازای آن، به استخراج‌کننده، پاداش (رمزارز) اعطا می‌شود
منظور از صرافی رمزارز چیست؟
برای آنکه بتوانیم به تعریفی مناسب از صرافی رمزارز دست پیدا کنیم، نیاز است تا در متون قانونی به دنبال شرح آن بگردیم.
در حال حاضر، مهم‌ترین سند مرتبط با ضوابط قانونی حوزه رمزارزها، سندی است که بانک مرکزی ایران آن را تنظیم کرده است.
در این سند که تحت عنوان «الزامات و ضوابط حوزه رمزارزها» نگاشته شده است، برخی از مهم‌ترین ابعاد حقوقی مرتبط با رمزارزها پوشش داده شده است.
تعریف صرافی رمزارزی یکی از تعاریف موجود در این سند است:
صرافی رمزارز، نهادی است که وظیفه تبدیل رمزارز کاربران به سایر رمزارزها، پول ملی کشور یا سایر ارزهای رایج دنیا و برعکس را بر عهده دارد.
مطابق این تعریف، صرافی رمزارز مانند سایر انواع صرافی‌ها عمدتا به تبادل ارزی می‌پردازد.
حال که با تعریف صرافی رمزارز آشنا شده‌ایم، به برخی از مهم‌ترین کارکردهای صرافی رمزارز اشاره می‌کنیم.
صرافی رمزارز چه خدمات ارائه می‌کند؟
مهم‌ترین خدمات ارائه شونده توسط صرافی رمزارز، انجام مبادلات ارزی و رمزارزی است. به طور مثال یک مشتری می‌تواند از طریق مراجعه به صرافی رمزارز، رمزارز خود را به دلار یا ریال تبدیل کند.
علاوه بر آن، صرافی رمزارز می‌تواند به عنوان خریدار به جای مشتری نیز فعالیت کند. یعنی رمزارز مورد نظر مشتری را برای او خریداری کند.
در تمام این موارد هم، صرافی رمزارز به عنوان دستمزد، کارمزد مشخصی را از هر مشتری دریافت می‌کند.
پس از بررسی خدمات صرافی رمزارز، در نهایت به موضوع ضوابط قانونی کسب‌‌وکارها در زمینه صرافی رمزارز می‌پردازیم.
چه ضوابط و مقرراتی بر حوزه صرافی رمزارز حاکم است؟
الزامات عمومی صرافیهای رمزارز نیز تا حدی در سند فوق‌الذکر، توسط بانک مرکزی سیاست‌گذاری شده است.
مهم‌ترین این ضوابط و مقررات به شکل دسته‌بندی شده در زیر تشریح شده است:
دریافت مجوز فعالیت صرافی رمزارز
باید توجه داشت که مجوز تاسیس صرافی رمزارز صرفا از طریق بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، به صرافیهای متقاضی داده می‌شود. در واقع این مجوز صرفا به صرافی‌هایی اعطا می‌شود که پیش از درخواست، صرافی رسمی و مورد تایید بوده باشند. سپس این صرافی‌ها می‌توانند با درخواست مجوز از بانک مرکزی، علاوه بر خدمات ارزی رایج، خدمات مرتبط با رمزارز هم ارائه دهند.
لازم به ذکر است که سقف میزان تبدیل ریال به رمزارزها و برعکس، تابع قوانین و مقررات ارزی عمومی کشور بوده و از این جهت، صرافیهای رمزارز باید به این مقررات مالی اشراف داشته باشند.
علاوه بر آن، فهرست رمزارزهای مجاز برای مبادله در صرافی نیز، از سوی بانک مرکزی تهیه شده و به صرافیهای رمزارز ابلاغ می‌شود.
پذیرش ریسک‌های سرمایه‌گذاری رمزارز
بانک مرکزی به صراحت اعلام کرده است که هیچ نوع تضمین خاصی در رابطه با تایید فنی اصالت رمزارزهای تبادلی، و مدیریت قیمت‌‌گذاری آن به صرافیهای رمزارز ارائه نمی‌دهد.
همچنین سنجش ریسک ناشی از سرمایه‌گذاری صرافی رمزارز در حوزه رمزارز کاملا بر عهده صرافی متقاضی بوده و بانک مرکزی در این خصوص مسئولیتی نخواهد داشت.
لازم به ذکر است که مطابق اظهار بانک مرکزی، مسئولیت حفظ امنیت معاملات رمزارزی بر عهده صرافی رمزارز بوده و اگر در حین معاملات و تبادلات رمزارزی برای مشتریان، نقص امنیتی به وجود آمده و خسارات مالی به آنها وارد شود، صرافی مسئول جبران خسارات خواهد بود.
به طور خلاصه، در مورد امور فنی، امنیتی، مالی و اقتصادی رمزارزها، تمامی ریسک‌های موجود بر دوش صرافی رمزارز است و حمایت حقوقی، فنی، مالی یا اطلاعاتی خاصی از سوی بانک مرکزی وجود ندارد.
الزام به رعایت ملاحظات امنیتی
یکی دیگر از ضوابط حوزه صرافی رمزارز، رعایت قوانین مبارزه با پولشویی و سیاست‌های شناخت مشتریان (KYC) است. در واقع، احراز هویت مشتریان از طریق دریافت اطلاعات هویتی آنها و بررسی منشا معاملات آنها، از الزامات مهمی است که یک صرافی رمزارز باید آن را لحاظ کند.
لازم به ذکر است که صرافی رمزارز موظف است در صورت درخواست بانک مرکزی، اطلاعات معاملات رمزارزی، اطلاعات هویتی مشتریان، منشا معاملات و… را در اختیار بانک مرکزی بگذارد.
درباره مقررات مرتبط با صرافی رمزارز سوالی دارید؟
صرافیهای رمزارز، رفته‌رفته به بازیگرانی در اقتصاد تبدیل شده‌اند که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. تاسیس و فعالیت یک صرافی رمزارز علاوه بر نیاز به زیرساخت‌‌های فنی و تکنولوژیکی و دانش تخصص موسسان شرکت در حوزه رمزارز، نیازمند رعایت ملاحظات قانونی و ضوابط مشخصی در هر کشور است.
در این مطلب کوشش شد تا به برخی ضوابط بانک مرکزی در حوزه صرافی رمزارز اشاره شود و مهم‌ترین نکات سند مرتبط با آن بیان شود.
با این حال نباید فراموش کرد که نه تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان، در حال حاضر مقررات‌گذاری در حوزه رمزارزها و صرافیهای رمزارز، از کمال کافی برخوردار نیست و همچنان نیاز است تا دولت‌ها با شفافیت و سرعت بیشتری مقررات این حوزه را تدوین کنند.
در نهایت، اگر همچنان در خصوص ضوابط تاسیس و فعالیت صرافی رمزارز سوالی دارید، می‌تواند به دانش مشاوران حقوقی وینداد اتکا کرده و از خدمات مشاوره‌ای متنوع ما برخوردار شوید.
