عقد هبه یکی از عقود معین و رایج در نظام حقوقی ایران است که در بسیاری از موارد اشخاص از آن استفاده می‌کنند. تنظیم هبه نامه یکی از موضوعات مهم در استفاده از ظرفیت عقد هبه است.
در این مطلب از مجله حقوقی وینداد به سراغ تنظیم هبه نامه در حقوق ایران و نکات حقوقی برجسته و مواد مهم آن رفته‌ایم.
با ما همراه باشید.
منظور از هبه و عقد هبه چیست؟
معنای لغوی هبه، در حیطه هدیه و بخشش است. در قانون مدنی ایران هبه به معنای زیر به کار رفته است:
هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجاناً به کس دیگری تملیک می‌کند. تملیک کننده واهب طرف دیگر را متهب، مالی را که مورد هبه است عین موهوبه می‌گویند.
در نتیجه و به طور خلاصه، هبه عقدی است که در آن یک مال به طور رایگان به شخصی داده می‌شود.
آیا عقد هبه همواره قالب مناسبی است؟
همانطور که گفته شد تنظیم هبه نامه در برخی مواقع میتواند یک اقدام مناسب باشد. اما هبه قالب مناسبی برای بسیاری از معاملات نیست چرا که یک عقد مسامحه‌ای و آسان‌گیرانه محسوب می‌شود. در واقع هبه در آن دسته معاملات مصداق دارد که یکی از طرفین یا هر دوی آنها به قصد بخشش یک مال وارد قرارداد می‌شود و کسب سود و منفعت دو طرفه در آن مطرح نیست.
به همین خاطر همواره باید توجه داشت که انتخاب هبه و تنظیم هبه نامه باید با مشورت با وکلا و کارشناسان حقوقی انجام بگیرد تا از ورود زیان ناخواسته به طرفین قرارداد جلوگیری شود.
در ادامه مهم‌ترین بندها و نکات در تنظیم هبه نامه را بررسی می‌کنیم.
نکات مهم در تنظیم هبه نامه کدام‌اند؟
برای تنظیم هبه نامه لازم است تا مواد زیر پوشش داده شوند:
طرفین قرارداد
در این بند باید مشخصات طرفین عقد هبه یا همان واهب و متهب درج شود. نام و نشانی و کد ملی و… مهم‌ترین اطلاعات این بند هستند.
موضوع قرارداد
در این بند باید مشخصات مال مورد هبه یا همان عین موهوبه تصریح شود. به طور مثال اگر مال مورد هبه یک دستگاه آپارتمان است، لازم است تا مشخصات ملک از جمله متراژ، محل و نشانی، سال ساخت و… نوشته شود.
مبلغ قرارداد
همانطور که قید شد، عقد هبه اصولا عقدی مجانی و رایگان است. به همین خاطر می‌توان بند مبلغ قرارداد را حذف کرد. اما گاهی ممکن است در تنظیم هبه نامه، مبلغ یا مال خاصی را در عوض موضوع مورد هبه درنظر گرفت.
به طور مثال می‌توان قید کرد که مال مورد هبه در ازای صد هزارتومان به طرف مقابل بخشیده می‌شود.
تعهد به انتقال رسمی
ماده ۴۷ قانون ثبت اسناد و املاک بیان می‌دارد:
در نقاطی که اداره ثبت اسناد و املاک و دفا‌تر اسناد رسمی موجود بوده و وزارت عدلیه مقتضی بداند ثبت اسناد ذیل اجباری است:
۱. کلیه عقود و معاملات راجعه به عین یا منافع اموال غیرمنقوله که در دفتر املاک ثبت نشده.
۲. صلحنامه و هبه‌نامه و شرکتنامه.
در نتیجه طرفین قرارداد هبه نامه باید در این بند تصریح کنند که در زمان و مکان خاصی با حضور در دفتر اسناد رسمی اقدام هب ثبت رسمی و تنظیم هبه نامه کنند.
فسخ قرارداد
معمولا در نمونه هبه نامه ذکر می‌شود که طرفین هبه نامه حق فسخ عقد هبه را از خود سلب می‌کنند چرا که ماهیت هبه همانطور که گفته شد بخشش رایگان مال است.
حل و فصل اختلافات
اگر چه در عقد هبه غالبا مشکلات حقوقی کمتری به وجود می‌آید چرا که این عقد به شکل مسامحه‌ای و توام با سهل‌گیری مالی است.
با این حال باید در هر نوع قرارداد، از جمله در تنظیم هبه نامه، سازوکارهای حل اختلافات احتمالی پیشبینی شود.
آیا می‌توان هبه نامه را بازپس گرفت؟
یک موضوع مهم در عقد هبه و تنظیم هبه نامه، امکان رجوع از هبه است. به این معنا که اگر فرد واهب، پس از هبه و بخشیدن مال به متهب، از اقدام خود پشیمان شود، میتواند مال را پس بگیرد.
مطابق قانون مدنی، تنها در صورتی می‌توان مال مورد هبه را پس گرفت که آن مال همچنان موجود باشد.
به بیان دیگر، اگر مال مورد هبه توسط متهب مصرف شده یا تلف شده باشد، دیگر واهب نمی‌تواند با پس گرفتن هبه، مبلغ مال یا خود آن را از متهب بگیرد.
مثلا ممکن است واهب یک خودرو را به متهب هبه کند، اما در اثر آتش سوزی و یا انتقال خودرو به شخص ثالثی، دیگر مال مورد هبه در دست متهب نباشد.
در این حالت واهب نمی‌تواند اقدام خاصی در جهت رجوع از هبه انجام دهد.
نیاز به تنظیم هبه نامه دارید؟
در این مطلب از مجله حقوقی وینداد به نکات مهم تنظیم هبه‌نامه اشاره کردیم.
همانطور که گفته شد تنظیم هبه نامه و یا سایر قراردادهای حقوقی به دلیل داشتن ظرایف و گاه پیچیدگی‌های حقوقی زیاد، امری دشوار است. به همین خاطر لازم است تا برای انجام آن از مشاوران حقوقی مشورت گرفت.
ما در وینداد با داشتن امکانات تنظیم و بررسی قراردادها و عقود مانند هبه‌نامه و کارشناسان حقوقی ماهر، قادر هستیم خدمات تنظیم و بررسی هبه نامه شما را به شکلی دقیق و باکیفیت برعهده بگیریم.
