بررسی قرارداد با هوش مصنوعی؛ چگونه در چند دقیقه آنالیز ریسک حقوقی کاملی از قرارداد داشته باشیم؟

بررسی قرارداد با هوش مصنوعی این روزها به یک ترند در میان حقوقدانان تبدیل شده است. این محصول یکی از کاربردهای هوش مصنوعی حقوقی برای حقوقدانان و وکلا است، محصولی که موسسات حقوقی و دفاتر وکالت از آن برای بالا بردن سرعت، افزایش کیفیت و استانداردسازی خروجی‌های تحلیل قراردادها استفاده می‌کنند. هوش مصنوعی حقوقی در حوزه بررسی و تحلیل قراردادها در سال‌های اخیر بسیار پیشرفت کرده است و یکی از محرک‌های رشد هوش مصنوعی حقوقی همین موضوع بررسی قراردادها با هوش مصنوعی بوده است.در این مطلب به‌زبان ساده و قابل‌فهم می‌گوییم این فرایند دقیقاً چه خروجی‌هایی تولید می‌کند، چه کاربردهای مشخص و ملموسی دارد، چه مزایا و محدودیت‌هایی پیشِ روست و چگونه وینداد AI می‌تواند به‌عنوان یک راهکار بومی در روند بررسی قرارداد کمک کند.

بررسی قرارداد با هوش مصنوعی چیست و چرا اهمیت دارد؟

هوش مصنوعی مولد یکی از بهترین ابزارهایی است که حقوقدانان و وکلا می‌توانند جهت کمک از آن استفاده کنند. هوش مصنوعی حقوقی که بر روی قوانین و مقررات و دستورالعمل‌های مرتبط آموزش دیده باشد می‌تواند قراردادها را بررسی کند و نکات حقوقی ریز و درست آن را گوشزد کند.  استفاده از AI در بررسی قرارداد به سه دلیل کلیدی ارزشمند است: سرعت (سریع‌تر یافتن بندهای مهم)، دقت (کاهش خطاهای انسانی در اسناد حجیم) و مقیاس (قابلیت بررسی هزاران قرارداد در زمان کوتاه). این مزایا به‌طور مستقیم روی هزینه‌های حقوقی، زمان بسته‌شدن قراردادها و مدیریت ریسک تأثیر می‌گذارند. گزارش‌ها و راهنماهای تخصصیِ خریداران نشان می‌دهد که نرم‌افزارهای بررسی قرارداد مثل دستیار حقوقی هوش مصنوعی وینداد AI می‌توانند استخراج اطلاعات کلیدی را در کسری از زمان انجام دهند و امکان تعریف سیاست‌های داخلی را برای اتوماسیون تصمیم‌گیری فراهم کنند.

قبل از ورود به کاربردها، مهم است بدانیم وقتی می‌گوییم «بررسی قرارداد با هوش مصنوعی» دقیقاً چه چیزهایی تحویل می‌گیریم. این بخش دو تا سه جمله شرح می‌دهد و سپس لیستی از خروجی‌های رایج می‌آوریم. ابزارهای بررسی قرارداد مبتنی بر هوش مصنوعی معمولا به‌صورت خودکار بندها را شناسایی، ریسک‌ها را نشانه‌گذاری، خلاصه تعهدات را تولید و پیشنهادات اصلاحی (redline) ارائه می‌دهند. خروجی‌ها ساختارمند هستند و قابل وارد شدن به داشبورد یا گزارش‌های ممیزی می‌باشند.

• استخراج بندها (Clause extraction): فهرست بندهای کلیدی مثل محرمانگی، فسخ، ضمانت و مسئولیت‌ها.

• های‌لایت کردن ریسک (Risk highlighting): نکات یا بندهای پرخطر که نیاز به بازبینی انسانی دارند.

• خلاصهٔ اجرایی (Executive summary): نکات مهم قرارداد، تاریخ‌های کلیدی و تعهدات اصلی به‌صورت خلاصه.

• پیشنهاد متن جایگزین (Suggested redlines): نمونه متن پیشنهادی برای کاهش ریسک یا هم‌راستا شدن با پلی‌بوک سازمانی.

• امتیازدهی قرارداد (Contract risk score): عدد یا برچسبی که ریسک کلی قرارداد را نشان می‌دهد.

کاربردهای مهم بررسی قرارداد با هوش مصنوعی

بررسی قرارداد با هوش مصنوعی در موارد مختلف کاربردهای هیجان‌انگیزی دارد. فرقی نمی‌کند شما حقوقدانی هستید که از هوش مصنوعی به عنوان دستیار استفاده می‌کنید یا یک کارمند، مدیر یا کارآفرین یا حتی مشاور کسب‌وکار، در تمام این حالات می‌توانید قراردادهای روزمره خود را برای بررسی و آنالیز ریسک به دست هوش مصنوعی بسپارید.

۱. شناسایی و کاهش ریسک در قراردادها

ابزارهای هوش مصنوعی حقوقی بندهای پرخطر را سریع نشان می‌دهند تا وکلا بیشتر روی موارد حساس تمرکز کنند و از اشتباهات پرهزینه جلوگیری شود.

• تشخیص بندهای نامتناسب با پلی‌بوک سازمان.

• هشدار به وکلا درباره جریمه‌ها، تعهدات بلندمدت و مفاد اعطای اختیار.

• پیشنهاد اصلاحات استاندارد برای کاهش ریسک.
  مثال واقعی: شرکت‌های بزرگ حقوقی از ابزارهایی مثل Kira برای شناسایی بندهای پرخطر در قراردادهای M&A استفاده کرده‌اند و توانسته‌اند زمان بررسی را تا ۷۰٪ کاهش دهند.

۲. استانداردسازی و تسریع فرایند بررسی قرارداد

هوش مصنوعی کمک می‌کند بررسی‌ها یکنواخت شود و قراردادها با استانداردهای داخلی سریع‌تر منطبق گردند.

• تطبیق بندها با قالب‌ها (templates) و قوانین داخلی.

• تولید checklist خودکار برای هر قرارداد.
  مثال واقعی: LawGeex تجاری‌سازی این ایده را انجام داده که برای قراردادهای استانداردِ فروش، بررسی را به‌صورت خودکار انجام دهد و زمان اجرا را به دقیقه برساند.

۳. استخراج داده قراردادی برای تحلیل تجاری

استخراج ساختاریافته داده‌ها (مانند مقادیر، تاریخ‌ها، مدت‌ها و شروط مالی) کمک می‌کند تیم‌های تجاری و مالی سریع به تحلیل برسند.

• تبدیل متون قرارداد به فیلدهای قابل جستجو در پایگاه داده.

• گزارش‌گیری خودکار از تعهدات مالی و تاریخ‌های مهم.
  مثال واقعی: شرکت‌هایی که Evisort یا مشابه‌ها را به‌کار گرفته‌اند، توانسته‌اند تحلیل فراوانی از بندهای قیمتی و دوره‌های پرداخت در مجموعه قراردادها داشته باشند.

۴. افزایش توان عملیاتی در حجم قرارداد بالا

وقتی تعداد قراردادها زیاد است، هوش مصنوعی امکان بررسی هم‌زمان هزاران قرارداد را فراهم می‌کند تا تیم حقوقی بتواند بر استراتژی تمرکز کند.

• پردازش دسته‌ای قراردادها و ارائهٔ گزارش مقایسه‌ای.

• اولویت‌بندی قراردادها بر اساس ریسک.
  مثال واقعی: در فرایندهای due diligence بزرگ، شرکت‌ها از هوش مصنوعی برای پیش‌فیلتر اسناد استفاده کرده‌اند تا بررسی انسانی را فقط روی اسناد مهم متمرکز کنند.

۵. خودکارسازی ردلاین و تهیه پیش‌نویس اصلاحی

هوش مصنوعی می‌تواند پیشنهادی اولیه برای اصلاح قرارداد ارائه دهد و روند redline را سرعت ببخشد.

• تولید متن پیشنهادی مطابق پلی‌بوک.

• نمایش تفاوت نسخه‌ها و تولید فایل‌های قابل‌مقایسه برای وکلا.
  مثال واقعی: CoCounsel و برخی ابزارهای دیگر این قابلیت را ارائه می‌دهند که پیش‌نویس‌هایی تولید کنند که وکیل آن‌ها را در چند دقیقه نهایی می‌کند.

۶. تطبیق قرارداد با مقررات و نیازهای رگولاتوری

ابزارهای هوش مصنوعی می‌توانند بندها را از منظر مقرراتی بررسی کنند و موارد ناسازگار را نمایان سازند.

• چک لیست تطابق مقررات محلی و بین‌المللی.

• کشف بندهایی که نیاز به اعلام یا ثبت نزد نهاد ناظر دارند.
  مثال واقعی: در صنایع تنظیم‌شده (بانکداری و بیمه)، راهکارهای RegTech از AI برای تطبیق بندها با مقررات استفاده می‌کنند.

۷. e-Discovery و پشتیبانی از تحقیقات حقوقی در اختلافات

در دعاوی یا ممیزی‌ها، هوش مصنوعی می‌تواند اسناد مرتبط را سریع‌تر شناسایی و شواهد را ساختاربندی کند.

• جستجوی مفاهیم کلیدی در مجموعه اسناد.

• ارائهٔ timeline و ارتباطات بین طرفین.
  مثال واقعی: پلتفرم‌های e-discovery مانند Relativity از ML و NLP برای شتاب‌دهی تحلیل اسناد استفاده می‌کنند.

۸. نمودار تعهدات و پیگیری اجرای تعهدات قراردادی

AI کمک می‌کند تعهدات قرارداد به تسک‌ها و تاریخ‌ها متصل شود و اجرای تعهدات پیگیری گردد.

• تولید داشبورد اجرای تعهدات و یادآوری خودکار تاریخ‌ها.

• لینک‌کردن بندها به مسئولین داخلی و گزارش وضعیت.
  مثال واقعی: برخی پلتفرم‌های مدیریت قرارداد (CLM) با AI پیگیری اجرای تعهدات را خودکار کرده و موجب کاهش تأخیرها شده‌اند.

فراموش نکنید در تمام این کاربردها بازبینی نهایی توسط انسان را از جا نیندازید.همیشه بازبینی انسانی باید باشد، خروجی AI را به‌عنوان پیشنهاد بپذیرید و درنهایت یک حقوقدان باید آن را تأیید کند.

بررسی قراردادهای فارسی با هوش مصنوعی ایرانی

در حال حاضر بهترین ابزار برای بررسی و آنالیز ریسک قراردادهای فارسی وینداد AI است. مهمترین ویژگی وینداد AI این است که علاوه بر آموزش دیدن بر روی میلیون‌ها داده از قوانین و مقررات و دستورالعمل‌های مختلف ایران، بر روی هزاران قرارداد متنوع نیز آموزش دیده است. در نتیجه وینداد AI به خوبی می‌تواند قراردادهای فارسی با قانون حاکم ایران را بررسی و اصلاح کند.

بررسی قرارداد هوشمند وینداد AI بندها را به زبان فارسی و با مفهوم‌سنجی حقوقی استخراج می‌کند، ریسک‌‌بندی قراردادی انجام می‌دهد و پیشنهادات اصلاحی متناسب با الگوها و سیاست‌های داخلی شما ارائه می‌دهد.

همچنین برای آشنایی بیشتر با هوش مصنوعی حقوقی می‌توانید مطلب راهنمای جامع هوش‌مصنوعی حقوقی برای وکلا و حقوقدان‌های ایران (۱۴۰۴) را مطالعه کنید.

بررسی قرارداد با هوش مصنوعی ابزاری عملی و مؤثر برای افزایش سرعت، کاهش ریسک و یکنواخت‌سازی فرایندهای قراردادی است. با این حال، موفقیت در عمل مستلزم ترکیب هوش مصنوعی با بازبینی انسانی، سیاست‌های حفاظتی واضح و انطباق با نیازهای محلی است. وینداد AI به‌عنوان یک راهکار بومی می‌تواند این فرایند را برای بازار ایران تسهیل کند و کنترل‌های لازم برای حفاظت از داده‌ها را ارائه دهد.

سؤالات متداول (FAQ)

1. آیا AI می‌تواند به‌طور کامل قرارداد را امضا کند؟

خیر. AI می‌تواند پیشنهادات و redline تولید کند، اما تصمیم‌گیری حقوقی و امضا باید توسط انسان انجام شود.

1. آیا ابزارهای خارجی در متن فارسی خوب کار می‌کنند؟

عملکرد ابزارهای خارجی در فارسی متغیر است؛ استفاده از راهکارهای بومی یا hybrid معمولاً دقیق‌تر و امن‌تر است.

1. چه KPIهایی برای اندازه‌گیری موفقیت باید تعریف کنیم؟

زمان متوسط بررسی هر قرارداد، درصد بندهای پرخطر شناسایی‌شده، درصد خطاها بعد از بازبینی و صرفه‌جویی مالی ماهانه.

1. بررسی قرارداد هوشمند وینداد AI چه تمایزی نسبت به ابزارهای بین‌المللی دارد؟

پشتیبانی بهتر از فارسی و اصطلاحات حقوقی محلی، گزینهٔ نگهداری محلی و ادغام با محصولات وینداد مثل وینساین برای فرایند امن امضا.