معافیت مالیاتی چیست؟ انواع و شرایط معافیت مالیاتی

در کشور ما اشخاص حقیقی و بخش زیادی از کسب‌وکارها و شرکت‌های تجاری، مالیات می‌پردازند اما در این بین برخی از کسب‌وکارها مشمول معافیت مالیاتی می‌شوند. این معافیت‌ها معمولا به دلایلی مانند تشویق آن صنعت به فعالیت بیشتر در اقتصاد کشور انجام می‌شود.
در این مطلب با بررسی گروه‌های معاف از مالیات، مشاغل معاف از مالیات ۱۴۰۲ و سقف معافیت‌های مالیات برای مشاغل سال ۱۴۰۳، متوجه خواهید شد که تا چه درآمدی معاف از مالیات است یا اینکه آیا شهرداری معاف از مالیات است.

تعریف معافیت مالیاتی

به خروج قانونی از‍ پرداخت مالیات، معافیت مالیاتی می‌گویند. این معافیت می‌تواند برای برخی از اشخاص حقیقی یا حقوقی، به صورت کامل یا جزئی طبق قانون مشخص شود. هدف این معافیت مالی، غالبا به خاطر تشویق سرمایه‌گذاری، توسعه صادرات یا حمایت از کسب‌وکارهای نوپا و استارتاپ‌ها صورت می‌گیرد و یکی از مهم‌ترین نکات مالیات مشاغل و کسب‌وکارها به‌شمار می‌رود.

معافیت‌های مالیاتی بر انواع مالیات

همان طور که مالیات‌ها به دو دسته مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می‌شوند، معافیت مالیاتی نیز بر همین اساس در دو دسته مستقیم و غیر مستقیم قرار می‌گیرد.

معافیت مالیات‌های مستقیم

در بخش مالیات‌های مستقیم، بخشی از درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی از مالیات معاف می‌شود. مثلاً معافیت مالیاتی برای حقوق تا سقف مشخص، درآمد حاصل از فعالیت‌های کشاورزی یا درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان.
ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم، سقف معافیت برای اشخاص حقیقی و معافیت‌های مالیاتی اشخاص حقوقی را مشخص کرده است.
در بخش دارایی نیز بخشی از دارایی اشخاص حقیقی و حقوقی از مالیات معاف می‌شود. مثلاً برای املاک مسکونی تا سقف مشخص یا معافیت برای سپرده‌های بانکی.

معافیت مالیات‌های غیرمستقیم

در بخش معافیت غیر مستقیم، برخی از کالاها و خدمات از پرداخت مالیات معافند. این مالیات‌ها ممکن است جزو دسته مالیات بر ارزش افزوده‌، تعرفه گمرکی یا تخفیف‌های مالیاتی در مناطق خاصی از کشور باشد.

بخشنامه‌های معافیت مالیاتی

بخشنامه‌ها، شامل دستورالعمل‌هایی است که توسط سازمان امور مالیاتی صادر می‌شود و در آن اطلاعات دقیقی راجع‌به معافیت‌های مالیاتی، شرایط آن و نحوه اجرای آن آورده شده است.

بخشنامه معافیت مالیاتی حقوق، بخشنامه معافیت مشاغل، بخشنامه معافیت شرکت‌های دانش بنیان و بخشنامه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی از مهم‌ترین بخشنامه‌ها در این زمینه هستند.

چه اشخاصی معاف از مالیات هستند؟

معافیت‌های مالیاتی امتیازاتی هستند که طبق قانون به اقشار کم‌برخوردار تعلق می‌گیرد. در همین راستا، فعالیت‌های کشاورزی (صرفاً تولیدکنندگان مستقیم)، بخش‌های تولیدی و معدنی (با معافیت ۵ تا ۱۰ ساله بسته به منطقه)، فعالیت‌های آموزشی و ورزشی، هزینه‌های درمانی، بیمه‌های عمر و زندگی، صادرات (محصولات کشاورزی و کالاهای غیرنفتی)، صنایع دستی و فعالیت‌های اقتصادی در مناطق آزاد تجاری و صنعتی (تا ۲۰ سال) مشمول معافیت مالیاتی هستند.

همچنین، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس از تخفیف مالیاتی بهره‌مند می‌شوند و وجوه پرداختی به اماکن مذهبی و زیارتی مورد تایید سازمان اوقاف نیز معاف از مالیات است. البته علی‌رغم معافیت، تنظیم و ارسال اظهارنامه مالیاتی سالانه برای تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول این قانون الزامی است.

بر اساس ماده ۲ قانون مالیات‌های مستقیم، برخی از نهادها و اشخاص از پرداخت مالیات معاف هستند اما این معافیت‌ها شرایط و محدودیت‌هایی دارند. وزارتخانه‌ها، موسسات دولتی، دستگاه‌هایی که بودجه خود را از دولت دریافت می‌کنند و شهرداری‌ها از جمله این نهادها هستند.

با این حال، این معافیت صرفاً برای فعالیت‌های غیر اقتصادی آن‌ها اعمال می‌شود؛ یعنی اگر این سازمان‌ها در قالب شرکت یا به شکلی دیگر به فعالیت‌های اقتصادی بپردازند، مشمول پرداخت مالیات خواهند بود.

همچنین، بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی که مجوز معافیت از سوی امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری را داشته باشند، از پرداخت مالیات معاف هستند.

ایثارگران و جانبازان نیز از مالیات بر حقوق معاف‌اند اما این معافیت شامل مالیات بر درآمد حاصل از سایر فعالیت‌های اقتصادی آن‌ها نمی‌شود. مثلا یک جانباز که یک فروشگاه دارد، از پرداخت مالیات بر حقوق خود معاف است، اما درآمد حاصل از فروشگاه وی مشمول مالیات خواهد بود.

موارد معاف از مالیات حقوق ۱۴۰۳

مالیات حقوق ۱۴۰۳ شامل مجموع مالیات بخش‌های مختلفی از درآمد شما (حقوق پایه، پاداش‌ها و مزایا) می‌شود. اگر به دنبال این جواب هستید که تا چه درآمدی معاف از مالیات است، سقف معافیت سالانه مالیات بر حقوق در سال ۱۴۰۳ ماهانه ۱۲ میلیون و سالانه ۱۴۴ میلیون تومان تعیین شده است. اگر درآمد شما از این مقدار بیشتر باشد، نرخ مالیات برای حقوق و مزایایتان، بسته به میزان درآمد، به‌صورت پله‌ای محاسبه می‌شود.

معافیت مالیات عیدی سال ۱۴۰۳

مبلغ معافیت مالیات عیدی سال ۱۴۰۳ نیز ۱۲ میلیون تومان است یعنی عیدی‌های تا ۱۲ میلیون تومان از پرداخت مالیات معاف هستند و بر عیدی‌های بیشتر از ۱۲ میلیون تومان مالیات ۱۰ درصدی اعمال می‌شود.

جدول معافیت مالیات حقوق سال ۱۴۰۳

شرایط برخورداری از معافیت مالیاتی

برای اینکه بتوانید از معافیت در حوزه مالیات برخوردار شوید، ارائه اظهارنامه مالیاتی ضروری است. طبق ماده ۱۴۶ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم، حتی اگر از پرداخت مالیات معاف باشید نیز باید اظهارنامه مالیاتی ارائه دهید. در غیر این صورت ممکن است حتی جریمه هم به شما تعلق بگیرد.

جمع‌بندی

معافیت مالیاتی به معنای خروج قانونی از پرداخت مالیات است که به منظور تشویق سرمایه‌گذاری، توسعه صادرات یا حمایت از کسب‌وکارهای نوپا و اقشار کم‌برخوردار به اشخاص حقیقی و حقوقی اعطا می‌شود.
این معافیت‌ها در دو دسته مستقیم (شامل معافیت بخشی از درآمد یا دارایی) و غیرمستقیم (شامل معافیت کالاها و خدمات از مالیات) طبقه‌بندی می‌شوند.

گروه‌هایی مانند تولیدکنندگان مستقیم کشاورزی، بخش‌های تولیدی و معدنی، فعالیت‌های آموزشی و ورزشی، هزینه‌های درمانی، بیمه‌های عمر و زندگی، صادرات محصولات کشاورزی و غیرنفتی، صنایع دستی و فعالیت‌های اقتصادی در مناطق آزاد تجاری و صنعتی مشمول معافیت هستند. همچنین، نهادهایی مانند وزارتخانه‌ها، موسسات دولتی و شهرداری‌ها (در فعالیت‌های غیر اقتصادی) و ایثارگران و جانبازان (در مالیات بر حقوق) نیز از این معافیت بهره‌مند می‌شوند. با وجود معافیت، ارسال اظهارنامه مالیاتی سالانه برای تمامی اشخاص مشمول الزامی است.

سوالات متداول

سقف معافیت مالیاتی حقوق در سال ۱۴۰۳ چقدر است؟

سقف معافیت سالانه مالیات بر حقوق در سال ۱۴۰۳، ۱۴۴ میلیون تومان و معافیت ماهانه آن ۱۲ میلیون تومان است.

چه کسانی مشمول معافیت مالیاتی هستند؟

تولیدکنندگان مستقیم کشاورزی، بخش‌های تولیدی و معدنی، فعالیت‌های آموزشی و ورزشی، ایثارگران و جانبازان (در مالیات بر حقوق) و برخی نهادهای دولتی (در فعالیت‌های غیر اقتصادی) از جمله گروه‌های مشمول معافیت مالیاتی هستند.