با ظهور انقلاب صنعتی بسیاری کشورهای جهان به سمت توسعه یافتگی ناشی از بهکارگیری فناوری پیش رفتند و استفاده از فناوری به عنوان یکی از عناصر اساسی عصر مدرن پذیرفته شد. لیکن داشتن فناوری و بهرهمند شدن از مزایای آن به شکلی متوازن و یکپارچه در سراسر جهان اتفاق نیفتاد و باعث شد برخی از کشورها نسبت به بعضی دیگر دارای تواناییهای بیشتری در عرصه تولید و توسعه فناوری باشند. به همین خاطر موضوع انتقال فناوری اهمیت زیادی در جهان امروز یافته است. اصولا انتقال فناوری از طریق تنظیم قرارداد انتقال فناوری انجام میشود.
در این مطلب قصد داریم به موضوع قرارداد انتقال فناوری بپردازیم و نکات حقوقی مهم انتقال تکنولوژی را بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
منظور از فناوری چیست؟
تعاریف فناوری در حوزههای مختلف میتوانند متفاوت باشند اما به طور خلاصه، فناوری، واژهای عمومی است که میتواند دربردارنده مجموعهای از دانش و اطلاعات علمی و تجربی و یا مهارتها، نقشهها و تخصصها در مورد یک موضوع مشخص باشد که غالبا به تولید و استفاده تجاری منجر میشود.
انتقال فناوری به چه معناست؟
انتقال فناوری زمانی مطرح میشود که یک کشور یا یک نهاد و یا یک شخص حقیقی که دارای فناوری به خصوصی در یک حوزه است، طی یک قرارداد، فناوری خود را به کشور، نهاد یا شخص حقیقی دیگر منتقل کند به نحوی که طرف پذیرنده، بتواند به نحو موثر از فناوری جدید استفاده کند.
در اصل انتقال فناوری به نوعی توانمندسازی نهادی دیگر است که در ازای دریافت مبلغ و یا امتیاز خاصی انجام میگیرد.
انتقال فناوری میتواند در ابعاد کوچکی مثلا بین دو شرکت داخلی صورت بگیرد و یا بین دو دولت مختلف و در قالب قراردادهای بینالمللی محقق شود.
در ادامه به قرارداد انتقال فناوری و نکات مهم آن اشاره میکنیم.
قرارداد انتقال فناوری چه نکاتی دارد؟
قراردادهای انتقال فناوری علیالاصول بندهای خاصی دارند که در قراردادهای معمول حقوقی نمیتوان آنها را یافت چرا که انتقال فناوری عملی پیچیده چه از منظر فنی و چه از منظر حقوقی محسوب میشود. در ادامه به برخی نکات مهم قرارداد انتقال فناوری ما بین انتقال دهنده و انتقال گیرنده میپردازیم.
انتخاب درست قالب قرارداد انتقال فناوری!
پیش از ورود به جزئیات قراردادی باید تاکید کرد که برای انجام فرآیند انتقال فناوری میتوان از چندین نوع قالب قراردادی استفاده کرد. تشخیص آنکه کدام قالب قرارداد انتقال فناوری مناسب است بر عهده طرفین قرارداد است.
شایعترین انواع قراردادهای انتقال فناوری و قراردادهای بازرگانی بینالمللی در این حوزه، قراردادهای لیسانس، فرانشیز، بیع متقابل (بای بک)، جوینت ونچر و حتی قراردادهای پیمانکاری مانند کلید در دست یا B.O.T هستند که هر یک مزیتهایی برای استفاده به عنوان قرارداد انتقال فناوری دارند.
تشخیص درست در انتخاب قرارداد، نقش مهمی در تحقق اهداف طرفین قرارداد انتقال فناوری ایفا میکند و سبب می شود اختلافات احتمالی فرآیند انتقال فناوری به حداقل خود برسند.
تشریح فنی قرارداد انتقال فناوری و اصطلاحات آن!
مهمترین بخش در قرارداد انتقال فناوری این است که ابعاد فنی انتقال فناوری کاملا تبیین شود و طرفین قرارداد به مختصات دقیق فناوری آگاه باشند. به طور مثال میتوان از طریق تنظیم پیوست به قرارداد انتقال فناوری، کلیه اصطلاحات تخصصی انتقال فناوری مورد نظر را تشریح کرد تا تلقی درست طرفین از انتقال فناوری موضوع قرارداد شکل بگیرد.
محرمانگی، محرمانگی و محرمانگی!
اصولا قراردادهای انتقال فناوری متضمن اطلاعات حساس علمی، فنی و گاه امنیتی هستند که تنها از طریق قرارداد تنظیم شده قابلیت انتقال به طرف دیگر را دارند. به همین خاطر تعهد به حفظ محرمانگی اطلاعات از هر دو سوی قرارداد، چه انتقال دهنده و چه انتقال گیرنده، اهمیتی خاصی دارد.
مثلا ممکن است انتقال فناوری مذکور مربوط به فرمولاسیون خاص یک دارو باشد که در این صورت انتقال دهنده و گیرنده هر دو موظف به محدود کردن اطلاعات در حیطه قرارداد فی ما بین خود هستند.
انتقال دهنده باید در خصوص بندهای قرارداد مانند مبلغ قرارداد و اهداف انتقال گیرنده در حوزه ساخت داروی موضوع قرارداد تعهد به عدم افشا کند. انتقال گیرنده نیز باید فرمول ساخت دارو را کاملا نزد خود محفوظ بدارد. در نتیجه پیشبینی یک ضمانت اجرای قوی برای پیشگیری از افشای اسرار قرارداد انتقال فناوری، اهمیت حیاتی دارد.
تاکید بر انحصاری بودن قرارداد انتقال فناوری!
یک اصل مهم در قراردادهای انتقال فناوری این است که قرارداد فقط و فقط بین طرفین آن جاری است. به این معنا که مثلا طرف انتقال دهنده تنها طی قرارداد موجود، فناوری را به طرف انتقال گیرنده منتقل میکند و انتقال گیرنده نمیتواند فناوری دریافت شده را به شخص دیگری (طرف ثالث) منتقل کند.
مثلا اگر انتقال دهنده، دانش استفاده از دستگاه چاپ اسکناس تولید خود را به انتقال گیرنده منتقل کند، انتقال گیرنده نباید آن را بدون رضایت انتقال گیرنده به شخص دیگری اعطا کند.
به بیان حقوقی، قرارداد انتقال فناوری، قائم به شخص طرف قرارداد است.
درباره قرارداد انتقال فناوری سوالی دارید؟
موضوع انتقال فناوری همواره حساسیتهای زیادی را به دنبال داشته است. به همین خاطر استفاده از یک قرارداد دقیق و جامع در حوزه انتقال فناوری اهمیتی اساسی دارد. قرارداد انتقال فناوری فارغ از موضوع آن دارای جزئیات و ظرایف حقوقی و فنی زیادی است که نیاز به استفاده همزمان از تخصص افراد مختلف در زمینه موضوع فناوری، حقوق تجارت، حقوق قراردادها، حقوق تکنولوژی و… را ایجاب میکند.
ما در وینداد با داشتن تیمی از حقوقدانان متخصص در امور قراردادها و مشاوران تجارت بینالملل میتوانیم برای انتخاب قالب درست قرارداد انتقال فناوری و تنظیم قرارداد انتقال فناوری، شما را راهنمایی کنیم.