ما همواره در امورات روزمره خود با افرادی روبه‌رو می‌شویم که تعهدات خود را اجرا نمی‌کنند و امورحقوقی نیز از این قاعده مستثنی نیست. لذا اگر افراد به حساسیت اقدامات حقوقی خود آگاه باشند، حتما در یک قرارداد، برای آسایش خاطر خود، از راه‌های متفاوتی اجرای تعهدات توسط متعهد را تضمین می کنند. از جمله این راهکارها قرارداد رهن بابت تضمین است.
واژه رهن را در خصوص املاک، حتماً بارها شنیده‌اید اما باید بدانید که رهن املاک با این قرارداد تفاوت دارد. در ادامه شما را با قرارداد رهن بابت تضمین آشنا خواهیم کرد تا از مزایای آن استفاده کنید.
قرارداد رهن بابت تضمین چیست؟
قرارداد رهن وسیله‌ای برای تضمین پرداخت بدهی است. بدهکار مالی را به‌عنوان وثیقه به طلبکار می‌دهد تا اگر بدهی را نپرداخت هم طلبکار بتواند از محل آن مال طلب خودش را دریافت کند.
راهن و مرتهن دو طرف عقد رهن هستند. راهن به معنی رهن دهنده است. زمانی که مالی را در رهن بانک می‌گذارید تا وام دریافت کنید نوعی قرارداد رهن بابت تضمین است.
در قرارداد رهن بابت تضمین چه مواردی باید ذکر شود؟
۱- مشخصات طرفین قرارداد
۲- مشخصات مال مرهون
۳- مدت قرارداد
۴- شروط قرارداد
۵- مرجع حل اختلاف
شروط قرارداد
شایسته است هر یک از موارد زیر در بند شروط قرارداد صراحتاً ذکر شود.
انحلال قرارداد رهن بابت تضمین
هر قراردادی با روش خاصی قابل انحلال است پس باید در قرارداد ذکر شود که مطابق قانون مدنی در قرارداد رهن بابت تضمین، راهن قبل از اجرای تعهدات و دیون خود توانایی برهم زدن این قرارداد را ندارد اما مرتهن می‌تواند هر وقت بخواهد این قرارداد را منحل کند.
زمانی که مرتهن قرارداد را منحل می‌کند بدهی راهن سر جای خود است. در واقع با این کار قرارداد با وثیقه به قرارداد بی‌وثیقه تبدیل میشود. اگر مال مرهونه از بین برود هم با یک قرارداد بی‌وثیقه روبه رو خواهیم بود.
تصرف مال مرهون
باید طرفین قرارداد در مورد تصرف مال مرهون تصمیم‌گیری نمایند و توافق نهایی خود را به‌عنوان شرط قرارداد ذکر کنند. یعنی یا راهن باید مال مرهون را به دست مرتهن بسپارد یا می‌توانند با یکدیگر توافق کنند که مال در دست فرد دیگری باشد. این فرد نماینده راهن و مرتهن محسوب میشود و این نماینده نمی‌تواند مال را به دست یکی از این دو بسپارد.
عدم پرداخت بدهی یا دین
حتماً در شروط قرار باید ذکر گردد که در معاملات رهنی در صورتی که بدهکار در مهلت مقرر بدهی خودش را نپردازد، طلبکار از طریق صدور اجراییه طلب خود را درخواست می‌نماید. اگر بدهکار تا ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اجرائیه برای پرداخت بدهی خود اقدام نکند، با درخواست طلبکار اداره ثبت مال مرهون را ارزیابی می‌کند و حداکثر تا دو ماه از تاریخ ارزیابی مال، مزایده‌ای برای دریافت مطالبات مرتهن برگذار می‌نماید و با فروش مال طلب قانونی طلبکار را می‌پردازد و مازاد را به راهن می‌دهد. مبلغ مال مرهون با ارجاع به کارشناس تعیین می‌گردد.
توجه
در صورتی که خریداری در مزایده پیدا نشود و طلبکار خواهان تملک مال باشد، باید مابه التفاوت قیمت پایه مزایده با طلب خود را به بدهکار پرداخت نمایند. یا معادل طلب خود مال را تملک کند.
در صورتی که ارزش مال کمتر از طلب طلبکار باشد او باید به سایر اموال بدهکار مراجعه نماید.
مرجع حل اختلاف
درباره مرجع حل اختلاف، طرفین قرارداد می‌توانند توافق کنند که در صورت بروز اختلاف، از راه های مختلفی مثل مذاکره، داوری یا قضایی اختلاف حل شود.
چه اموالی نمی‌توانند در رهن بابت تضمین گذاشته شوند؟
مطابق قانون مدنی اگر مال قابل نقل‌وانتقال نباشد نمی‌تواند مورد رهن قرارگیرد. مانند مال موقوفه
بعضی از اموال در گذر زمان فاسد می شود و این اموال نمی‌توانند مورد رهن قرار بگیرند. ممکن است مالی بر اثر حوادث خارجی دچار فساد شود، در اینجا قراداد رهن صحیح است.
اگر مالی پیش خرید شود، قبل از اینکه مال به دست خریدار برسد نمی‌تواند آن را به رهن بگذارد و این رهن باطل خواهد بود.
رهن اسناد اعتبار دارد یا خیر؟
رهن اسنادی که ارزش اعتباری دارند و قابل دادوستد هستند، مانند رهن وجه نقد، سهام، چک، سفته، اوراق بهادار و مشارکت صحیح و قانونی است.
برای تعهداتی که فقط یک شخص معین می‌تواند آن را اجرا کند نمی‌توان مالی برای تضمین انجام تعهد به رهن گذاشت.
رهن خانه چیست؟
اگر فردی مالک خانه‌‌ای باشد ولی قصد فروش آن را نداشته باشد و بخواهد به وسیله آن پولی به دست آورد، یکی از راه‌ها به رهن گذاشتن آن خانه است.
در رهن خانه مبلغی در همان ابتدا از سوی مستاجر به صاحب خانه داده میشود. این وجه در پایان مدت قرارداد به مستأجر بازگردانده میشود. اجاره بها ماهیانه در طول مدت قرارداد به صاحب‌خانه داده نمی‌شود.
اینکه اجاره ماهانه به صاحب خانه داده نمی‌شود از نظر شرعی درست نیست و در اسلام ربا محسوب میشود. برای همین موضوع در هنگام انعقاد قرارداد مبلغی را به‌عنوان اجاره تعیین کنید. این مبلغ می‌تواند ناچیز باشد.
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم شما را با قرارداد رهن بابت تضمین آشنا کنیم تا بتوانید از این پس با تضمینات بیشتری قراداد ببندید و نگران تضییع حقوق خود از سوی افراد سودجو نباشید اما پرواضح است که با توجه به پیچیدگی مسائل حقوقی، هر قرارداد از قراردادی دیگر تفاوت دارد و فقط یک متخصص حقوقی قادر به بررسی جوانب مختلف و نوشتن یک قرارداد حقوقی با رعایت مصلحت شما است.
شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص قرارداد رهن بابت تضمین با مشاوران وینداد در تماس باشید. همچنین می‌توانید سؤالات و نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید و برای خواندن مقالات بیشتر به مجله وینداد مراجعه نمایید.
