ماجرای یک پرونده : آقای ع و ش در گذشته چکی به عنوان تضمین صادر کرده بودند، حال محکوم به پرداخت آن چک به مبلغ ۲۵ میلیون شده اند. این دو فرد از این رای،ت جدیدنظرخواهی می‌کنند. دادگاه پس از بررسی متوجه می‌شود که این چک بدون تاریخ است و برای تضمین صادر شده و همچنین آقایان اصل بدهی خود را به مبلغ ۲۰ میلیون قبلا پرداخت کرده اند. به همین دلیل دادگاه ادعای آقای ع و ش را قبول و حکم دادگاه نخستین را رد می‌کند.
چک یکی از مهم‌ترین اسناد تجاری است که امروزه کاربرد زیادی دارد و برای پرداخت‌های نقدی استفاده می‌شود. چک طبق ماده ۳۱۰ قانون تجارت، نوشته‌ایی است که صادرکننده به موجب آن وجوهی که نزد محال علیه (امروزه بانک) دارد کلا یا بعضا مسترد و به دیگری واگذار می‌کند. یکی از موضوعات بحث برانگیز درمورد این سند، چک بدون تاریخ است. چک بدون تاریخ چکی است که صادرکننده آن را بدون تاریخ صادر کرده است.
سوالی که در این باره مطرح می‌شود این است که آیا این چک اعتبار قانونی دارد یا خیر؟
در ادامه به اعتبار این اسناد و نحوه مطالبه آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
آیا چک بدون تاریخ اعتبار دارد؟
در ماده ۳۱۱ قانون فوق آمده است:
در چک باید محل و تاریخ صدور، قید شده و به امضای صادر کننده برسد. پرداخت نباید وعده داشته باشد.
پس تاریخ چک از شرایط شکلی و اساسی این سند است اما در مورد اعتبار چک بدون تاریخ دو نظریه وجود دارد:
الف) عده‌ایی این نوع سند را سند عادی و حاکی از دین صادرکننده می‌دانند، چراکه با عدم رعایت شرایط این سند، وصف تجاری بودن آن نیز زایل می‌شود و به یک سند عادی تبدیل می‌شود.
ب) عده‌ایی دیگر معتقدند چک بدون تاریخ حتی نشان دهنده دین صادرکننده آن نیز نیست، چرا که ماهیت سند چک یک دستور پرداخت است نه سند اقرار به دین.
ج) و اما نظری که قابل قبول است معتبر بودن این نوع اسناد است.
در دفاع از این نظر می‌توان گفت که در قانون تجارت ضمانت اجرایی برای ننوشتن تاریخ بر روی چک پیش‌بینی نشده است و قانون در این مورد ساکت است. برخلاف سفته و برات که قانونگذار صریحا عدم ورود تاریخ در این اسناد را موجب بی‌اعتباری آن ها بیان کرده است. همچنین قانون تجارت، مقررات راجع به شرایط بروات تجاری را در مورد چک لازم الرعایه بیان نکرده است. پس با سکوت قانونگذار می‌توان گفت اصل بر صحت این اسناد است.
این نوع چک و چک وعده دار چه تفاوتی دارند؟
در ماده ۳۱۱ قانون تجارت صدور چک وعده دار نهی شده است. این در صورتی است که ماده ۱۱ قانون صدور چک، چک وعده دار را معتبر دانسته است. پس چک وعده دار نیز مانند سایر چک‌ها از اعتبار قانونی برخوردار است اما فاقد ضمانت اجرای کیفری است. با توجه به نکات ذکر شده و موارد دیگر، حکم چک بدون تاریخ، از نظر قانونی معتبر بوده و دارای ضمانت‌های قانونی است و فقط ضمانت اجرای کیفری نخواهد داشت. این قانون درمورد چک ضمانت بدون تاریخ نیز صادق است.
شرایط وصول چک بدون تاریخ چیست؟
همانطور که گفته شد چک بدون تاریخ نیز از منظر قانونی معتبر و همانند چک وعده دار است، پس دارنده چک برای وصول آن می‌تواند تاریخ چک را روی آن درج کرده و چک خود را وصول نماید. البته باید به این نکته نیز توجه کنیم که اگر دارنده برای وصول چک بدون تاریخ به بانک مراجعه کند ولی حساب صاحب چک کمتر از میزان مبلغ چک بوده و یا حساب خالی باشد، دارنده چک نمی‌تواند پیگیری کیفری کند به عبارتی دیگر نمی‌تواند از دادگاه حکم کیفری برای صدور چک بلامحل بگیرد و باید از سایر روش های پیگیری استفاده کند.
آیا قراردادن تاریخ روی چک بدون تاریخ جعل است؟
درست است که در قانون تجارت ذکر تاریخ صدور چک تاکید شده است اما تاکیدی بر درج این تاریخ در زمان تحریر چک نشده است. به همین دلیل اگر چک در هنگام صدور فاقد تاریخ باشد، دارنده چک می‌تواند قبل از ارائه آن به بانک یا اقامه دعوا و یا درخواست اجراییه ثبتی، خود تاریخ را روی چک درج بنویسد و این کار به معنای جعل چک نخواهد بود. چراکه طبق نظریه اداره کل حقوقی قوه قضاییه، صدور چک به صورت سفید یا عدم ذکر تاریخ به این معنی است که صادرکننده چک اختیار این اعمال را به دارنده می‌سپارد. بنابراین این مسئله جرم محسوب نمی‌شود.
نیاز به اطلاعات بیشتری دارید؟
امروزه چک بیش از دیگر اسناد تجاری کاربرد دارد، به همین دلیل دعاوی مربوط به چک نیز بیش از پیش افزایش یافته است. این در حالی است که قوانین مربوط به چک نیز در عین پراکنده بودن، تحولات بسیاری داشته است. به همین دلیل اگر مشکلی در این خصوص داشتید حتما از مشاوره و راهنمایی مشاوران حقوقی و وکلای مجرب بهره بگیرید.
فراموش نکنید که تیم وکلای دادگستری وینداد هم با خدمات دعاوی تخصصی اسناد تجاری آماده دفاع از شما در پرونده‌های مرتبط با چک هستند.
همچنین اگر شما نیز تاکنون تجربه استفاده از چک و یا اسناد دیگر را داشته‌اید، در قسمت نظرات، تجربه خود را با دیگران به اشتراک بگذارید.
