حل و فصل دعاوی مالکیت فکری نسبت به سایر دعاوی از چند جهت پیچیده‌تر است. اول اینکه در این رابطه قوانین و مقررات پراکنده‌ای وجود دارد. دوم اینکه گسترده‌تر است و نیاز به بررسی دقیق و تخصصی دارد. اختلافات مربوط به نام دامنه نیز از موارد حقوق مالکیت فکری در فضای اینترنت است و از آن جایی که مرزهای جغرافیایی در این بستر اهمیت چندانی ندارند، این موضوعات پیچیدگی زیادی دارد. اختلافات مربوط به نام دامنه ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد. برای مثال ثبت کننده نام دامنه قصد سوءاستفاده و نقض حقوق دیگران با علامت تجاری مشابه که قبلا به ثبت رسیده را داشته باشد.
مقررات یکنواخت موسسه اینترنتی نام‌ها و اعداد انتقالی
در پاسخ به این سوال که مرجع رسیدگی به اختلافات نام دامنه چیست؟ باید گفت، یکی از سه مرجع تعیین قواعد مربوط به نام دامنه، موسسه اینترنتی نام‌ها و اعداد انتقالی است. این موسسه مقرراتی را جهت رسیدگی به اختلافات مربوط به نام دامنه تنظیم کرده که به آن مقررات یکنواخت موسسه اینترنتی نام‌ها و اعداد انتقالی می‌گویند.
مرجع رسیدگی کننده بر اساس مقررات کدام قانون باید تصمیم‌گیری کند؟
با توجه به مقررات موسسه فوق قانون حاکم، قواعد و اصول حقوقی هستند که درخصوص اختلافات مربوط به نام دامنه رویه ثابتی در تعیین این قانون حاکم وجود ندارد و ما با اختلاف رویه در این موضوع رو‌به‌رو هستیم.
ولی در نهایت با توجه به مقررات موسسه فوق، در موارد زیر می‌توانیم قانون یک کشور را اجرا کنیم:
- هنگامی که اقامتگاه طرفین اختلاف در یک کشور باشد قانون یک کشور اجرا می‌شود.
- هنگامی که نام دامنه در همان کشور که اختلاف به وجود آمده است ثبت شده باشد.
- در نهایت اینکه فعالیت‌های متقلبانه و تضییع کننده حق در همان کشور که اختلاف به وجود آمده است صورت گرفته باشد.
در این سه حالت قانون یک کشور به عنوان قانون حاکم در نظر گرفته شده و اجرا می‌شود.
اما اگر از این موارد نباشد، رسیدگی به چه شکل خواهد بود؟
در این موقعیت سه نظر مطرح شده که تنها یکی از آن‌ها پذیرفته شده است.
اول آنکه گفته‌اند محل ثبت نام دامنه در نظر گرفته بشود. در واقع یعنی قانون کشوری اجرا شود که ثبت نام دامنه در آن به عمل آمده باشد که این نظر با اختلافاتی رو‌به‌رو است.
مورد دیگر آنکه قانون کشوری را در نظر بگیریم که محل ثبت علامت تجاری است. این نظر به طور کامل رد شده است.
در نهایت نظری که مشهور و پذیرفته شده است این است که در فرایند رسیدگی به اختلافات، به رویه‌های موجود در مرجع رسیدگی استناد و از پرونده‌های قدیم و سابق استفاده کنیم و آرای آن‌ها را در نظر بگیریم.
مرجع رسیدگی کننده چه آرایی می‌تواند صادر کند؟
مرجع رسیدگی کننده می‌تواند در اختلافات مربوط به نام دامنه، آرایی مثل ابطال نام دامنه و انتقال نام دامنه به شاکی صادر کند. این مرجع نمی‌تواند نام دامنه را غیرفعال کند. همچنین صلاحیت آن را ندارد که متخلف را به جبران خسارت محکوم کند.
با توجه به مقررات یکنواخت موسسه اینترنتی نام‌ها و اعداد انتقالی این نوع دعواها با مرور زمان مواجه نمی‌شوند و هیچ مرور زمانی وجود ندارد.
اثبات دعوا در این موضوع چگونه است؟
شاکی برای اینکه دعوای خود را اثبات کند باید سه موضوع را برای مرجع رسیدگی کننده ثابت کند.
- همسانی نام دامنه با علامت تجاری یا مشابهت میان آن‌ها با تغییر یا حذف جزئی برخی از حروف که کاربران و مصرف‌کنندگان را به اشتباه و گمراهی بکشاند.
- عدم وجود حق مشروع: یعنی استفاده از علامت تجاری به نحوی که به آن شخص این انتقال و اجازه داده نشده باشد. درواقع آن شخص که نام دامنه را ثبت کرده نسبت به استفاده از آن علامت تجاری به عنوان نام دامنه حق مشروعی نداشته باشد.
- اثبات سوء نیت
در چه مواردی ثبت کننده نام دامنه حق مشروع دارد؟
در چهار حالت ثبت کننده نام دامنه دارای حق مشروع است.
- با تنظیم قرارداد لیسانس حق استفاده از آن علامت تجاری به عنوان نام دامنه را کسب کرده باشد.
- ثبت کننده نام دامنه پیش از دریافت اخطار و با حسن نیت به استفاده از آن نام دامنه پرداخته باشد.
- ثبت کننده نام دامنه با آن نام دامنه شناخته شده باشد.
- ثبت کننده برای مقاصد غیرتجاری از آن نام دامنه استفاده کند.
منظور از سوء نیت چیست؟
با توجه به مقررات موسسه فوق، مواردی تحت عنوان سوء نیت در نظر گرفته شده است. اول آنکه تحصیل نام دامنه برای فروش یا اجاره به دارنده علامت تجاری یا اشخاص ثالث صورت گرفته باشد. دوم آنکه ثبت آن نام دامنه با هدف جلوگیری از ثبت از سوی دارنده علامت باشد. در آخر ثبت کننده با استفاده از نام دامنه از طریق شبیه‌سازی و اقدامات گمراه کننده به جذب کاربران بپردازد.
در آخر بیان این نکته حائز اهمیت است که در اختلافات مربوط به نام دامنه با علامت تجاری، لزومی بر این نیست که حتما علامت تجاری ثبت شده باشد و استفاده سابق از علامت تجاری کفایت می‌کند.
جمع‌بندی
موضوع نام دامنه از مباحث نو و جدید در حقوق مالکیت فکری و کپی رایت در فضای مجازی به حساب می‌آید و دارای پیچیدگی‌های بسیار است. حل و فصل اختلافات مربوط به نام دامنه بیش از خود آن دارای ابهام و پیچیدگی و خلاءهای قانونی است.
در نتیجه اگر شما هم با این اختلافات رو‌به‌رو شدید، می‌توانید برای پیگیری حقوق خود با وکلای مالیکت فکری مشورت کنید. در صورت طرح دعاوی تخصصی نیز از این مشاوران و وکلای مالکیت فکری کمک بگیرید.
سوالات متداول
روش اثبات دعوا و اختلافات مربوط به نام دامنه چگونه است؟
شاکی برای اینکه دعوای خود را اثبات کند باید سه موضوع را برای مرجع رسیدگی کننده ثابت کند. همسانی نام دامنه با علامت تجاری یا مشابهت میان به‌طوری که باعث اشتباه کاربران شود. عدم وجود حق مشروع، اثبات سوء نیت.
در چه مواردی ثبت کننده نام دامنه حق مشروع دارد؟
در شرایط زیر ثبت کننده دامنه حق مشروع نسبت به آن دارد: انتقال امتیاز علامت با تنظیم قرارداد لیسانس، داشتن حسن نیت، ثبت کننده نام دامنه با آن نام دامنه شناخته شده باشد، برای مقاصد غیرتجاری از آن نام دامنه استفاده کند.
