چک یکی از ابزارهای معامله‌ای است که در مبادلات افراد و تجار بکار گرفته می‌شود و امکان خرید نسیه و مدت دار را برای افراد فراهم می‌سازد. استعلام چک فرآیندی راحت است برای اطمینان از وضعیت اعتباری چک.
چک یکی از ابزارهای معامله است که به دلیل سهل‌الوصول بودن، در نظام اقتصادی ایران کاربرد زیادی دارد و حجم زیادی از تراکتشات مالی را به خود اختصاص می‌دهد اما با این وجود ممکن است شما از سوابق صادرکننده چک اطلاعی نداشته باشید و نسبت به نقد شدن چک، اطمینان خاطر نداشته باشید؛
در این صورت از طریق استعلام وضعیت اعتباری چک می‌توانید اعتبار چک را بسنجید.
در ادامه با نحوه استعلام و جزئیات آن آشنا خواهیم شد.
استعلام چک از نظر اعتباری و هویتی
بر اساس قانون جدید چک تمام صادرکنندگان، انتقال‌دهندگان و ذینفعان چک، ملزم به رعایت موارد زیر می‌باشند:
- لزوم ثبت تمام چک‌های جدید در سامانه صیاد، هنگام ثبت، تایید و انتقال
- ممنوعیت دارندگان چک برگشتی رفع سوء اثر نشده، از صدور چک جدید و ثبت آن در سامانه صیاد
- لزوم صدور چک در وجه ذینفع مشخص و ممنوعیت صدور آن در وجه حامل
- جایگزینی پشت‌نویسی چک‌های طرح جدید از طریق ثبت انتقال در سامانه صیاد
آشنایی با سامانه صیاد
سامانه صیاد با متمرکزسازی درخواست‌های دسته چک‌های مشتریان، امکان اعتبارسنجی صاحبان حساب و امضا رو فراهم کرده تا از اختصاص دسته چک به افراد فاقد صلاحیت و بد سابقه جلوگیری کند.
همچنین در این سامانه به هر برگ چک، شناسه منحصر به فردی اختصاص داده می‌شود و استعلام و پیگیری وضعیت چک ساده می شود و این امر باعث افزایش اعتبار دسته چک در تبادلات مالی کشور خواهد شد.
ویژگی‌های سامانه صیاد
از مهم‌ترین ویژگی‌های سامانه صیاد کاهش تنش اعتباری و افزایش قدرت نظارت بر فرآیند صدور چک‌ها است.
با فعال شدن این سامانه عملاً در بخش اعتبار پرداختی، امکان رصد جریان چک‌ها وجود دارد.
از ویژگی‌های دیگر دسته چک‌های سامانه صیاد می‌توان به حذف نقش شعب بانکی در صدور دسته چک اشاره کرد.
در این سامانه دیگر شعب بانکی مرجع صدور دسته چک نیستند، بلکه فرد درخواست‌کننده دسته‌چک از طریق سامانه بانک مرکزی اعتبارسنجی شده و دسته چک برایش صادر می‌شود.
بنابراین با کنار رفتن شعبه و عوامل انسانی، فرآیند اعتبارسنجی، صدور و رصد استفاده از چک کاملاً مکانیزه می‌شود و امکان اینکه صدور دسته‌چک بر اساس روابط شعب و مشتریان شکل بگیرد، دیگر وجود نخواهد داشت. با راه‌اندازی این سیستم یک‌پارچه صدور چک، اطلاعات چک به‌صورت آنلاین در دسترس متقاضیان است که امکان شناسایی و اعتبارسنجی را فراهم می‌کند.
این سیستم باعث منحصربه‌فرد بودن چک و آنلاین بودن آن بدون در نظر گرفتن بانک صادرکننده می‌شود.
بنابراین باتوجه به این قانون و ارائه دسته چک‌های جدید که دارای تاریخ انقضا هستند، باید ثبت و انتقال و دریافت چک در سامانه چک صیادی انجام شود.
مشخصات ظاهری چک‌های جدید
دسته چک صیاد متحدالشکل است و تنها لوگوی بانک‌ها وجه تمایز آن‌ها از یکدیگر است. رنگ این چک‌ها بنفش است.
در چک‌های جدید شناسه یکتای ۱۶ رقمی در سمت چپ بالای هر برگ چک دیده می‌شود. همچنین بارکد نیز بر روی هر برگ چک چاپ می‌شود.
درج عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است.»
نحوه استعلام چک در سامانه صیاد چگونه است؟
با هدف ایجاد شفافیت در فضای کسب و کار از طریق ارائه خدمت استعلام مربوط به سوابق چک برگشتی، اطلاع از وضعیت اعتباری صادرکننده چک صیادی با اخذ استعلام از طریق پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی قابل بهره برداری است.
با مراجعه به پایگاه اطلاع‌رسانی بانک مرکزی و ارسال شناسه استعلام ۱۶ رقمی مندرج در چک‌های صیادی، از وضعیت اعتباری صادرکننده چک مطلع شوند.
9 نکته مهم در خصوص استفاده از سامانه صیاد برای استعلام چک
- کاربران لازم است هنگام احراز هویت، برای اولین بار مشخصات کارت بانکی خود را در سامانه شاپرک وارد کنند. این فرآیند برای هر کارت فقط برای اولین احراز هویت انجام می‌شود.
- استفاده از سامانه چک صیادی برای دسته چک های صادر شده در سال ۱۴۰۰ (بنفش رنگ) به بعد الزامی است.
- هنگام احراز هویت کاربران، بانک صادر کننده کارت ۱۲۰۶ ریال از حساب کاربر کسر می‌کند.
- هزینه هر استعلام موفق ۳۵۰۰ ریال است و هزینه اخذ شده، ارتباطی با تعداد پیام های پاسخ ارسال شده برای درخواست کننده استعلام ندارد.
- لازم است متن ارسالی جهت اخذ استعلام بدون هیچگونه کاراکتر اضافی همچون خط فاصله و فقط به صورت عددی در قالب اعلام شده برای سامانه ارسال گردد.
- درحال حاضر از هر شماره تلفن همراه تنها چهار استعلام در روز قابل اخذ می باشد.
- چنانچه درخواست کننده استعلام قبل از تکمیل عملیات استعلام اقدام به ارسال استعلامات متعدد نماید، نتیجه ارسال شده مربوط به آخرین شناسه استعلام اخذ ارسال شده خواهد بود.
- در خصوص اشخاص حقوقی فاقد شناسه ملی ثبت شده در پایگاه داده بانک مرکزی، امکان اخذ استعلام وجود نخواهد داشت.
- در خصوص برگ چک های متعلق به اشخاص حقیقی دارای حساب مشترک، وضعیت اعلام شده مربوط به فرد دارای بالاترین مبلغ و بیشترین تعداد چک برگشتی از بین صاحبان حساب خواهد بود.
همچنین در سامانه پیامکی ۷۰۱۷۰۱ بانک مرکزی، میزان اعتبار صادر کننده چک با عنوان یک رنگ خاص به پیام دهنده اعلام می شود:
- سفید: صادرکننده چک فاقد هرگونه سابقه چک برگشتی بوده یا درصورت وجود سابقه، تمامی موارد رفع سوء اثر شده است.
- زرد: صادرکننده چک دارای یک فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۵ میلیون تومان تعهد برگشتی است.
- نارنجی: صادرکننده چک دارای دو الی چهار فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۲۰ میلیون تومان تعهد برگشتی است.
- قهوه‌ای: صادرکننده چک دارای پنج تا ده فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۵۰ میلیون تومان تعهد برگشتی است.
- قرمز: صادرکننده چک دارای بیش از ده فقره چک برگشتی یا بیش از مبلغ ۵۰ میلیون تومان تعهد برگشتی است.
نتیجه‌گیری
با توجه به قانون جدید چک و با استفاده از سامانه صیاد و یا سایر اپلیکیشن‌ها مانند «آپ»، فرآیند استعلام وضعیت اعتباری چک به سهولت انجام خواهد شد اما اگر در این زمینه و یا در خصوص مسائل دیگر چک مانند صدور و استرداد چک، نیاز به راهنمایی دارید، می‌توانید از خدمات حقوقی وینداد استفاده کنید.
