اسناد تجارتی به طور عام کلیه اسنادی را شامل می‌شود که میان تجار در داد و ستد رد وبدل شده و انواع و طبقه‌بندی آنها متفاوت و بسته به وضعیت و نوع کار تجار متفاوت است. در قانون تجارت ایران اسناد تجارتی صرفاً شامل برات، سفته و چک در نظر گرفته شده است. اما بایستی توجه نمایید که دایره اسناد تجاری در بعد بین‌المللی بیش از این میزان است و اسناد تجاری بین‌المللی علاوه بر موارد فوق شامل پیش فاکتور یا Proforma Invoice، سیاهه تجاری یا Commercial Invoice و غیره می‌شود که در این مطلب قصد داریم بدان بپردازیم.
منظور از اسناد تجاری چیست؟
به صورت کلی وفق مقررات قانون مدنی منظور از سند، نوشته‌ای است که در مقام دفاع یا دعوا قابل استناد باشد. این تعریف از سند سبب شده است که تقسیم بندی‌های مختلفی از آن ارائه گردد.
از اسناد تجاری در قانون تجارت ایران به صورت دقیق تعریفی ارائه نشده است لیکن تعریفی که دکترین از اسناد تجاری ارائه داده است عبارتست از هر سندی که در تجارت و در روابط بازرگانی به‌کار برود و علاوه بر اینکه مورد حمایت خاص قانون‌گذار در قانون تجارت قرار گرفته، دارای اوصاف خاص تجاری نیز باشند.
همانطور که بیان شد اسناد تجاری در حقوق ایران صرفاً شامل چک، سفته و برات می‌شود. حال که با تعریف و مفهوم دقیق اسناد تجاری در ایران اشنا شدیم، ضرورت دارد که به این موضوع بپردازیم که اسناد تجاری بین‌المللی چه انواعی دارد.
سند تجاری بین‌المللی شامل چه مواردی می‌شود؟
در بستر تجارت بین‌الملل به منظور آنکه تجار و متعاقدین از مشخصات و قیمت و شرایط کالای مورد معامله، شرایط پرداخت، نحوه حمل، بسته بندی و غیره علم تفصیلی و نه اجمالی داشته باشند ضرورت دارد تا اسناد تجاری بین‌المللی میان آنها تبادل شود. این اسناد شامل موارد ذیل است:
فاکتور حمل Freight Invoice
اولین مورد از اسناد تجاری بین‌المللی فاکتور حمل است. این سند عبارتست از سندی که توسط شرکت حمل و نقل صادر شده و مفاد آن شامل میزان کرایه حمل، محل و نوع وسیله حمل است و توسط فروشنده طبق شرایط اعتبار جهت معامله اسناد به بانک معامله کننده ارائه می‌گردد.
پیش فاکتور یا Proforma Invoice
دومین مورد از اسناد تجاری بین‌المللی پیش فاکتور است. بایع یا فروشنده کالا پس از ارائه قیمت و نهایی شدن آن و سایر شرایط با درخواست خریدار جهت اخذ مجوزهای ورود برای افتتاح اعتبار اسنادی و یا پرداخت وجه این سند را صادر می‌نماید. مواردی که در پیش فاکتور درج می‌گردند عبارتند از: شرایط معامله، قیمت کل، قیمت واحد، شرایط حمل، مشخصات خریدار و فروشنده، نحوه حمل، مبدأ و مقصد حمل، زمان تحویل، شرایط پرداخت، نحوه بسته بندی، اعتبار پیش فاکتور و غیره.
بارنامه یا Bill Of Lading
سومین مورد از اسناد تجاری بین‌المللی بارنامه است. این سند توسط حمل کننده یا نماینده او و پس از وصول کالا صادر می‌شود.
سیاهه تجاری یا Commercial Invoice
چهارمین مورد از اسناد تجاری بین‌المللی سیاهه تجاری است. این سند توسط فروشنده کالا و به نام خریدار و به همراه سایر اسناد طبق قرارداد صادر می‌شود.
گواهی تجزیه کالا یا Analyze Certificate
پنجمین مورد از اسناد تجاری بین‌المللی گواهی تجزیه کالا است. وفق این سند تجزیه مواد اولیه کالای مورد نظر توسط یک آزمایشگاه مستقل و معتبر صادر و تأیید گردد.
لیست بسته بندی یا Packing list
ششمین مورد از اسناد تجاری بین‌المللی لیست بسته بندی است. این سند مبین شمار و تعداد کالاهای موجود در هر کارتن، پالت و یا هر نوع بسته بندی است.
گواهی بهداشت یا Health Certificate
هفتمین مورد از اسناد تجاری بین‌المللی گواهی بهداشت است. این سند در واقع یک گواهی برای خرید مواد غذایی، دامی و است که توسط خریدار درخواست و گواهی مربوطه توسط وزارت خانه‌های بهداشت، کشاورزی و یا دامپروری کشور فروشنده صادر می‌گردد.
علاوه بر موارد فوق حسب مورد گواهی مبدأ، گواهی بازرسی کالا یا Inspection Certificate و گواهی بازرسی کیفی/تطابق کالا نیز در معاملات تجاری بین‌المللی ضرورت دارد.
نتیجه‌گیری
اسناد تجاری در حقوق ایران صرفاً محدود به چک و سفته و برات است لیکن در بعد بین‌المللی و در بستر تجارت بین‌الملل، اسناد تجاری بین‌المللی شمار بسیار زیادی داشته و مواردی از قبیل گواهی مبدأ، گواهی بازرسی کالا، گواهی بهداشت و پیش فاکتور و غیره در این دسته قرار می‌گیرند.
برای اطلاع از اسناد تجاری بین‌المللی نیاز به راهنمایی دارید؟
در صورتی که در رابطه با معالات تجاری بین‌المللی شرکت خود سؤال یا ابهامی دارید می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره تلفنی با تیم حقوقی وینداد در ارتباط باشید.
فراموش نکنید که وینداد بستری را آماده کرده است تا به راحتی بتوانید وکیل متخصص برای مشکل حقوقی خود در حوزه دعاوی اسناد تجاری را انتخاب کنید. برای این کار کافی است که مسائل حقوقی خود را ثبت کنید تا ما پس از بررسی دعوای مطرح شده، وکیل متخصص برای دعوا را به شما معرفی کنیم تا با هزینه‌ای معقول دفاع از پرونده‌ی شما را در کلیه مراحل دادرسی در دادگاه‌ها و سایر مراجع ذی صلاح برعهده بگیرد.
