جرائم فضای مجازی + انواع، مجازات و شکایت از جرایم رایانه‌ای و اینترنتی

با گسترش صنعت رایانه بخشی عظیمی از فعالیت‌های بشری جنبه اینترنتی به خود گرفته است. با پیشرفت تکنولوژی و فضای مجازی بسیاری از کارها با سهولت و سرعت بیشتر در حال انجام است، اما در کنار قابلیت‌های مثبتی که فضای مجازی به افراد می‌دهد، تهدیداتی را نیز ایجاد می‌کند؛ بنابراین می‌توان گفت فناوری اطلاعات زمینه ارتکاب اعمال مجرمانه و جرائم فضای مجازی را ایجاد کرده است که می‌تواند خسارات و مشکلات فراوانی را برای جامعه ایجاد نماید. در همین راستا کشورها برای مبارزه با جرائم رایانه‌ای و اینترنتی قوانینی را تحت عنوان جرائم رایانه‌ای تنظیم کرده‌اند تا با این جرائم به مبارزه بپردازند. در این مطلب ما شما را ما با مهم‌ترین سرفصل‌های جرائم فضای مجازی آشنا می‌کنیم. شما از این جرائم چه می‌دانید؟

جرائم فضای مجازی:

از دهه 70 با ورود رایانه و اینترنت به زندگی بشر، جوامع با نوع جدید از مجرمان مواجه شدند که با استفاده از اینترنت و فضای مجازی درصدد آسیب به افراد و جوامع برآمدند. در حقیقت نوعی جدید از جرم در جامعه ایجاد شد که در اصطلاح می‌توان گفت جرائم با کلاستر و مجرمان باهوش‌تر شدند.

برای شناخت جرائم اینترنتی و رایانه‌ای در گام نخست باید به تعریف این جرائم بپردازیم. در حقیقت با تعریف، می‌توان مصادیق و دامنه جرائم فضای مجازی را مشخص کرد.

تعریف جرائم اینترنتی و رایانه‌ای:

در یک تعریف ساده جرائم اینترنتی، جرائمی هستند که در فضای مجازی به وجود می‌آیند. منظور از فضای مجازی فضایی است که خدمات به‌صورت اطلاعات الکترونیک مبادله می‌شود؛ بنابراین در یک تعریف گسترده جرائم مجازی به فعل یا ترک فعلی که از طریق یا به کمک سیستم‌های کامپیوتری و اینترنتی رخ می‌دهد قلمداد می‌شود.

انواع جرائم فضای مجازی:

در حقوق ایران مجلس قانونی تحت عنوان قانون جرائم رایانه‌ای را به تصویب رسانده است که در آن اکثر جرائم رایانه‌ای تبیین گشته است. با توجه به این قانون در یک تقسیم‌بندی کلی جرائم فضای مجازی به سه دسته تقسیم می‌شود که عبارت است از:

1. جرائم سنتی در قالب فضای مجازی که شامل کلاه‌برداری، جعل، افترا، هتک حرمت و … می‌شود که مصادیق آن در غیر از قالب فضای مجازی نیز نموده داشته و در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده است.
2. جرائم فضای مجازی سایبری که مختص قضاهای اینترنت است مانند شنود غیرمجاز، دست‌کاری و تخریب داده‌های اینترنتی و …
3. جرم از طریق کامپیوتر که وابستگی به حضور اینترنت ندارد مانند جرم حمل اسناد و …

مصادیق جرائم رایانه‌ای و اینترنتی:

مجرمان مجازی یا سایبری برخلاف مجرمان سنتی از هوش و ذکاوت بالایی برخوردار است. به همین دلیل هرروز تعداد زیادی از جرم‌های فضای مجازی نمود پیدا می‌کند که در قانون جرائم رایانه‌ای از آن‌ها نام‌برده نشده است. در ادامه مهم‌ترین مصادیق جرائم فضای مجازی که در قانون جرائم رایانه‌ای از آن‌ها نام‌برده شده است، بیان می‌گردد.

دسترسی به داده‌های رایانه‌ای به‌صورت غیرمجاز:

در این جرم بزهکار با نقض تدابیر امنیتی اقدام به دستیابی به داده‌هایی می‌کند که حفاظت‌شده است. برای مثال فرد مجرم با هک کردن سایت به اطلاعات محرمانه و حفاظت‌شده در آن سایت دست می‌یابد.

شنود غیرمجاز:

در این جرم مجرم از اطلاعاتی که توسط سامانه‌های رایانه‌ای، مخابراتی و … در حال انتقال است را شنود و استفاده می‌نماید. مهم‌ترین مصداق شنود غیرمجاز دسترسی به رمز عبور پست الکترونیک و خواندن پیام‌های موجود در آن است.

جاسوسی رایانه‌ای:

بزهکار در این جرم به داده‌های سری و محرمانه اینترنتی دسترسی پیداکرده و بعد از دسترسی به ابن اطلاعات اقدام به انتشار برای افرادی می‌نماید که حق و صلاحیت دسترسی به این اطلاعات را ندارند.

جعل مجازی:

آیا تابه‌حال با این خبر مواجه شدید که کارمند بانک با دسترسی به‌حساب‌های بانکی اقدام به دست‌کاری متقلبانه اطلاعات حساب‌ها می‌کند یا دانشجو از طریق هک سایت دانشگاه به دست‌کاری نمرات دانشجوها می‌پردازد. همه این موارد که با تغییر داده‌های اینترنتی و رایانه به‌صورت متقلبانه صورت می‌گیرد جعل رایانه‌ای نام دارد.

سرقت اینترنتی:

سرقت اینترنتی مانند سرقت معمولی است با این تفاوت که مجرم در این سرقت داده‌های اطلاعاتی متعلق به دیگری را می‌رباید و از آن‌ها سوءاستفاده می‌کند، مانند فردی که با ورود به سامانه‌ای دانشگاهی اقدام به دریافت اطلاعات دانشجویان و اساتید می‌پردازد.

کلاه‌برداری رایانه‌ای:

تحصیل مال یا منفعت از طریق واردکردن، محو، مختل کردن سامانه‌ها، ایجاد یا متوقف کردن داده‌ها به‌صورت غیرمجاز از طریق سامانه‌های رایانه‌ای، مخابراتی یا مغناطیسی را کلاه‌برداری اینترنتی می‌گویند. بارزترین مصداق کلاه‌برداری اینترنتی که همواره در اخبار و مراجع قانونی به آن تذکر جدی داده‌شده است، کلاه‌برداری از طریق ایجاد صفحه تقلب بانک در هنگام پرداخت‌های اینترنتی است که در این حالت با به دست آوردن رمز دوم و اطلاعات حساب اقدام به تحصیل مال نامشروع می‌کنند.

جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی:

دسته دیگری از جرائم که در قانون به آن پرداخت‌شده است جرائم علیه اخلاق عمومی است. به عبارت بهتر در این قانون با هرزه‌نگاری‌های رایانه‌ای نیز برخورد شده است که مهم‌ترین مواردی که در این قانون جرم انگاری شده است عبارت است از:

1. نشر اکاذیب: اگر فردی در فضای مجازی حرفی را به فردی که دارای جایگاه است نسبت دهد با این قصد و نیت که به جایگاه وی آسیب زند جرم نشر اکاذیب رایانه‌ای محقق شده است؛ بنابراین مثل نشر اکاذیب عبارت است از اینکه اعمالی را برخلاف حقیقت و با قصد اضرار به آن‌ها یا تشویش اذهان عمومی به افرادی نسبت دهیم.
2. اشاعه فحشاء و منکرات.: اگر در فضای اینترنت افراد را به انجام اعمالی که برخلاف عرف و اخلاق عمومی است تشویق کنند مصداق بارز جرم اشاعه فحشا است.
3. استفاده ابزاری از افراد (اعم از زن و مرد) در تصاویر و محتوا، تحقیر و توهین به جنس زن، تبلیغ تشریفات و تجملات نامشروع و غیرقانونی.

نحوه شکایت از جرائم فضای مجازی:

در حوزه جرائم رایانه‌ای و اینترنتی روزانه پرونده‌های متعددی مطرح است چراکه جرائم فضای مجازی دنیای متنوعی از جرائم را در برمی‌گیرد. درصورتی‌که شما در دام یکی از این بزهکاران اینترنتی افتادید می‌توانید از طریق سامانه ثنا اقدام به ثبت شکایت کنید. بعد از طرح شکایت شما باید به دادسرای جرائم رایانه‌ای مراجعه کنید. بعد از بررسی ادله شما در دادسرا برای رسیدگی، پرونده به دادگاه ارجاع می‌شود.

توجه داشته باشید تهیه متن دادخواست و مراجعه به مراجع قانونی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد اما اگر مجبور به شکایت و پیگیری هستید می‌توانید از وکلای مجرب تیم وینداد استفاده نمایید. وینداد این افتخار را دارد که با بهره‌مندی از تیم وکلای مجرب امکان پیگیری پرونده شما را دارد. هم‌چنین شما می‌توانید از مشاوره حقوقی مجموعه وینداد استفاده نمایید.