حقوق تجارت بین الملل مجموع قواعد و مقرراتی است که برای آن دسته از روابط بازرگانی که بین کشورهای گوناگون در حال اجرا اند ولی در عین حال دارای ماهیت حقوقی خصوصی است. به بیانی دیگر این قوانین برای شرایطی است که روابط بازرگانی از مرزهای ملی فراتر رفته و در نتیجه بیشتر از یک کشور در آن دخیل باشد. نکته دیگری که باید به آن دقت کرد این است که حقوق تجارت بین‌الملل شامل مباحثی است که دارای ماهیت حقوقی خصوصی است و شامل مباحثی با ماهیت حقوق عمومی نمی‌شود.
تفاوت حقوق بین الملل با حقوق تجارت بین الملل
حقوق بین الملل مجموعه‌ای از قواعدی اند که بین دولت‌ها و ملت‌ها اجرا می‌شود تا روابط بین المللی با ثبات و سازمان یافته انجام گیرد و صورتی کلی دارد. اما همان طور که اشاره کردیم حقوق تجارت بین الملل در حقیقت به روابط بازرگانی که شکل بین المللی دارند اختصاص دارد.
حقوق بازرگانی بین الملل چیست؟
حقوق بازرگانی بین الملل در واقع بخشی از حقوق تجارت بین الملل است که ویژه قرادادهای بین تجار و شرکت‌های تجاری در کشورهای مختلف است. حقوق بازرگانی بین المللی به مجموعه‌ای از قواعد حقوقی، معاهدات و کنوانسیون‌های بین‌المللی، مقررات داخلی و عرف‌ها و رویه‌های بازرگانی است که روابط بازرگانی بین الملل را تنظیم می‌کند. حقوق بازرگانی بین المللی شامل حال مباحثی است که بین تجار و شرکت‌های تجاری برای فعالیت‌های تجاری مثل فروش کالا و خدمات ، ارائه مجوز‌های بهره برداری (لیسانس)، اجاره به شرط تملیک، نمایندگی، قرار داد‌های مشارکت در سرمایه گذاری، شیوه‌های پرداخت، حمل و نقل کالا، بیمه و حل و فصل اختلافات تجاری می‌شود.
حقوق بازگانی بین الملل و تصمیمات دولت‌ها
مورد دیگر کاربرد حقوق تجارت بین‌الملل که پیچیده‌تر است مربوط به مقررات ارشادی و مداخله جویانه دولت در مبادلات تجاری و اقتصادی است که بر روابط بازرگانی بین الملل که ماهیت خصوصی دارند تاثیر می‌گذارد. به عنوان نمونه حمایت از سرمایه گذاری خارجی ، حمایت از صنایع داخلی ، آزاد سازی تجارت کالا و خدمات ، مبارزه با ایجاد انحصارات و کنترل ورود و خروج ارز از جمله مواردی است که دولت برای کنترل تجارت اتخاذ میکنند و بر روند تجارت فرامرزی که ماهیت خصوصی دارد و بسیار تاثیر گذارند .
به عبارت دیگر افراد خصوصی تنها چهارچوب محدودیت‌های حاکم بر تجارت بین‌الملل اجازه فعالیت اقتصادی دارند. هیچ یک از انواع قرارداد تجاری فرامرزی نمی‌تواند بدون در نظر گرفتن محدودیت‌های واردات و صادرات اجرا شود؛ هیچ مبادله ارزی نمی‌تواند بدون توجه به مقررات ورود و خروج ارز انجام پذیرد. سرمایه گذاری در یک کشور خارجی نمی‌تواند بدون لحاظ مقررات تشویق و حمایت از سرمایه گذاری و سایر محدودیت‌های تجاری اجرا شود. از همین جهت نمی‌توان حقوق تجارت بین الملل را صرفا برای قراردادهایی که ماهیت خصوصی دارند در نظر گرفت و باید از تمامی زوایا آن را بررسی کرد.
حقوق کسب و کار بین الملل چه ارتباطی با حقوق تجارت بین الملل دارد؟
حقوق کسب‌و‌کار بین الملل، یکی دیگر از آن عبارت‌هایی است که به صورت گسترده در تجارت‌ها فرامرزی استفاده می‌شود. این عبارت به معنای حقوق بازرگانی بین المللی یا حقوق تجارت بین الملل به کار میرود. اما بین آن و حقوق تجارت بین الملل تفاوت‌هایی از جهت گستردگی مباحث تحت پوشش و همچنین نگرش به مباحث، وجود دارد .
برای این که موضوع ساده‌تر شود ابتدا حقوق کسب و کار بین الملل را با حقوق تجارت بین الملل مقایسه می‌کنیم. مواردی که حقوق کسب و کار بین الملل پوشش می‌دهد در مقایسه با حقوق بازرگانی بین الملل گسترده‌تر است. در حقوق کسب و کار بین الملل علاوه بر مباحث حقوق بازرگانی مباحث دیگری نیز مطرح می‌شود. این دسته از حقوق نه تنها کلیه فعالیت های اقتصادی از جمله تولید یا توزیع و مصرف را پوشش می‌دهد بلکه کلیه فعالان اقتصادی از قبیل تجار، شرکت های تجاری و عاملین را پوشش می‌دهد. بنابراین حقوق کسب و کار بین الملل شامل مباحث مربوط به حقوق بازرگانی، حقوق شرکت‌ها، حقوق کسب و کار، حقوق رقابت، حقوق ورشکستگی، حقوق مالیاتی، حقوق قراردادها، وصول مطالبات، ضمانت نامه‌ها، حسابرسی، داوری و به طور خلاصه هر گونه مقرراتی است که ناظر به فعالیت‌های اقتصادی و تجاری می‌باشد. به این دلیل که حقوق کسب و کار بین الملل، یک فرایند پیچیده و فرسایشی است و نیازمند تشخیص و هماهنگی بین عوامل مختلف است، حقوق کسب و کار بین المللی به وجود آمده تا ناظر بر این فرایند پیچیده باشد .
حقوق کسب و کار بین الملل سه بخش دارد: مسائل قراردادی، حل و فصل اختلافات، و مقررات کنترل کننده.
حقوق کسب و کار بین الملل در مقایسه با حقوق تجارت بین الملل و یا حقوق بازرگانی بین المللی از ادبیات ساده‌تری دارد و درک آن برای اشخاصی که تخصص حقوقی ندارد ساده‌تر است. تجزیه و تحلیل های حقوقی و نظریه پردازی در حقوق کسب و کار بین المللی کمتر دیده می‌شود و بیشتر به نیاز های عملی و رویه‌های تجاری توجه می‌شود. حقوق کسب و کار بین المللی از مباحث حقوق تجارت بین الملل و حقوق بازرگانی بین الملل گسترده‌تر و جامع‌تر است است .
سخن پایانی
به طور خلاصه حقوق تجارت بین‌الملل مباحث حقوق فرامزی که ماهیت خصوصی دارند را پوشش می‌دهد. وظیفه اصلی این حقوق نیز ایجاد ثبات و نظم دادن به روابط بازرگانی و تجاری که بین تجار در کشورهای مختلف اجرا می‌شود است. حقوق بازرگانی بین الملل در حالی که از حیطه ی مباحث حقوق اقتصادی بین الملل خارج می‌باشد اما ارتباط نزدیکی با آن دارد و تاثیر متقابل بر یکدیگر دارند. مباحث مربوط به مربوط به کنترل صادرات و واردات کالاها و خدمات ، کنترل ورود و خروج ارز ، حمایت از سرمایه گذاری خارجی از جمله مباحثی است که در حقوق اقتصادی بین‌الملل مورد بحث قرار می‌گیرد ولی خارج از حیطه حقوق بازرگانی بین‌المللی است. اما این مباحث هم در حقوق اقتصادی بین‌الملل و هم در حقوق بازرگانی بین‌الملل مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند. در صورتی که تجارت خود را تا آنسوی مرز‌ها گسترش داده‌اید و به فکر حفظ روابط خود به واسطه قراردادهای حرفه‌ای دارید می‌توانید برای تنظیم قراردادهای بین المللی بر روی تیم حقوقی وینداد حساب باز کنید.
