موضوع دستور موقت که در قانون آیین دادرسی مدنی ایران به آن اشاره شده است، یکی از کاربردی‌ترین روش‌هایی است که پس از طرح و قبل از صدور حکم دادگاه می‌توانید برای جلوگیری از نقض حقوق خود از آن استفاده کنید. دستور موقت در دعاوی مالکیت فکری هم کاربردی است. در نتیجه اگر شخص یا اشخاصی اقدام به کپی طرح صنعتی، برند، نرم‌افزار یا اختراع شما کنند، می‌توانید نسبت به توقیف طرح یا اختراع کپی شده، اقدام کنید.
در این مقاله با تعریف دستور موقت، چند مثال از آن را بررسی می‌کنیم و در نهایت به نحوه اعمل دستور موقت در دعاوی مالکیت فکری می‌پردازیم.
دستور موقت به چه معناست؟
مبحث دستور موقت که به آن دادرسی فوری هم گفته می‌شود در قانون آیین دادرسی مدنی به رسمیت شناخته شده است. در دستور موقت، به درخواست یک طرف از اختلاف حقوقی و با تشخیص فوریت آن توسط قاضی پرونده، حکمی مبنی بر توقیف یک مال یا الزام به انجام یا منع از انجام یک عمل صادر می‌شود.
به بیان ساده‌تر، گاهی ممکن است در طی رسیدگی به یک پرونده، نیاز باشد تا با اقدامی فوری و پیش از صدور رای قطعی دادگاه، برخی اسناد و مدارک حفظ شوند تا به حقوق طرفین اختلاف صدمه‌ای وارد نشود.
دستور موقت چه کاربردی دارد؟
فرض کنید یک آپارتمان به فردی دیگر به صورت قول‌نامه‌ای فروخته شده است اما مالک اولیه آپارتمان از انتقال سند رسمی به خریدار خودداری می‌کند. در چنین وضعیتی خریدار باید با مراجعه به دادگاه درخواست الزام خریدار به انتقال سند کند. اما ممکن است در طی روند رسیدگی به این اختلاف، مالک اولیه سند را به شخص دیگری منتقل کند و در واقع آپارتمان را به شخص ثالثی بفروشد.
در این موقعیت، خریدار می‌تواند از دادگاه درخواست صدور دستور موقت کند تا امکان فروش ملک مذکور تا زمان صدور رای دادگاه، از بین برود.
در واقع دستور موقت نوعی اقدام احتیاطی و فوری است تا تا زمان صدور رای دادگاه، لطمه مالی یا حقوقی به طرف‌های اختلاف وارد نشود و برای حفظ منافع در خطر یکی از طرف‌های اختلاف کاربرد دارد.
منظور از دعاوی مالکیت فکری چیست؟
فرض کنید که شما یک هنرمند یا مخترع هستید که از محصول ابتکاری خود مانند یک طرح و نقشه فرش، یک وبسایت اینترنتی با طراحی انحصاری یا یک اثر ادبی در حال استفاده تجاری بوده و حقوق مادی و معنوی این آثار را منحصرا و تحت قوانین حقوق مالکیت فکری در اختیار خود دارید.
در صورتی که اشخاص حقوق شما را نقش کنند، برای محافظت از مالکیت فکری اثر هنری ، محافظت از مالکیت فکری وب سایت یا سایر آثار ادبی و هنری، صنعتی باید اقدامات لازم را انجام دهید.
چرا که مالکیت معنوی و کپی رایت بخش مهمی از دارایی‌های معنوی کسب‌وکار شما هستند که در زمینه بازیابی درآمد نیز تاثیر زیادی دارند.
حال این امکان وجود دارد فرد یا افرادی سودجو با سوءاستفاده از محصول فکری یا دستاورد هنری یا صنعتی شما، اقدام به کپی یا تکثیر محصول شما کنند. در چنین حالتی شما می‌توانید به استناد به قوانین و مقررات حقوق مالکیت فکری مانند قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان، اقدام به شکایت از فرد خاطی کنید و خواستار حفظ حقوق مالکیت فکری خود شوید.
اما موضوع مرتبط با این مطلب این است که جایگاه دستور موقت در فرآیند بررسی دعاوی مالکیت فکری چیست؟ آیا امکان استفاده از دستور موقت در این دعاوی وجود دارد؟
آیا امکان درخواست دستور موقت در دعاوی مالکیت فکری وجود دارد؟
در بخش قبل با مفهوم اختلافات و دعاوی مالکیت فکری آشنا شدیم. حال برای آنکه موضوع دستور موقت در دعاوی مالکیت فکری را بررسی کنیم باید به مستندات قانونی رجوع کنیم. ماده ۱۸۳ آیین‌نامه قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علایم تجاری بیان می‌دارد:
در دعاوی حقوقی و کیفری راجع به حقوق حاصله از ثبت اختراع، طرح صنعتی، علامت و نام تجاری، معترض می‌تواند در هر مرحله از مراحل رسیدگی، از مراجع قضایی، اعم از دادگاه یا دادسرا که پرونده در آنجا مطرح است درخواست صدور قرار تامین دلیل و دستور توقیف محصولات ناقض حقوق ادعایی و تقاضای صدور دستور موقت نسبت به عدم ساخت، فروش یا ورود این محصولات را بنماید.
اگر یک شخص برای حفاظت از حقوق مالکیت فکری خود به دادگاه مراجعه کند، می‌تواند از مرجع قضایی نمونه درخواست دستور موقت برای توقیف محصولات ناقض حق مالکیت خود کند. به بیان ساده‌تر مثلا اگر شخصی از یک نقاشی متعلق به یک هنرمند در نمایشگاه عمومی خود سوءاستفاده کرده است، هنرمند صاحب اثر می‌تواند با درخواست صدور دستور موقت و پیش از صدور حکم قطعی، نقاشی خود را از گالری مذکور خارج کند تا به نوعی مانع ادامه نقض حقوق مالکیت فکری خود شود.
همچنین اگر یک طرح و نقشه فرش که متعلق به هنرمندی خاص است توسط افرادی سودجو مورد سوءاستفاده قرار بگیرد و فرش‌های مختلفی از آن طرح و بدون اجاره هنرمند اصلی بافته شود، با اخذ دستور موقت می‌توان تمام نمونه‌های کپی شده از طرح فرش را از بازار جمع‌آوری کرد.
به بیان دیگر دستور موقت در دعاوی مالکیت فکری مانند سایر دعاوی مدنی ممکن است. در نتیجه طرف‌های اختلاف می‌توانند درخواست دستور موقت از دادگاه داشته باشند. البته تشخیص وجود فوریت در درخواست دستور موقت طرح شده، بر عهده دادگاه است. به همین دلیل در صورت موافقت قاضی می‌توان از ظرفیت دستور موقت استفاده کرد.
جمع‌بندی
در این مطلب درخواست صدور دستور موقت در دعاوی مالکیت فکری مورد بررسی قرار گرفت. با وجود مستند قانونی شما می‌توانید در خصوص نقض حقوق مالکیت فکری درخواست نمونه دستور موقت در این دسته دعاوی نیز مانند سایر اختلافات مدنی به دادگاه بدهید.
همکاری با وکلای مالکیت فکری در زمینه طرح دعاوی به شما کمک می‌کند تا مسیر طرح دعوا تا رسیدن به نتیجه را کوتاه‌تر کنید. چرا که درخواست دستور موقت با توجه به اوضاع و احوال هر پرونده نیاز به داشتن آگاهی‌های حقوقی و در اصل استفاده از تشخیص یک وکیل دادگستری است.
سوالات متداول
دستور موقت چیست؟
در دستور موقت، به درخواست یک طرف از اختلاف حقوقی و با تشخیص فوریت آن توسط قاضی پرونده، حکمی مبنی بر توقیف یک مال یا الزام به انجام یا منع از انجام یک عمل صادر می‌شود.
آیا امکان صدور دستور موقت در دعاوی مالکیت فکری وجود دارد؟
بله، اگر یک شخص برای حفاظت از حقوق مالکیت فکری خود به دادگاه مراجعه کند، می‌تواند از مرجع قضایی درخواست دستور موقت برای توقیف محصولات کپی کند.
