راهکارهای نقض مالکیت فکری می‌توانند بهتر و مطمئن‌تر از کسب‌و‌کارتان حفاظت کنند. بهترین راه مبارزه با نقض حق مالکیت فکری، پیشگیری و مقابله اولیه و از ابتدا با آن است.
با توجه به نوع مالکیت فکری، روش‌های گوناگونی برای تامین امنیت آن وجود دارد از جمله:
- نگهداری در بایگانی امن و محدوده حفاظت شده
- استفاده از روش‌های تامین امنیت مناسب در شبکه و قرارداد رمز عبور برای اطلاعات
- محدود کردن دسترسی کارمندان به این اطلاعات و قرار دادن اطلاعات در اختیار اشخاصی که به آن نیاز دارند
- امضای قرارداد محرمانگی و عدم رقابت با پرسنل مرتبط با این اطلاعات
بنابراین پیش از هر کاری، باید از ابتدا داده‌ها، ایده‌ها و اسرار تجاری خود را ایمن کنید. اگر می‌خواهید کسب‌و‌کاری را راه‌اندازی کنید یا در حال توسعه‌ی ایده‌ی استارتاپی خود هستید، برای پیشگیری از هرگونه نقض کپی‌رایت، محافظت از مالکیت فکری و کپی رایت اهمیت زیادی برای شما دارد.
روش‌های محافظت از حقوق مالکیت فکری
هنگامی که حقوق مالکیت فکری نقض می‌شود، می‌توانید از راهکارهای نقض مالکیت فکری استفاده کنید. مسلما اولین راهکاری که باید در پیش بگیرید راه‌حل‌های حقوقی نیست و می‌توانید اگر هنوز خسارتی متحمل نشده‌‌‌اید، با نقض کننده حقوق و انتشار دهنده آن، تماس بگیرید یا مکاتبه کنید. این راهکار مخصوصا در زمانی که حق مالکیت فکری شما در فضای مجازی نقض شده باشد، بسیار موثر است.
بسیاری از نویسندگان و تولیدکنندهای محتوا تصور می‌کنند که پیگری و تذکر به کپی کننده بی‌فایده است اما دقیقا آمارها عکس این مطلب را نشان می‌دهد. اگر مطالب منتشر شده بعدی شخص ناقض را تا مدتی پیگیری کنید، کارایی این روش بسیار زیاد می‌شود چرا که گاهی عدم وجود عامل نظارتی باعث نادیده گرفتن اصول اخلاقی و کاری می‌شود. گفت‌و‌گو از جمله برخوردهای غیر حقوقی در زمان نقض مالکیت فکری است.
استفاده از ابزار “سرچ کنسول” گوگل در زمان نقض کپی رایت محتوا در فضای مجازی نیز بسیار کاربردی است. مثلا محتوای شما در وب‌سایت دیگری بدون اجازه منتشر شده باشد. گوگل با معرفی ابزارهای پیشرفته‌ای مثل گوگل‌پاندا با سایت‌هایی که محتوای نامناسب و کپی‌شده استفاده می‌کنند، مقابله خواهد کرد. اگرچه بسیاری از کپی‌کننده‌ها سعی در دور زدن الگورتیم گوگل دارند به همین دلیل گوگل یک ابزار اختصاصی در سرچ کنسول قرار داده است تا اگر شخصی محتوای شما را کپی کرد بتوانید آن را گزارش کنید تا گوگل با این تخلف مقابله کند.
اگر پیش از به مشکل برخوردن در زمینه‌ی نقض حق مالکیت فکری و کپی‌رایت و نحوه برخورد قانونی، مرجع قابل رسیدگی و شرایط قانونی کپی‌رایت در کشور مطلع باشید، این اطلاعات می‌تواند به بهترین تصمیم در زمان پیگیری منجر شود. قوانین ترجمه و نشر آثار ، قانون تجارت الکترونیک ایران و همچنین قانون حمایت از حقوق مولفین و مصنفین مجلس شورای اسلامی، از قوانین مربوط به ان حوزه هستند. مرجع اجرایی این قوانین هم پلیس فتا است.
در ادامه راهکارهای حقوقی نقض حقوق مالکیت فکری را به شما معرفی خواهیم کرد.
ضمانت اجرای حقوقی نقض مالکیت فکری
ضمانت اجرای حقوقی نقض مالکیت فکری از مهم‌ترین راهکارهای نقض مالکیت فکری است.
خواهان، پدیدآورنده یا ورثه وی در صورتی که حقوق اثر واگذار نشده باشد، برای طرح دعوای نقض ذی‌حق هستند. خواهان در دعوای خود از دو فاکتور عمده و اساسی بهره می‌برد.
- فاکتور اول: مؤلف بودن، بدین معنا که هر کس که نامش بر روی اثر درج شده باشد، پدیدآورنده و ذی‌نفع در دعوا محسوب می‌شود.
- فاکتور دوم: اصالت اثر است.
چه نقض حقوق مالکیت ادبی و هنری باشد و چه حقوق مالکیت صنعتی، در هر دو مورد هرگونه نقض حقوق شناخته شده از سوی قانون از طریق مراجع قضایی امکان‌پذیر است.
ضمانت‌اجرای حقوقی نقض مالکیت فکری، در ماده‌ی ۲۳ فصل ۴ قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان، مطرح شده است: “هر کس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدیدآورنده بدون اجازه او یا عالماً عامداً به‌نام شخص دیگری غیر از پدیدآورنده نشر یا پخش یا عرضه کند به حبس تأدیبی از شش ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد”.
پیرامون بحث ضمانت‌اجرای حقوقی نقض مالکیت فکری در فضای مجازی نیز در حقوق ایران قانون تجارت الکترونیکی برای نقض حق در محیط مجازی مسئولیت مدنی و کیفری مقرر کرده است.
در ماده ۷۴ این قانون برای نقض حق مؤلف در بستر مبادلات الکترونیکی ضمانت اجرای کیفری پیش‌بینی شده است. مطابق این ماده: «هرکس در بستر مبادلات الکترونیکی با تکثیر، اجرا و توزیع (عرضه و نشر) مواردی که در قانون حمایت حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان مصوب ۳/۹/۱۳۴۸ و قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی مصوب ۲۶/۹/۱۳۵۲ و قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای مصوب ۴/۱۰/۱۳۷۹، منوط بر آنکه امور مذکور طبق مصوبات مجلس شورای اسلامی مجاز شمرده شود، در صورتی‌که حق تصریح شده مؤلفان را نقض نماید به مجازات سه ماه تا یک سال حبس و جزای نقدی به میزان پنجاه میلیون ریال (۵۰۰۰۰۰۰۰) ریال محکوم خواهد شد».
جمع‌بندی
برای محافظت از مالکیت فکری و کپی رایت دو راهکار کلی دارید: راهکارهای حقوقی و راهکارهای غیر حقوقی.
راهکارهای حقوقی شامل طرح دعاوی قضایی و پیگیری آن در دادگاه است. همچنین می‌توانید از راهکارهای غیر حقوقی مثل ارسال اظهارنامه یا مسدودسازی صفحات جعلی و غیره اقدام کنید که در هر صورت همکاری با وکلای مالکیت فکری به شما کمک می‌کند تا با تخصص و تجربه از حقوق خود دفاع کنید.
سوالات متداول
آیا امکان پیگیری نقض حقوق مالکیت فکری بدون طرح دعوا وجود دارد؟
بله از جمله راهکارهای غیرحقوقی، مکاتبه با متخلفان و ارسال اظهارنامه است.
آیا استفاده از محتوای دارای کپی رایت پیگرد قانونی دارد؟
بله، بر اساس حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان برای آن مجازات تعیین شده است.
