احتمالا هنگام ثبت شرکت یا هنگام فرایند سرمایه پذیری و سرمایه گذاری با واژه سهام ممتاز روبرو شده اید، معمولا سرمایه گذاران و شتابدهنده ها از استارتاپ‌هایی که در مرحله های بدوی و آغازینی که سرمایه گذاری ریسک زیادی دارد، قرار دارند این نوع سهام را از کارآفرین طلب می‌کنند، لذا لازم است بنیان‌گذاران در این خصوص اطلاعات بیشتری داشته باشند. در این مطلب قصد داریم در مورد تعریف سهام ممتاز و امتیازاتی که دارندگان این نوع سهام دارند صحبت کنیم.
تعریف ساده سهام ممتاز
سهام ممتاز (Preferred stock یا Preferred share) نوعی سهام است که به دارنده آن امتیازات ویژه ای می دهد. سهام ممتاز، نوعی گواهی مالکیت قابل انتقال است که به دارنده آن، حقی محدود و ثابت از دارایی‌های شرکت می‌دهد.
وقتی صحبت از دریافت سود سهام شرکت باشد امتیازات سهام ممتاز خود را نمایان می کنند و دارندگان این نوع سهام نسب به دارندگان سهام عادی ارجحیت دارند و معمولا سود بیشتری از سهام عادی به صورت ماهانه یا فصلی به دارندگان سهام ممتاز پرداخت می شود، در واقع سهام ممتاز ترکیبی از سهام عادی و اوراق بدهی است.
برخی از امتیازات سهام ممتاز
امتیازاتی که به سهام ممتاز تعلق می گیرد عبارتند از:
- عدم پرداخت وجه سهام؛
- اختصاص سود بیشتر به مالکان سهام ممتاز نسبت به مالکان سهام عادی (درصد بیشتری سود تعلق بگیرد)؛
- اولویت در دریافت سود؛
- یکی از ویژگی های سهام ممتاز جمع شوندگی آن است. شرکت ها معمولا در مواقعی بحرانی پرداخت سود سالیانه به سهامداران را به حالت تعلیق در می آورند. در این حالت اگر شرکتی ۲ سال متوالی زیان‌ده باشد و سودی به سهامداران پرداخت نکند در پایان سال سوم و هنگام پرداخت سود ابتدا باید سود ۲ سال گذشته سهامداران ممتاز را پرداخت و سپس به سراغ پرداخت سود سهامداران عادی می روند که به این ویژگی سهام ممتاز جمع شونده می گویند.
- همچنین هنگام انحلال شرکت سهامداران ممتاز به سهامداران عادی مقدم تر هستند، اما توجه کنید پس از انحلال شرکت پرداخت هرگونه سودی به سهامداران بعد از پرداخت بدهی ها و دیون شرکت انجام می شود.
- اعطای امتیاز هنگام تقسیم دارای شرکت در زمان تصفیه ترجیحاً سهام ممتاز پرداخت شود، یا در تقسیم دارایی باقیمانده شرکت، پس از پرداخت بدهی‌های آن، سهم بیشتری به نسبت سهام عادی تعلق گیرد؛
- داشتن حق رای دو برابر در مجامع عمومی و یا امتیازاتی در اعمال مدیریت؛
نکته ای که باید درنظر گرفت این است که عدم توانایی شرکت در پرداخت سود سهام به سهامداران ممتاز به معنی ناتوانی شرکت در پرداخت دیونش نیست. چراکه سهامداران ممتاز جزو طلبکاران شرکت به حساب نمی‌آیند و مالک آن هستند.
یکی از اشکالات این است که با انتقال قهری و یا اختیاری سهم دلیل ترتیب دادن سهام ممتاز از بین می رود و هیچ توجیهی برای بقای امتیاز سهام در صورت تغییر دارنده آن وجود ندارد.
در چنین مواردی معمولاَ در اساسنامه شرکت سهامی خاص یا عام ماده ای پیش بینی می شود که در صورت انتقال قهری و یا اختیاری سهام ممتاز، امتیاز این سهام خود به خود از بین رفته و تبدیل به سهام عادی خواهد شد.
به این ترتیب باید جزییات امتیاز سهام ممتاز در اساسنامه و اظهارنامه شرکت با تصریح به نحوه انتقال، ارزیابی و از بین رفتن امتیاز این گونه سهام به وضوح قید شود.
حق رای و تبدیل به سهام عادی
دارندگان سهام ممتاز معمولا حق رای ندارند، به این معنی که در عوض دریافت امتیازات و ویژگی های مختلف معمولاً برخی حقوق نظیر حق رأی در مجامع از دارندگان سهام ممتاز سلب می شود.
بعضی از سهام ممتاز قابل تغییر است، یعنی می‌توانند به تعداد مشخصی سهام عادی تحت یک سری قوانین خاص تبدیل شوند. مثلا هیئت مدیره می‌تواند به تغییر سهام رای بدهد یا ممکن است سهم ممتاز در تاریخ مشخصی به‌صورت خودکار به سهم عادی تبدیل شود.
تفاوت کلیدی سهام ممتاز و سهام عادی چیست؟
تفاوت سهام ممتاز و عادی در این است که سهامداران ممتاز معمولا ادعای بیشتری نسبت به دارایی ها و درامد های شرکت دارند، در دوران رونق و سود توزیع سهام به سهامداران ممتاز بر سهامداران عادی اولویت دارد، همچنین در دوران رکود سهام ممتاز اهمیت ویژه ای دارد زیرا که وقتی شرکت باید تسویه حساب کند و پول همه طلبکاران و صاحبان اوراق قرضه را بدهد، سهامداران عادی تا قبل از اینکه سهامداران ممتاز پرداختی خود را بگیرند، پولی دریافت نخواهند کرد.
سود سهام ممتاز متفاوت و بیشتر است. در واقع سود سهام ممتاز معمولا تضمین شده است زیرا سود در فواصل منظم پرداخت می شود و این ضرورتا برای سهامداران عادی صدق نمی کند زیرا پرداخت سود سهامداران عادی به صورت فصلی و سالیانه منوط به تصمیم هیئت مدیره است.
سخن آخر
دارندگان این سهام ممتاز نسبت به دارندگان سهام عادی در رای‌گیری‌ها و میزان سود دریافتی ارجحیت دارند. در واقع سهام ممتاز ترکیبی از سهام عادی و اوراق بدهی است. این موارد برای صاحبان شرکت‌های سهامی ضروری است.
