مالکیت فکری در واقع مجموعه‌ای از حق‌های مختلف را شامل می‌شود که روز به روز بر اهمیت آنها افزوده می‌شود و حمایت از آن نیز روزبه‌روز به مسئله حیاتی‌تر، مهم‌تر و در عین حال چالش‌برانگیزتر تبدیل می‌شود. علت این امر آنست که مالکیت فکری خلاقیت ذهن است و برخلاف مالکیت جسمی نظیر خانه و ماشین، مالکیت فکری وجود خارجی ندارد. حقوق مالکیت فکری در واقع حمایت از حق بهره‌برداری از خلاقیت منحصر به فرد یک فرد است. با این حال صرف حمایت از فکر یا ایده مطرح نیست بلکه این فکر یا ایده برای حمایت شدن باید به صورت فیزیکی بروز پیدا کند که همان چیزی است که از نظر حقوق حمایت می‌شود. بدین منظور در این مطلب برآنیم تا به یکی از مهم‌ترین قراردادهایی بپردازیم که در راستای حمایت از مالکیت فکری ناچارا منعقد می‌شود که عبارتست از قرارداد حقوق مالکیت فکری با شرکتهای سرمایه گذاری خطرپذیر.
در صورتی که نسبت به موضوع قرارداد حقوق مالکیت فکری با شرکتهای سرمایه گذاری خطرپذیر ابهاماتی دارید در این مطلب همراه ما باشید تا با مقررات مربوط به چگونگی انعقاد قرارداد حقوق مالکیت فکری با شرکتهای سرمایه گذاری خطرپذیر آشنا شوید.
اهمیت حفاظت از مالکیت فکری و راهکار آن
حفاظت از مالکیت فکری برای کسب‌وکارها اهمیت بسزایی دارد زیرا این مورد دارایی نامحسوس آنها است که ممکن است مورد استفاده یا سواستفاده قرار بگیرد. به این معنا که از جنبه‌های مختلفی می‌تواند برای شرکت مثمر ثمر باشد. به عنوان نمونه برای تبلیغات، ثبت برند و ایجاد اعتبار برای شرکت به کار گرفته می‌شود. هر کسب و کاری مالک چنین دارایی‌ای هست چه از آن آگاه باشد چه نباشد. در نتیجه حفاظت از این دارایی مهم اهمیت بسیاری دارد.
به منظور حفاظت از این دارایی راهکارهایی مانند انعقاد قرارداد حقوق مالکیت فکری با شرکتهای سرمایه گذاری خطرپذیر وجود دارد.
در حقوق ایران در خصوص مالکیت ادبی و هنری تاکنون قوانین منسجمی وجود نداشته است با این حال طبق قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان حقوق مکتسبه‌ای به وجود آمده است که در اینجا به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد اما توجه کنید که هیچ کدام به قرارداد حقوق مالکیت فکری با شرکتهای سرمایه گذاری خطرپذیر اشاره‌ای نکرده است:
- چنانچه اثر خلق شده دارای اصالت و ناشی از تراوشات فکری و خلاقیت‌های یک نفر یا یک جمع باشد، مشمول حمایت قانونی می‌باشد.
- یکی از مهم‌ترین نکات این است در حقوق مالکیت ادبی و هنری به محض تولید، اثر به خودی خود مشمول حمایت قانونی خواهد بود و این حمایت به هیچ وجه مشروط به ثبت اثر نمی‌باشد.
- حقوق معنوی یک اثر صرفاً متعلق به پدیدآورنده آن اثر می‌باشد و حقوقی غیرقابل انتقال است.
- مطابق ماده ۲۲ قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان، پدیدآورنده برای برخورداری از حقوق مادی در ایران، باید اثر خود را نخستین بار در ایران چاپ یا پخش یا نشر یا اجرا کرده باشد (به ثبت رسیده باشد) و اثر او قبلاً در هیچ کشوری چاپ یا نشر یا اجرا نشده باشد.
- در خصوص برخورداری از حقوق معنوی چنین الزامی وجود ندارد و پدیدآورنده به محض آفرینش اثر از حقوق معنوی برخوردار خواهد بود و این حمایت مشروط به رعایت نظم عمومی و اخلاق حسنه در آن کشور می‌باشد.
- یکی دیگر از مهم‌ترین آثار کپی‌رایت تشویق و ایجاد تمایل جهت افشای آثار است. بدین معنا که در صورت نبود کپی‌رایت با نوعی محرمانگی در کسب‌وکارها روبه‌رو خواهیم شد. انتخاب این موضوع که اثر چگونه منتشر شود و نبود ترس از کپی غیر مجاز، پدیدآورندگان را مشتاق به اشتراک گذاردن نوآوری‌های خود می‌کند.
- به طور کلی مالکیت فکری به دنبال ارتقای خلاقیت و ترویج نتایج مثبت آن است و در کنار آن کپی‌رایت یکی از ابزارهای غنی سازی و ترویج هرگونه کسب و کار می‌باشد. در واقع می‌توان گفت با وجود قوانین حمایتی نظیر کپی‌رایت، مشوق اصلی افراد برای بروز خلاقیت‌های خود و شروع کسب‌وکارهای نوین می‌باشد که منجر به توسعه یک کشور می‌گردد و متقابلاً چنانچه قوانین حمایتی وجود نداشته باشد، اشتیاقی جهت بروز خلاقیت وجود نخواهد داشت.
- از نظر این قانون هرگونه تغییر و تحریف در اثرهای مورد حمایت و نشر آن بدون اجازه پدیدآورنده ممنوع و غیرقانونی می‌باشد.
همانطور که ملاحظه نمودید در مقررات فوق در خصوص قرارداد حقوق مالکیت فکری با شرکتهای سرمایه گذاری خطرپذیر مقرره‌ای وجود ندارد اما توجه نمایید که قرارداد حقوق مالکیت فکری با شرکتهای سرمایه گذاری خطرپذیر دارای نکات مهمی است که ممکن است موسسین یک استارتاپ در صورت عدم آگاهی از آنها مواجه با مشکلات
حفاظت و حمایت از مالکیت فکری در پرتو انعقاد قراردادهای مرتبط با آن
از جمله کاربردی‌ترین مفاهیم مورد نیاز جامعهٔ امروز نوآوری و حمایت از مالکان فکری است. عمدتاً مالکان آثار فکری یا همان دارایی‌های نامحسوس افرادی هستند که جوان بوده و سرمایه و تجربه کافی در جهت تجاری سازی اموال فکری و حفاظت از آنها را ندارند. بدین سو صنعت سرمایه گذاری خطرپذیر به عنوان یکی از راهکارهایی بکار گرفته می‌شود که به عنوان منبع تأمین مالی برای مالکان فکری در نظر گرفته می‌شوند.
چنین سرمایه گذاری عمدتاً بر مبنای انعقاد قرارداد حقوق مالکیت فکری با شرکتهای سرمایه گذاری خطرپذیر صورت می‌گیرد. استفاده از این روش سرمایه گذاری و انعقاد به دلیل وجود یک محیط غیرقطعی و وجود اطلاعات نابرابر میان طرفین مشکلاتی را در پی دارد که سبب دشوار شدن انجام وظایف قراردادی مالکان آثار فکری و سرمایه گذاران خطرپذیر می‌شود.
سرمایه گذاری خطرپذیر VC یا Venture capital که یکی از انواع قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری است در واقع سرمایه‌ای است که از گروه‌های سرمایه گذاری دریافت می‌کنید که با استارتاپ‌ها و کسب و کارهای کوچک کار می‌کنند و مبادرت به انعقاد قرارداد حقوق مالکیت فکری با شرکتهای سرمایه گذاری خطرپذیر می‌نمایند. این گروه‌ها بر سرمایه سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند در شرکت‌هایی با پتانسیل رشد قوی در ازای دریافت سهام سرمایه گذاری کنند، نظارت می‌کنند.
سرمایه‌گذاران در هنگام انتخاب سرمایه گذاری VC خود به اندازه شرکت، دارایی‌ها و خطوط توسعه محصول نگاه می‌کنند. در مقایسه با انواع سرمایه گذاری دیگر وجوه سرمایه گذاری خطرپذیر تنها بر سرمایه گذاری در مراحل اولیه تمرکز می‌کند. تغییرات در دنیای سرمایه گذاری، این نوع از سرمایه گذاری را در میان انبوهی از سرمایه گذاران مشروع قابل دسترس‌تر و امکان‌پذیرتر کرده است. بنگاه‌های سرمایه گذاری خطرپذیر عموماً نقش فعالی را در سرمایه گذاری خود ایفا می‌کنند و در مقابل طبق مفاد قرارداد حقوق مالکیت فکری با شرکتهای سرمایه گذاری خطرپذیر نیز معمولاً خواهان جایگاه در هیئت مدیره نیز هستند بنابراین به این شکل می‌توان از تجربیات و راهنمایی‌های آنها نیز بهره گرفت.
سخن آخر
انعقاد قرارداد حقوق مالکیت فکری با شرکتهای سرمایه گذاری خطرپذیر یکی از راهکارهایی است که مالکان حقوق معنوی به منظور تأمین سرمایه لازم برای ثبت اثر فکری و بهره‌مندی از آثار مالکیت آن بکار می‌گیرند. اگر از حقوق مالکیت فکری و معنوی محصولتان اطلاعی ندارید یا قصد انعقاد قرارداد حقوق مالکیت فکری با شرکتهای سرمایه گذاری خطرپذیر را دارید می‌توانید نکات حقوقی مربوط به مالکیت فکری را از مشاوران حقوقی ما جویا شوید.
