یکی از مهمترین قراردادهایی که شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها با آن روبه‌رو هستند، قرارداد سرمایه گذاری خطر پذیر است. معمولا در این قراردادها یک استارتاپ که دارای ایده و نوآوری است با یک شرکت دیگری که سرمایه‌گذار است قراردادی منعقد می‌کند. محافظت از حقوق مالکیت فکری در قراردادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر اهمیت زیادی دارد.
در این مقاله نمونه قرارداد مالکیت فکری و نحوه تنظیم و نکات قراردادی آن را به‌طور کامل بررسی خواهیم کرد.
قرارداد سرمایه گذاری خطر پذیر چیست؟
گاهی شرکت‌هایی که به صورت نوپا و استارتاپی هستند برای جذب سرمایه نیاز دارند که با شرکت‌های سرمایه گذار وارد رابطه قراردادی شوند. معمولا این استارتاپ‌ها با انعقاد قرارداد سرمایه‌گذاری خطرپذیر، به شرکت سرمایه گذار اجازه می‌دهد که جزو سهام داران استارتاپ شوند. معمولا شرکت‌هایی که سرمایه گذار هستند پتانسیل بالای رشد استارتاپ‌ها را تشخیص می‌دهند سپس شروع به سرمایه گذاری می‌کنند.
از این جهت به این سرمایه‌گذاری خطرپذیر گفته می‌شود که احتمال شکست پروژه هم وجود دارد. به‌عبارتی سرمایه‌گذار باید حتما میزان شکست و موفقیت شرکت نوپا را بسنجد سپس با او قرارداد منعقد کند. معمولا سرمایه گذاران خطر پذیر به دنبال شناسایی شرکت‌های نوپا هستند تا بتوانند تامین مالی ایده و فناوری نوآورانه این دسته از شرکتها را بر عهده بگیرند.
برای این که یک شرکت سرمایه‌گذاری بتواند تامین مالی یک استارتاپ را شروع کند باید ابتدا یک طرح تجاری به سرمایه‌گذار خطرپذیر پیشنهاد دهد. در این جا علاوه بر این که سرمایه گذار باید بررسی دقیقی در خصوص شرکت تازه تاسیس و ایده و طرح پیشنهادی داشته باشد؛ باید استارتاپ با نحوه محافظت از حقوق مالکیت فکری در قرارداد سرمایه گذاری خطرپذیر آشنا باشد تا بعدا اگر به هر دلیلی قراردادی منعقد نشد، ایده او به سرقت نرود.
نحوه تنظیم قرارداد
برای تنظیم این دسته از قراردادها نیاز است که ابتدا هر دو طرف ابتدا یک امکان سنجی انجام دهند سپس اقدام به تنظیم قرارداد کنند. به طور کلی باید دقت شود که نحوه تنظیم یک قرارداد سرمایه‌گذاری خطرپذیر دارای حساسیت زیادی است و اگر بخواهیم بندهای این قرارداد را ارزیابی کنیم؛ می‌توانیم آن‌ها را به سه دسته تقسیم کنیم. معمولا بندهای اول هر قراردادی مطالب کلی و عمومی مانند طرفین و موضوع قرارداد بیان می‌شود.
علاوه و بر کلیات نیاز است که به بخش‌های اقتصادی در قرارداد سرمایه گذاری خطر پذیر توجه کنید. منظور از بخش‌های اقتصادی این است که در رابطه با میزان سهام سرمایه گذار خطرپذیر و ارزش سهام او و همچنین سهام جدید باید تصمیم‌گیری شود.
در بندهای بعدی باید مسائل مربوط به تعهدات طرفین، نحوه مدیریت بر پروژه و وظایف طرفین توافق شود. حتما باید بندهایی در رابطه با نحوه محافظت از حقوق مالکیت فکری در قرارداد سرمایه گذاری خطرپذیر قرارداده شود که میتواند در بخش مربوط به تعهدات باشد یا این که بخشی به صورت ماده محرمانگی به قرارداد اضافه شود.
حقوق مالکیت فکری در قراردادهای سرمایه گذاری خطرپذیر
معمولا هنگامی که یک شخصی به عنوان سرمایه گذار خطر پذیر برای مذاکره با یک شرکت استارتاپی می‌رود باید تعهد به حفظ اسرار تجاری استارتاپ بدهد. پس از انعقاد قرارداد باید حتما بندهایی در رابطه با حفظ حقوق مالکیت فکری و کپی رایت شرکت نوپا قرارداد تا بعدا دچار مشکلات حقوق نشود.
یکی از مهمترین راهکارهایی که در رابطه با محافظت از حقوق مالکیت فکری در قراردادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر می‌توان انجام داد، انعقاد قرارداد محرمانگی به صورت جداگانه یا به عنوان ماده مستقل در قرارداد است. معمولا این دسته از قراردادها باعث عدم انتقال یا سوء استفاده از ایده‌های نوآورانه می‌شود. همچنین باید توجه داشت که نیاز است مقدار سهام سرمایه گذار خطرپذیر و همچنین مالکیت بر محصولاتی که تولید می‌شود باید در قرارداد ذکر گردد.
نکات قراردادی
در تنظیم قراردادهای خطر پذیر توجه کنید که باید ریزترین توافقات نوشته شود. دقت کنید که هنگامی که در مرحله مذاکره قراردارید و هنوز قراردادی بین شما امضا نشده است و نیاز است برخی از ایده‌ها را افشا کنید، ابتدا یک قرارداد محرمانگی تنظیم کنید که مختص به همان جلسه باشد و برای طرف مقابل تعهد به عدم افشای حقوق مالکیت فکری ایجاد کند.
در تنظیم قرارداد باید جزئیات مربوط به مقدار سهام فرد سرمایه گذار با توضیحات کامل آورده شود. همچنین نحوه همکاری که باید به صورت پاره وقت یا به صورت دائمی باشد مشخص شود. معمولا در این دسته از قراردادها به این خاطر که پروژه و ایده دارای حساسیت زیادی است همکاری به صورت تمام وقت است و زمان دقیق تزریق پول مشخص می‌شود.
جمع‌بندی
قراردادهای سرمایه گذاری خطرپذیر معمولا بین یک شرکت نوپا که دارای ایده و نوآوری است با یک شرکت سرمایه گذار منعقد می‌شود. معمولا سرمایه گذار به عنوان سهامدار شرکت نوپا عمل می‌کند. مدت این قرارداد و نحوه تزریق پول و سرمایه گذاری و محافظت از حقوق مالکیت فکری در قراردادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر اهمیت بسیاری دارد.
با توجه به اینکه قراردادهای سرمایه‌گذاری بسیار فنی هستند و باید در چارچوب قانونی تنظیم شوند، یکی از بهترین راهکارها برای تنظیم این نوع قراردادها، همکاری با کارشناسان حقوقی برای تنظیم قرارداد است.
سوالات متداول
چرا باید یک استارتاپ به روش سرمایه گذاری خطر پذیر، سرمایه گذار جذب کند؟
معمولا نیاز است که یک سرمایه زیاد وارد این دسته از شرکتها شود تا ایده نوپا به مرحله تولید برسد. بنابراین سرمایه گذاری خطرپذیر بهترین گزینه برای این دسته از شرکتهاست.
بهترین روش حمایت و حفاظت از حقوق مالکیت فکری در یک استارتاپ چیست؟
ثبت ایده و اختراعات یکی از بهترین روشهایی است که توسط یک استارتاپ میتواند به کار گرفته شود.
