از مالکیت فکری در فضای مجازی چه می‌دانید؟ امروزه افراد زیادی به شکل های متنوع در فضای مجازی فعالیت می‌کنند. این افراد که هریک به نحوی بخشی از حرفه، نوشته، شعر و… خود را با دیگران به اشتراک می‌گذارند، نگرانی‌های زیادی از بابت از دست دادن مالکیت این محتوا‌ها دارند. از آنجایی که اکثر این محتوا‌ها از ذهن، خلاقیت و ایده‌های این افراد سرچشمه می‌گیرد، زیر مجموعه‌ی مالکیت فکری در فضای مجازی است و برای هرکسی که در این حوزه فعالیت می‌کند، چالش‌هایی از این قبیل به دنبال دارد.
بنابراین باید دید، چگونه می‌توانیم در عین حال که از این محتوا‌ها در فضای مجازی استفاده می‌کنیم، از حقوق مالکان آنها نیز حمایت کنیم تا شاید افراد بیشتری تشویق به این نوع فعالیت شوند.در ادامه نوشته به بررسی مالکیت فکری در فضای مجازی و چالش‌های پیش روی اشخاص در این موضوع خواهیم پرداخت.اگر شما هم از جمله اشخاصی هستید که چالش چگونگی اشتراک‌گذاری محتوا را در فضای مجازی را دارید، خواندن این نوشته را از دست ندهید.
مالکیت فکری و اقسام آن کدام اند؟
حقـــوق مــالکیت فـکــــری عمدتا موضوعاتی را که زاده فکر و اندیشه بشر است شامل می‌شود و براساس آن حقوقی برای پدید آورنده اثر شناخته می‌شود که همواره افراد جامعه مکلف به رعایت آن هستند.در این سالها کشورها برای رعایت مالکیت فکری قوانین متعددی وضع نموده‌اند.
از جمله این قوانین می‌توان به مهمترین آنها که کنوانسیون پاریس و برن است اشاره کرد. اولی شامل مالکیت‌های صنعتی و دومی مالکیت‌های ادبی و هنری را در برمی‌گیرد. ایران در سال ۱۳۳۷ به کنوانسیون پاریس پیوسته است، اما به کنوانسیون برن که موضوع اصلی آن حمایت از آثار ادبی و هنری است و مصادیق متعددی از حقوق مالکیت فکری در فضای مجازی را شامل می‌شود، هنوز نپیوسته است.
بنابراین در حوزه مالکیت فکری دو طبقه بندی داریم: مالکیت صنعتی و مالکیت ادبی هنری و حقوق مرتبط با آن. در حوزه مالکیت صنعتی،حقوق و قوانین به توسعه اقتصاد، صنعت و تولید یک جامعه کمک می‌کند؛ درواقع به این صورت که وقتی یک اختراعی صورت می‌گیرد و یا طرح یا ایده‌ای شکل می‌گیرد، باید شرایط حمایت از آن فراهم شود تا زمینه سوءاستفاده ایجاد نشود.
در دسته‌ی ادبی هنری هم ما با حوزه فرهنگ و اجتماع رو به رو هستیم و این بخش بیشتر مربوط به هنرمندان، مولفان، مصنفان و… است. آنچه از این آثار در فضای مجازی بروز پیدا می‌کند عبارتند از:کتاب، نقاشی، عکس، مقاله و… که به صورت دیجیتالی درآمده و در فضای سایبر به بازنشر می‌شوند. دسته دیگر هم مربوط به خود فضای مجازی است که شامل اطلاعات، طراحی وب‌سایت و… می‌شود که این دسته نیز از حمایت حقوق مالکیت فکری برخوردار اند. اگر در زمینه‌ی مالکیت فکری در فضای مجازی نیاز به راهنمایی و مشاوره دارید، می‌توانید از مشاوره کارشناسان حقوقی ما بهره‌مند شوید.
مالکیت فکری در فضای مجازی به چه صورت است؟
همانطور که ذکر شد، این نوع مالکیت در دسته‌ی مالکیت هنری و ادبی حقوق مالکیت فکری قرار دارد و با محتواهایی مثل؛ کتاب، عکس، نقاشی، مقاله و… در فضای مجازی به نمایش گذاشته می‌شود.همچنین طراحی وب‌سایت‌ها،داده‌ها و نرم‌افزارها نیز از حمایت این نوع مالکیت برخوردار اند.
کشورهای مختلف دنیا، در موضوع حقوق مالکیت فکری در فضای مجازی دو شیوه‌ی متفاوت را در نظر گرفته‌اند. در اغلب کشورها این موضوع، تحت حمایت نظام حقوقی آثار ادبی و هنری و یا به عبارتی نظام حق تالیف، قرار گرفته است. معدود کشورهایی نیز این موضوع را در چارچوب مالکیت صنعتی یا حق اختراع مطرح نموده‌اند.
اما ایران شیوه سومی را انتخاب نموده و آن تلفیق هردو نظام حقوقی است. به این صورت که در صورت احراز شرایط مقرر در قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب سال ۱۳۸۶ قوانین مربوط به مالکیت‌های صنعتی بر آن حاکم و درغیر این صورت قوانین مرتبط با نظام حقوقی آثار ادبی و هنری یا حق تالیف در این خصوص اجرا می شود.
چه قوانینی در زمینه‌ی مالکیت فکری در فضای مجازی کاربرد دارد؟
از سری قوانین موجود در زمینه‌ی مالکیت فکری، حقوق مالکیت ادبی و هنری قانون “حمایت از حقوق مؤلفین، مصنفین و هنرمندان” است که از قدیمی‌ترین این قوانین‌ست و قانون “ترجمه و تکثیر کتب و نشریات “به موجب این قانون حق تکثیر یا تجدید چاپ و بهره برداری و نشر و پخش هر ترجمه‌ای با مترجم یا وارث قانونی او است. اما این دو قانون نمی‌تواند گزینه‌ی مناسبی برای مالکیت فکری در فضای مجازی باشد چرا که قواعد و احکام حقوقی قابل توجهی در این زمینه ندارد و آنچنان که لازم است در این زمینه قوانین به‌روزی ندارد.
قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای یکی از مهمترین و مرتبط‌ترین قانون‌های فعلی در زمینه‌ی مالکیت فکری در فضای مجازی است.کنوانسیون تأسیس سازمان جهانی مالکیت معنوی امضا شده در تاریخ چهارم جولای ۱۹۶۷میلادی،این سازمان اقدامات و فعالیت‌های قابل توجهی در زمینه حمایت از آثار ادبی و هنری در فضای مجازی انجام داده است و نسبت به دیگر قوانین، قاعده‌های جدیدتری در این زمینه دارد.
در صورتی که برای موضوعات مربوط به قوانین مالکیت نیاز به مشاوره داشتید، می‌توانید همین الان برای دریافت مشاوره حقوقی از کارشناسان ما راهنمایی بگیرید.
چالش‌های مالکیت فکری در فضای مجازی
هرچند قانون مالکیت ادبی و هنری که در رابطه با وضع قوانین در ایران باشد، وجود دارد و هر فردی که بخواهد نوشته کسی را کپی کند حتما باید از خالق اثر اجازه بگیرد. اما در برخی مواقع در این زمینه هم نقض‌هایی دیده‌می‌شود و همین امر باعث بروز چالش‌هایی در این زمینه شده‌است.
یکی از این چالش‌ها این است که ایران هنوز به این معاهده جهانی نپیوسته است و باعث می‌شود در زمینه‌ی استفاده‌ی درست از این محصولات و نرم‌افزارها با مشکل مواجه شویم، همچنین اجرای این قوانین به اندازه کافی جدی گرفته‌نمی‌شود. از دیگر چالش‌های حقوق مالکیت فکری در فضای مجازی،این است که افراد جامعه هنوز این نوع مالکیت را قبول نکرده‌اند بنابراین آن را به راحتی نقض می‌کنند بدون اینکه عذاب وجدانی داشته باشند و این نقض مالکیت فکری در فضای مجازی بیشتر دیده می‌شود.
به همین دلیل اگر خواهان اجرای کامل قوانین مالکیت فکری در فضای مجازی هستیم، ابتدا باید مردم را نسبت به این نوع مالکیت آگاه کنیم ،سپس اصلاح قانون صورت بپذیرد و در ضمن یک ضمانت اجرای قوی روی نحوه اجرای آن نظارت داشته باشد.
همانطور که دیدید این قوانین به سختی رعایت می‌شود و با چالش‌ها و مسائل زیادی رو به‌رو است اما اگر شما جز افرادی هستید که روزانه محتواهای زیادی در فضای سایبر به اشتراک می‌گذارید وهمچنان نگران مالکیت فکری آن هستید، می‌توانید از مشاوره کارشناسان حقوقی ما در این زمینه راهنمایی بگیرید.
