وجه التزام در قرارداد؛ تضمینی برای اجرای موضوع!

بارها شده است که هنگام تنظیم یک قرارداد با شرطی به نام وجه التزام برخورده‌ایم و اگر اطلاعاتی از آن نداشته‌ایم. یکی از مهم‌ترین موضوعات حقوقی که با ضمانت اجراهای قانونی روبه‌رو می‌شود، ضمانت اجرای قراردادی تحت موضوع وجه التزام است. این مورد که یکی از بندهای اساسی در قراردادهای مختلف است در واقع تضمینی در جهت اجرای موضوع قرارداد خواهد بود. در این مقاله توضیح وجه التزام در قرارداد، نمونه متن وجه التزام و همچنین نحوه نوشتن وجه التزام را بررسی خواهیم کرد.

وجه التزام در قراردادها چیست؟

در نحو تنظیم قراردادها برخی از مفاهیم بسیار کلیدی هستند. برای مثال معمولاً جهت تضمین و همچنین تحکیم تعهدات طرفین قرارداد، به صورت شرط ضمن عقد، مبلغی با عنوان وجه التزام در قرارداد پیش بینی می‌شود تا در صورت تخلّف هر کدام از آن‌ها، به عنوان خسارت به طرف مقابل پرداخت شود.

به عبارت دیگر وقتی دو نفر قراردادی می‌بندند، قرارداد بین آن‌ها لازم الاجرا است، یعنی دو طرف مکلف و موظف به اجرای آن هستند. حال اگر یکی از دو طرف قرارداد در موعد مشخص شده به تعهد خود عمل نکند، مبلغی را به عنوان خسارت باید به طرف مقابل پرداخت کند. در واقع این مفهوم خسارت دیر کرد در اجرای قرارداد است.

طبق ماده ۲۳۰ قانون مدنی:

اگر در ضمن معامله شرط شده باشد که در صورت تخلّف، متخلّف مبلغی به عنوان خسارت تأدیه نماید، حاکم نمی‌تواند او را به بیشتر یا کمتر از آن چه ملزم شده است محکوم نماید.

نحوه تعیین وجه التزام در قرارداد چگونه است؟

زمانی که یکی از طرفین قرارداد باید به دیگری به عنوان مثال سندی را منتقل کند باید این کار در موعد مشخص شده انجام دهد. در غیر این صورت در یک حالت می‌توان جریمه دیرکرد انتقال را گرفت که این جریمه و میزان آن در متن قرارداد ذکر شود.

این جریمه دیرکرد در واقع همان وجه التزام است.

نمونه قرارداد وجه التزام اصطلاح صحیحی نیست بلکهیک بند است که در قرارداد ذکر می‌شود. پس در یک اصطلاح دقیق‌تر می‌توان گفت، وجه التزام مبلغی است که با توافق طرفین در متن قرارداد شرط می‌شود.

نمونه متن وجه التزام در قرارداد:

• منافع مورد معامله قبلاً به کسی واگذار نشده و با قرار مورد معامله تماماً در تصرف فروشنده است که ضمن العقد لازم حاضر، فروشنده متعهد و ملتزم گردیده مورد معامله را تماماً و سالما در تاریخ ……… تخلیه نموده در همان تاریخ تحویل خریدار نماید. همچنین برای هر روز عدم تخلیه و تحویل از تاریخ مزبور متعهد و ملتزم به پرداخت مبلغ ……………… ریال روزانه به عنوان خسارت تأخیر در تخلیه و تحویل به خریدار است. خریدار حق دارد از تاریخ سررسید مزبور لغایت مدت ده روز برای تخلیه و تحویل و مبلغ مذکور علیه فروشنده در دادگاه صالحه اقدام نماید. همچنین فروشنده متعهد به تأدیه و تسویه حساب بدهی‌های آب و برق و گاز مزبور تا روز تخلیه و تحویل خواهد بود. در غیر این صورت خریدار می‌تواند آن را تأدیه و سپس با ارائه قبوض مثبته از فروش وصول کند.

وقتی شخصی می‌تواند بابت دریافت مبلغ مقرر شکایت کند و درخواست مطالبه آن را کند که خودش تمامی تعهداتش را به طور کامل انجام داده باشد. پس در نتیجه مبلغ مربوط به ضمانت اجرای نقض تعهدات با توافق دو طرف قرارداد مشخص می‌شود.

این ۲ نکته را در مورد وجه التزام فراموش نکنید!

1.  در واقع وجه التزام در قرارداد خسارت مقطوعی است که طرفین در قرارداد بر مبنای آن توافق می‌نمایند که در صورت تخلف از انجام تعهد، آن مبلغ پرداخت شود. حتی اگر ضرر و زیانی به متعهدله (کسی که تعهد به نفع او شده است) وارد نشده باشد. اما اگر مبلغی در قرارداد پیش بینی نشده باشد، متعهدله برای مطالبه آن در ابتدا باید ثابت نماید که بعلت تخلف از انجام تعهد، ضرری به او وارد شده است و بعد باید در مورد ضرر و زیان، کارشناس مبلغ آن را تعیین نماید.
2.  اگر در قراردادی مبلغی تعیین شده باشد، دادگاه مکلف است که متعهد را به پرداخت همان مبلغ محکوم نماید و دادگاه حق ندارد آن مبلغ را کمتر یا بیشتر نماید.

جمع‌بندی

منظور از وجه التزام آن خسارت عدم انجام تعهد مورد قرارداد و به یکی از روش‌های زیر است:

الف) در قرارداد ذکر می‌شود در صورتی که شخص الف یا  شخص ب از اجرای مفاد تعهد خویش امتناع کند، باید مبلغ …. را  به طرف مقابل بپردازد.

ب) طرفین توافق می‌کنند که در تاریخی مقرر تعهد را انجام دهند در غیر این صورت، طرف دیگر مکلف است مبلغی به طرف دیگر بپردازد و تعهد خویش را نیز انجام دهد. البته شخصی که مبلغ خسارت تأدیه را مطالبه می‌کند، باید خود تعهداتش را کامل انجام داده باشد.

سوالات متداول

۱- جریمه دیرکرد قرارداد چقدر است؟

مبلغ جریمه دیرکرد قرارداد یا همان وجه التزام با توافق طرفین در متن قرارداد مشخص و شرط می‌شود.

۲- چه زمانی بهتر است از وجه التزام در قراردادم استفاده کنم؟

توصیه می‌شود که از این شرط به عنوان ضمانت اجرایی جهت پیش‌گیری از نقض قراردادتان در پروژه‌های کاری و مربوط به کسب وکارتان استفاده کنید