بارها شده است که هنگام تنظیم یک قرارداد با شرطی به نام وجه التزام برخورده‌ایم و اگر اطلاعاتی از آن نداشته‌ایم درمورد آن توضیح خواسته‌ایم. در ابتدا باید بگوییم که یکی از مهم‌ترین موضوعات حقوقی که با ضمانت اجراهای قانونی روبرو می‌شود، ضمانت اجرای قراردادی تحت موضوع وجه التزام است. حال به توضیح آن می‌پردازیم.
وجه التزام در قراردادها چیست؟
در قراردادها معمولاً جهت تضمین و همچنین تحکیم تعهدات طرفین قرارداد، به صورت شرط ضمن عقد، مبلغی با عنوان وجه التزام پیش بینی می‌شود تا در صورت تخلّف هر کدام از آنها، به عنوان خسارت به طرف مقابل پرداخت شود.
به عبارت دیگر وقتی دو نفر قراردادی می‌بندند، قرارداد بین آنها لازم الاجرا است، یعنی دو طرف مکلف و موظف به اجرای آن هستند. حال اگر یکی از دو طرف قرارداد در موعد مشخص شده به تعهد خود عمل نکند، مبلغی را به عنوان خسارت باید به طرف مقابل پرداخت کند. در واقع این مفهوم خسارت دیر کرد در اجرای قرارداد است.
اگر در قراردادهایتان در مورد پیش‌بینی وجه التزام به مشکل برخورده‌اید می‌توانید از مشاوره کارشناسان حقوقی ما کمک بگیرید.
وفق ماده ۲۳۰ قانون مدنی:
اگر در ضمن معامله شرط شده باشد که در صورت تخلّف، متخلّف مبلغی به عنوان خسارت تأدیه نماید، حاکم نمی‌تواند او را به بیشتر یا کمتر از آن چه ملزم شده است محکوم نماید.
نحوه تعیین وجه التزام در قرارداد چگونه است؟
زمانی که یکی از طرفین قرارداد باید به دیگری به عنوان مثال سندی را منتقل کند باید این کار در موعد مشخص شده انجام دهد، در غیر این صورت در یک حالت می‌توان جریمه دیرکرد انتقال را گرفت که این جریمه و میزان آن در متن قرارداد ذکر شود. این جریمه دیرکرد در واقع همان وجه التزام است. درباره نحوه تعیین آن باید گفت که این مبلغ با توافق طرفین در متن قرارداد شرط می‌شود.
برای نمونه در قرارداد شرط می‌شود که :
- منافع مورد معامله قبلاً به کسی واگذار نشده و با قرار مورد معامله تماماً در تصرف فروشنده می‌باشد که ضمن العقد لازم حاضر، فروشنده متعهد و ملتزم گردیده مورد معامله را تماماً و سالما در تاریخ ……… تخلیه نموده در همان تاریخ تحویل خریدار نماید و نیز برای هر روز عدم تخلیه و تحویل از تاریخ مزبور متعهد و ملتزم به پرداخت مبلغ ……………… ریال روزانه به عنوان خسارت تأخیر در تخلیه و تحویل به خریدار می‌باشد و خریدار حق دارد از تاریخ سررسید مزبور لغایت مدت ده روز برای تخلیه و تحویل و مبلغ مذکور علیه فروشنده در دادگاه صالحه اقدام نماید همچنین فروشنده متعهد به تأدیه و تسویه حساب بدهی‌های آب و برق و گاز مزبور تا روز تخلیه و تحویل می‌باشد در غیر این صورت خریدار می‌تواند آن را تأدیه و سپس با ارائه قبوض مثبته از فروش وصول کند.
وقتی شخصی می‌تواند بابت دریافت مبلغ مقرر شکایت کند و درخواست مطالبه آن را کند که خودش تمامی تعهداتش را به طور کامل انجام داده باشد. پس در نتیجه مبلغ مربوط به ضمانت اجرای نقض تعهدات با توافق دو طرف قرارداد مشخص می‌شود.
این ۲ نکته را در مورد وجه التزام فراموش نکنید!
- در واقع خسارت مقطوعی است که طرفین در قرارداد بر مبنای آن توافق می‌نمایند که در صورت تخلف از انجام تعهد، آن مبلغ پرداخت گردد حتی اگر ضرر و زیانی به متعهدله (کسی که تعهد به نفع او شده است) وارد نشده باشد. اما اگر مبلغی در قرارداد پیش بینی نشده باشد، متعهدله برای مطالبه آن در ابتدا باید ثابت نماید که بعلت تخلف از انجام تعهد، ضرری به او وارد شده است و بعد می‌بایست در مورد ضرر و زیان، کارشناس مبلغ آن را تعیین نماید.
- اگر در قراردادی مبلغی تعیین شده باشد، دادگاه مکلف است که متعهد را به پرداخت همان مبلغ محکوم نماید و دادگاه حق ندارد آن مبلغ را کمتر یا بیشتر نماید.
پس:
منظور از وجه التزام آن خسارت عدم انجام تعهد مورد قرارداد است که به یکی از روش‌های ذیل می‌تواند باشد:
الف) در قرارداد ذکر می‌شود در صورتی که …. یا …. از اجرای مفاد تعهد خویش امتناع کند، …. مبلغ را باید به طرف مقابل بپردازد.
ب) طرفین توافق می‌کنند که در تاریخی مقرر تعهد را انجام دهند در غیر این صورت، طرف دیگر مکلف است مبلغی به طرف دیگر بپردازد و تعهد خویش را نیز انجام دهد. البته شخصی که مبلغ خسارت تأدیه را مطالبه می‌کند، باید خود تعهداتش را کامل انجام داده باشد.
در این راستا توصیه می‌شود که از این شرط به عنوان ضمانت اجرایی جهت پیش‌گیری از نقض قرارداد در قرارداد‌های کار مربوط به کسب و کارتان استفاده نمایید.
