در یک موسسه تجاری، حقوق سهامداران یا حقوق صاحبان سهام در اصل منافع صاحبان اصلی آن موسسه را نشان می‌دهد. هر سهامداری با خرید سهام شرکت‌های بورسی و سرمایه‌گذاری، صاحب منافع و حقوقی می شوند که امکان نقض آن وجود ندارد و باید از آن مطلع باشند؛ این حقوق و منافع ناشی از مالکیت سهام شرکت‌های بورسی است که در قانون تجارت نیز به آن پرداخته شده است و می‌تواند نقش مهمی در حضور سهامداران در بازار سرمایه داشته باشد.
در این مطلب پس از نگاهی به سرمایه‌گذاری می‌خواهیم بررسی کنیم که حقوق صاحبان سهام چیست و چگونه شکل می‌گیرد؟ پس ادامه مطلب را بخوانید.
در آخر اگر نیاز به راهنمایی داشتید می‌توانید با کارشناسان حقوقی ما در ارتباط باشید.
تعریف سرمایه گذاری
واژهٔ سرمایه‌گذاری (Investment) عبارت است از هرگونه فدا کردن ارزش یا منفعتی در حال حاضر (که معمولاً مشخص است) به امید به دست آوردن هر گونه ارزش یا منفعتی در زمان آینده (که معمولاً اندازه یا کیفیت آن نامعلوم است). به عبارت دیگر سرمایه‌گذار، ارزش مشخصی را فدا می‌کند تا در قبال آن در آینده ارزش خاصی که مورد نظرش است بدست آورد؛ مثل پرداخت وجهی بابت خرید سهام به امید بدست آوردن سودهای مشخصی از آن در آینده.
با این توضیح، به صورت کلی می‌توان بیان داشت که سرمایه‌گذاری به روش‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود:
۱- از حیث موضوع سرمایه‌گذاری:
سرمایه گذاری بر حسب موضوع به دو قسم تقسیم می‌شود که عبارتند از سرمایه‌گذاری واقعی و سرمایه‌گذاری مالی.
سرمایه‌گذاری واقعی به نوعی از سرمایه‌گذاری اطلاق می‌شود که فرد با فدا کردن ارزشی در زمان حاضر، نوعی دارایی واقعی بدست می‌آورد. در واقع موضوع سرمایه گذاری، دارایی واقعی است. خرید ملک یا آپارتمان، نمونه‌ای از این سرمایه گذاری است. در مقابل سرمایه گذاری مالی وجود دارد که به موجب آن شخصی در ازای فدا کردن ارزش حاضر، نوعی دارایی مالی که نتیجه آن معمولاً جریانی از وجوه نقد است بدست می‌آورد. در این راستا قابل توجه است که سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مثل سهام عادی یا اوراق مشارکت، که فرد در ازای پرداخت پول، محق به دریافت جریانی از وجوه نقد به شکل سود می‌شود، سرمایه گذاری مالی محسوب می‌شود.
۲- از حیث زمان یا مدت سرمایه‌گذاری:
از بعد زمان، سرمایه‌گذاری را می‌توان به کوتاه مدت یا حداکثر تا یکسال و بلند مدت یا بیش از یک سال تقسیم کرد.
۳- از حیث خطر یا ریسک سرمایه‌گذاری:
به دلیل آنکه منافع حاصل از سرمایه‌گذاری در آینده بدست می‌آید و نسبت به تحقق این منافع یقین وجود ندارد پس انواع سرمایه‌گذاری‌ها با درجاتی از احتمال عدم تحقق منافع مورد نظر سرمایه گذار یا ریسک مواجه هستند. بر همین اساس و با توجه به اینکه میزان یا احتمال عدم تحقق منافع آتی (یا ریسک) چقدر باشد، سه نوع سرمایه گذاری را می‌توان از یکدیگر متمایز ساخت: سرمایه گذاری با ریسک متناسب، سرمایه گذاری با ریسک نسبی بیشتر (سفته بازی)، سرمایه گذاری پر خطر یا ریسکی (قمار).
به طور خلاصه سرمایه گذاری متناسب، شکلی از سرمایه گذاری است که ریسک آن متناسب با بازده ای است که از آن انتظار می‌رود. سرمایه گذاری با ریسک نسبتاً بیشتر یا سفته بازی، به نوعی از سرمایه گذاری اطلاق می‌شود که در آن سرمایه گذار برای کسب بازده، رسیک بیشتری تقبل می‌کند و در نهایت آخرین وجه از سرمایه گذاری، سرمایه گذاری بسیار پر خطر و پر ریسک یا قمار، نوعی سرمایه گذاری است که در آن فرد برای بدست آوردن بازده ای ولو بسیار کم، ریسک بسیار زیادی متحمل می‌شود.
حقوق سهامداران چیست؟
حقوق صاحبان سهام مبین علایق و مالکیت صاحبان یک واحد تجاری نسبت به دارایی‌های آن واحد است که در واقع از کسر بدهی‌های واحد تجاری از دارایی‌های آن بدست می‌آید. به حقوق صاحبان سهام «ارزش ویژه» نیز می‌گویند. هر یک از سهامداران با سرمایه‌گذاری و خرید سهام شرکت‌های بورسی منافع و حقوقی دارند که امکان نقض آن وجود ندارد و باید از آن مطلع باشند؛ حقوق و منافعی که ناشی از مالکیت سهام شرکت‌های بورسی است در قانون تجارت کاملاً مشخص شده است و اطلاع از این حقوق و منافع ضروری بوده و می‌تواند در آینده حضور سهامداران در بازار سرمایه سودآور واقع شود. در این میان بر اساس قانون تجارت ایران هر یک از سهامداران حقوق مالی و غیر مالی دارند.
حقوق صاحبان سهام شامل چه مواردی می‌شود؟
– سرمایه قانونی
– افزایش سرمایه
– صرف سهام
– اندوخته قانونی
– سایر اندوخته ها
– سود و زیان انباشته
– سهام خزانه
– مازاد تجدید ارزیابی موجودی‌ها.
بررسی حقوق سهامداران و بدهی‌های آنها
در این بخش ضروری است تا بدواً به تبیین مفاهیم حقوق سهامداران از یک سو و بدهی ایشان از سویی دیگر بپردازیم. حقوق سهامداران (یا حقوق صاحبان سهام) (stockholders-equity) حسابی در ترازنامه یک شرکت است که متشکل از سرمایه سهمی به اضافهٔ سود انباشته است و بیانگر ارزش باقی‌مانده پس از کسر بدهی‌ها از دارایی‌ها است. در رابطه با این مسئله به منظور محاسبه حقوق و بدهی سهامداران از طریق بازچینی معادلهٔ اصلی حسابداری به معادلات ذیل می‌رسیم:
حقوق سهامداران + بدهی‌ها = دارایی‌ها
این معادله را به شکل زیر نیز می‌توان بیان کرد:
بدهی‌ها – دارایی‌ها = حقوق سهامداران
علاوه بر مفاهبم فوق باید در نظر داشت که عوامل متعددی بر حقوق سهامداران تأثیر می‌گذارند؛ به عنوان مثال:
- سرمایه سهمی (Share Capital): مقادیری که توسط سازمان‌های گزارشگر از صاحبان معاملات دریافت شده و از آنها با عنوان سرمایه سهمی یاد می‌شود.
- سود انباشته (Retained Earnings ): مقادیری که از طریق درآمد دریافت شده و از آن با عنوان سود انباشته و درآمدهای جامع انباشته‌شدهٔ دیگر یاد می‌شود (مخصوص استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی.
- درآمد وسود خالص (Net Income & Dividends ): درآمد خالص میزان سود انباشته را افزایش و پرداخت سود میزان آن را کاهش می‌دهد.
از جمله مفاهیم دیگری که در بررسی رابطهٔ میان حقوق و بدهی سهامداران قابل توجه است، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام است که به انگلیسی ( debt-to-equity ratio) نامیده می‌شود و در واقع یک نسبت مالی است و یکی از مقیاس‌های اندازه‌گیری اهرم مالی شرکت می‌باشد. این نسبت از طریق تقسیم کل بدهی‌های شرکت، به حقوق صاحبان سهام بدست می‌آید، که نشان می‌دهد، یک شرکت برای تأمین مالی دارایی‌هایش چه درصدی از حقوق صاحبان سهام و بدهی استفاده می‌کند. نسبت بالای بدهی به حقوق صاحبان سهام می‌تواند، منجر به پرداخت هزینه بهره مازاد شود و معمولاً به این معنا می‌باشد، که شرکت بیشتر از بدهی، در تأمین مالی استفاده نموده است.
اگر هنوز در خصوص حقوق سهامداران سوال دارید و یا نیاز به تنظیم قراردادی دقیق برای دریافت سرمایه دارید، می‌توانید با خیالی آسوده به تیم وینداد که متشکل از کارشناسان حقوق استارتاپ‌ها و مشاوران قراردادهای سرمایه‌گذاری است، اعتماد کنید.
