قرارداد رویالتی چیست و چه کاربردی دارد؟

یکی از قراردادهایی که در سرمایه گذاری خطرپذیر بسیار مشهور است، قرارداد رویالتی است. این قراردادها در دسته سرمایه گذاری است و به معنای حق ‌امتیاز هم شناخته می‌شود. قراردادی که می‌تواند در موضوعات مختلفی مثل حق امتیاز برند، امتیاز چاپ کتاب، اختراع و غیره مورد استفاده قرار گیرد.

برای آشنایی بیشتر با نمونه قرارداد رویالتی توصیه می‌شود که تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. 

منظور از قرارداد رویالتی چیست؟ 

این قرارداد بین اشخاصی تنظیم می‌شود که یک طرف قرارداد از امتیاز برند، اختراع یا سایر موارد مالکیت فکری برای تولید یا فروش یک محصول استفاده کند و در مقابل درصدی را به صاحب امتیاز که طرف دوم قرارداد است، پرداخت کند. 

این نوع قرارداد با قرارداد رویالتی و گاهی اوقات با عنوان لیسانس نیز شناخته می‌شود. در ایران به این دسته از قراردادها، قراردادهای حق‌ امتیاز هم می‌گویند.

طرفین قرارداد درباره نحوه پرداخت این مبلغ با یکدیگر توافق می‌کنند. برای مثال ممکن است که آن‌ها توافق کنند به ازای هر محصولی که با اعتبار شرکت صاحب برند فروخته می‌شود، باید ده درصد به شرکت پرداخت گردد. با امضای این دسته از قراردادها، هر دو طرف سود می‌برند به این خاطر که معمولا طرف اول قرارداد سرمایه یا منابع کافی برای تجارت را ندارد و طرف دوم نیز با اعطای حق امتیاز، برند یا محصول خود را معرفی می‌کند که باعث شهرت برند یا محصول او می‌شود.

قرارداد رویالتی در چه امتیازاتی بیشتر استفاده می‌شود؟ 

این دسته از قراردادها فقط برای یک برند به خصوصی نیست؛ بلکه در بسیاری از محصولات و آثار افراد استفاده از نمونه قرارداد سرمایه گذاری خطرپذیر رایج است. به عبارتی دیگر اموالی که از این قراردادها بیشتر استفاده می‌کند شامل موارد زیر است: 

• واگذاری منابع طبیعی مانند استخراج و فروش نفت و گاز: هنگامی که دولت استخراج منابع طبیعی خود را به یک شرکت خصوصی واگذار می‌کند، در این صورت شرکت باید به دولت بابت این سرمایه گذاری حق امتیاز پرداخت کند. 
• پرداخت حق امتیاز به نویسنده کتاب: در صورتی که نویسنده کتاب به صورت مستقیم کتاب خود را چاپ نکند و این عمل را به ناشر واگذار نماید،  ناشر باید به نویسنده مبلغی به عنوان حق امتیاز تحت عنوان قرارداد رویالتی پرداخت کند. 
• فرانشیز: استفاده از برند که به آن قرارداد فرانشیز هم گفته می‌شود. اگر یک شرکتی امتیاز استفاده از برند خود را به شرکت یا شخص دیگری بدهد، شرکت دوم باید به صاحب برند، مبلغی را پرداخت کند. 
• پرداخت حق امتیاز به مخترع: یکی دیگر از مواردی است که نیاز به تنظیم قرارداد رویالتی دارد و مبلغی به مخترع بابت تولید و فروش حداکثری اختراع او پرداخت شود. 

مزایای استفاده از قرارداد رویالتی 

اگر از علت اصلی تنظیم این دسته از قراردادهای سوال شود؛ می‌توان این گونه پاسخ داد که این قرارداد برای هر دو طرف منفعت زیادی دارد.

برای مثال یک شرکت خودرو سازی را در نظر بگیرید که سرمایه کافی برای راه اندازی یک تجارت را دارد اما هنوز شناخته شده نیست، این خودرو سازی سعی می‌کند که با یکی از برنده‌های معروف خودرو یک قرارداد تنظیم کند و در ازای استفاده از برند این شرکت معروف به او پولی پرداخت کند. 

مزیتی که رویالتی برای این شرکت دارد این است که تحت نام و اعتبار برند یک شرکت معروف، محصولات او در بازار اعتبار بیشتری پیدا کرده و به فروش بیشتری دست پیدا می‌کند. در مقابل شرکت صاحب برند نه تنها بابت فروش هر خودرو مبلغی دریافت می‌کند بلکه نسبت به قبل شناخته‌تر می‌شود. 

بنابراین سرمایه بیشتر و شناخته شدن از دو مزیت مهم رویالتی است. 

نحوه نوشتن نمونه قرارداد رویالتی 

برای نوشتن یک رویالتی نیاز است که مطابق نکات زیر عمل شود: 

• اولا که حتما دقت کنید که مشخصات دقیق طرفین را بنویسید. اگر هر یک از طرفین یا هر دو طرف اشخاص حقیقی هستند، باید تمامی مشخصات شرکت، کد ثبتی و کد اقتصادی آن‌ها درج شود. 
• مهم‌ترین نکته موضوع قرارداد است که باید به طور دقیق مشخص شود که چه حقی به طرفین داده شده است. 
• مدت قرارداد در رویالتی بسیار مهم است. در نتیجه باید حتما این بازه زمانی مشخص شود. 
• نحوه پرداخت مبلغ و چگونگی پرداخت آن یکی دیگر از موارد مهم است. باید حتما طرفین توافق کنند به چه صورت مبلغ پرداخت شود. ممکن است طرفین توافق کنند که به ازای هر فروش 5 درصد از کل مبلغ باید پرداخت شود. این ماده نرخ رویالتی و حق امتیاز هم  نامیده می‌شود.
• یکی از موارد مهم در قراردادهای رویالتی مکان جغرافیایی استفاده از آن است. برای مثال ممکن است طرفین توافق کنند که فقط در ایران این محصول فروخته شود یا از برند استفاده شود. 
• سایر توافق طرفین مانند حق فسخ در قرارداد، هزینه‌های اضافی، ضمانت اجراها و غیره به‌صورت شفاف تعیین شود.

جمع‌بندی

رویالتی به قراردادی گفته می‌شود که بین صاحب یک امتیاز و استفاده کننده از آن امتیاز تنظیم می‌شود. مزیتی که رویالتی برای طرفین قرارداد دارد؛ فروش و سود بیشتر و از طرفی شناخته شدن است. لازم است که تمامی توافقات در این قرارداد نوشته شود یکی از این توافقات مبلغ و نحوه پرداخت حق امتیاز است که باید درباره چگونگی پرداخت در آن توضیح داده شود.

از آنجایی که تنظیم قرارداد رویالتی اهمیت فراوانی دارد لازم است که حتما توسط تیم کارشناسان قرارداد نویسی نوشته شود. چرا که باید شرایط خاصی در رویالتی حاکم باشد به همین دلیل استفاده از کارشناس قراردادنویسی این اطمینان را به طرفین می‌دهد بدون هیچ نقصی یک قرارداد مناسب تنظیم کنند. 

سوالات متداول

آیا پخش آثار هنری هم رویالتی محسوب می‌شود؟ 

بله، اگر از آثار هنری در رادیو و تلویزیون استفاده شود باید به مالک آن مبلغی پرداخت شود.

نحوه توافق درباره رویالتی در قانون ایران چیست؟ 

در قانون ایران قرارداد رویالتی بر اساس ماده ۱۰ قانون مدنی تنظیم می‌شود که تمامی توافقات آن باید در قالب قانونی باشد.