صدور دستور موقت در دادگاه‌ها و محاکم قضایی امری متداول و معمول است. اما صدور دستور موقت در داوری همواره مورد تردید و بحث قرار گرفته است. بهه مین خاطر بررسی این موضوع اهمیت زیادی برای اشخاصی دارد که به نوعی درگیر فرآیند داوری هستند.
در این مطلب از مجله حقوقی وینداد به موضوع امکان صدور دستور موقت در داوری داخلی و تجاری بین‌المللی پرداخته‌ایم و نکات مهمی را مرور کرده‌ایم.
با ما همراه باشید.
داوری از نظر حقوقی به چه معناست؟
سالهاست که در بسیاری کشورها، ارجاع اختلافات به مراجع قضایی، راه حل اصلی و اولیه حل اختلاف محسوب می‌شود. به همین خاطر حجم زیاد پرونده‌های قضایی سبب شده است تا کشورها به تقویت روش‌های جایگزین حل اختلافات حقوقی بپردازند و سعی کنند راه‌های دیگری به جز طرح دعوی در مراجع قضایی را به شهروندان آموزش دهند.
روش‌هایی مانند میانجی‌گری، مذاکره، سازش و داوری، مهمترین روش‌های جایگزین حل اختلافات در سراسر دنیا به حساب می‌آید.
داوری شیوه‌ای است که در آن طرف‌های اختلاف، برای حل اختلاف خود به جای مراجعه به مراجع قضایی، حل موضوع اختلاف خود را به یک یا چند داور منتخب در میان خود می‌سپارند.
مزایای داوری در چیست؟
مزیت اصلی ارجاع اختلافات به داوری، این است که طرفین اختلاف از تشریفات قانونی متعدد و وقت‌گیر معمول در امان می‌مانند و می‌توانند اختلاف خود را در زمانی سریع‌تر و به شکلی موثرتر حل کنند.
همچنین انعطاف این روش در انتخاب داور منتخب و قانون حاکم سبب می‌شود طرفین اختلاف آزادی عمل بیشتری داشته باشند.
در نهایت، پایین بودن هزینه داوری در اغلب اوقات، مشوق دیگری است که بسیاری به سمت استفاده از این شیوه سوق داده است.
در ادامه به موضوع دستور موقت در داوری نیز پرداخته‌ایم.
تقسیم‌بندی‌های روش داوری کدام‌اند؟
پیش از ورود به بررسی موضوع دستور موقت در داوری، به تقسیم‌بندی داوری اشاره می‌کنیم.
تقسیم‌بندی روش داوری به انواع مختلف میتواند با معیارهای گوناگونی انجام شود.
داوری موردی و سازمانی، داوری داخلی و بین‌المللی، داوری تجاری و غیرتجاری، دعاوی داوری‌پذیر و غیرداوری‌پذیر و داوری اجباری و داوری اختیاری، مهمترین تقسیم‌بندی‌های مرتبط با داوری هستند که در مجله حقوقی وینداد پیشتر به آنها پرداخته‌ایم.
هر یک از این دسته‌بندی‌ها مفاهیم مختلفی را منتقل می‌کنند و در جای خود کاربرد دارند.
در ادامه این مطلب به تقسیم‌بندی رایج و مهم داوری اجباری و داوری اختیاری می‌پردازیم.
منظور از دستور موقت چیست؟
دستور موقت اصطلاحی است که ابتدا در بحث رسیدگی قضایی محاکم مطرح شده است. به طور خلاصه دستور موقت، دستوری است که دادگاه یا همان دادرس در مواقع ضروری، به شکل فوری برای حفظ حقوق یک طرف اختلاف صادر می‌کند.
دستور موقت زمانی صادر می‌شود که از نظر دادگاه، مصالح یکی از طرفین در حال تهدید قریب‌الوقوعی باشد و زیان جبران‌ناپذیری به او وارد کند.
مواد مرتبط با دستور موقت در قانون آیین دادرسی مدنی ایران، در مبحث ششم این قانون و تحت عنوان دادرسی فوری بیان شده است:
– در اموری که تعیین تکلیف آن فوریت دارد، دادگاه به‌درخواست ذی‌نفع برابر مواد زیر دستور موقت صادر می‌نماید. چنانچه اصل دعوا در دادگاهی مطرح باشد مرجع درخواست دستور موقت، همان دادگاه خواهد بود و درغیراین‌صورت مرجع‌درخواست، دادگاهی می‌باشد که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد.
– درخواست دستور موقت ممکن است کتبی یا شفاهی باشد. درخواست شفاهی در صورت مجلس قید و به امضای درخواست‌کننده‌می‌رسد.
– برای رسیدگی به امور فوری، دادگاه روز و ساعت مناسبی را تعیین و طرفین را به‌دادگاه دعوت می‌نماید. درمواردی‌که فوریت کار اقتضاء‌کند می‌توان بدون تعیین وقت و دعوت ازطرفین و حتی در اوقات تعطیل و یا در غیر محل دادگاه به امور یاد شده رسیدگی نمود. تشخیص فوری بودن موضوع درخواست با دادگاهی می‌باشد که صلاحیت رسیدگی به درخواست را دارد.
– دستور موقت ممکن است دایر بر توقیف مال یا انجام عمل و یا منع از امری باشد.
آیا دستور موقت در داوری داخلی هم وجود دارد؟
همانطور که مشاهده کردید، اصولا دستور موقت در محاکم قضایی و دادگاه‌ها معنا دارد و قانون نیز صدور دستور موقت را در صلاحیت قاضی دادگاه می‌داند. با این حال از آنجایی که داوری روشی در جهت تسهیل حل اختلافات و به نوعی سبک کردن بار دستگاه قضایی است، به نظر می‌رسد بتوان صدور دستور موقت در داوری را نیز تفسیر کرد.
در حال حاضر می‌توان گفت صدور دستور موقت در داوری و توسط داور ممکن است، اما نکته مهم آن است که اجرای حکم دستور موقت توسط داور، به آسانی صورت نمی‌گیرد.
به بیان دیگر اجرای دستور موقت در داوری، مشروط به تایید مقامات قضایی و رعایت تشریفات موجود در قانون آیین دادرسی مدنی است.
به همین خاطر، همواره صلاحیت صدور دستور موقت در داوری، مورد تردید برخی قرار گرفته است چرا که فوریت که ماهیت دستور موقت است، در طی تشریفات مذکور گاه نادیده گرفته می‌شود و منافع طرف دستور موقت را به خطر می‌اندازد.
دستور موقت در داوری تجاری بین‌المللی چگونه است؟
در خصوص داوری تجاری بین المللی می‌توان به قانون داوری تجاری بین المللی ایران رجوع کرد. این قانون در ماده ۹ بیان می‌کند:
هر یک از طرفین، قبل یا حین رسیدگی داوری میتواند از رئیس دادگاه موضوع ماده ۶ صدور قرار تأمین و یا دستور موقت را درخواست نماید.
در نتیجه صدور دستور موقت در داوری تجاری بین المللی نیز ممکن است البته مانند حالت دستور موقت در داوری داخلی، برای اجرایی شدن این حکم نیاز به تایید دادگاه نیز است.
درباره دستور موقت در داوری نیاز به مشاوره حقوقی دارید؟
در این مطلب کوشش شد تا مهمترین نکات مرتبط با درخواست دستور موقت در داوری مرور شود. فراموش نکنید که تیم حقوقی وینداد آماده است تا خدمات مشاوره حقوقی خود را در حوزه داوری داخلی و بین‌المللی، با بهترین کیفیت در اختیار شما مخاطبان مجله حقوقی وینداد بگذارد.
