تا به حال شده کسی به شما خسارتی وارد کند و شما ندانید، چه نوع خسارتی‌ست و چطور باید آن را مطالبه کنید؟ دعوای مطالبه خسارت اعم از خسارت و ضرر و زیان قهری یا قراردادی از موضوعات مهم حقوقی است که هم در مباحث مدنی و هم در مضوعات کیفری بسیار پرکاربرد است.
دعوای مطالبه خسارت که در نتیجه مسئولیت مدنی برای اشخاص به وجود می‌آید در معنای وسیع، گاه به واسطه قرارداد برای اشخاص ایجاد می‌شود که به الزامات ناشی از عقد یا مسئولیت قراردادی معروف است و گاه بدون اینکه قراردادی بین اشخاص وجود داشته باشد، یک شخص در مقابل شخص دیگر مسئولیت پیدا می‌کند. این شخص ملزم می‌شود که خساراتی را که وارد کرده است، جبران کند که به آن الزامات خارج از قرارداد یا ضمان قهری گفته می‌شود.
همه افراد به نوعی در طول زندگی خود با دعوای مطالبه خسارت مواجه شده و در این راستا با مشکلات زیادی رو به رو شده‌اند. به همین دلیل سعی کردیم در این نوشته به طور مختصر این خسارات و نکات حقوقی آنها را توضیح خواهیم داد. علاوه براین چنانچه در این مورد به مشکلی برخوردید می‌توانید از مشاوران مجرب ما دراین زمینه کمک بگیرید.
دعوای مطالبه خسارت و ضرر و زیان قهری چیست؟
در صورتی که بین دو شخص هیچ قراردادی در میان نباشد، و یکی از آنها به عمد یا به خطا به دیگری ضرر برساند، خسارت وارده را خسارت و ضرر و زیان قهری گویند. خسارت قهری دایره وسیعی از ضرر و زیان‌ها را شامل می‌شود. در مواردی که جرمی اتفاق افتاده باشد، عنوان مسئولیت کیفری دارد که به مجازات مرتکب منجر خواهد شد. اما در صورتی که ضرر و زیانی اعم از مادی یا معنوی به کسی وارد شود، صرف نظر از این که عمدی و یا سهوی باشد، شخص وارد کننده ضرر به شکلی دارای مسئولیت مدنی است و در نتیجه تکلیف به جبران خسارت دارد. چنانچه در دعوای مطالبه خسارت و ضرر و زیان قهری با مشکل مواجه شدید می‌توانید با کارشناسان حقوقی وینداد در این زمینه مشورت کنید.
دعوای مطالبه خسارت و ضرر و زیان قراردادی چیست؟
قراردادها و خسارات قراردادی یکی از موضوعات پرکاربرد و مطرح حقوقی است. هرگاه در اثر اجرا نکردن درست قرارداد به یکی از طرفین قرارداد خسارتی وارد شود این خسارت و ضرر و زیان را قراردادی می‌نامند و در نتیجه شخص باید به دادگاه دادخواست دهد یا ممکن است مجبور به فسخ قرارداد شود.
برای تشخیص بهتر دعوای مطالبه خسارت و ضرر و زیان قراردادی از غیرقراردادی، باید گفت زمانی می‌توان مسئولیت را ناشی از قرارداد دانست که این دو فرض در آن موجود باشد:
- وجود قرارداد صحیح و لازم‌الاجرا میان زیان دیده و عامل ورود ضرر.
- خسارت ناشی از عدم انجام تعهدات قراردادی باشد.
بنابراین در صورتی که یکی از این دو شرط وجود نداشته باشد، نمی‌توان مسئولیت را جز مسئولیت قراردادی دانست بلکه مسئولیت تابع احکام مسئولیت غیر قراردادی می‌شود و دیگر نمی‌توان خسارت ناشی از قرارداد را مطالبه نمود.
شرایط و نکات مطالبه خسارت قراردادی چیست؟
برای آنکه بتوان دعوای مطالبه خسارت و ضرر و زیان قراردادی را اقامه کرد، باید نکاتی وجود داشته باشد و در صورت نبود هریک از آنها نمی‌توان از متعهد قرارداد خسارت مربوط را مطالبه کرد. نکات عبارتند از :
-
رابطه سببیت
نکته نخست آنکه باید احراز شود، رابطه سببیت بین خسارت وارده و تخلف قراردادی وجود داشته‌است. با مطالعه مواد ۲۲۶ به بعد قانون مدنی می‌توان پی به این موضوع برد که وجود رابطه سببیت برای تحقق مسئولیت قراردادی، ضروری است. وجود رابطه سببیت به این معنی‌ست که مشخص شود اگر تعهد انجام می‌شود خسارت وارد نمی‌شد.
-
تأثیر عمل متعهد له (طرف مقابل قرارداد) در خسارت وارده
گاهی اتفاق می‌افتد که عمل متعهدله یعنی شخصی که زیان‌دیده سبب تمام یا قسمتی ازخسارت وارد شده باشد. در این صورت متعهد نسبت به آن قسمت از خساراتی که در نتیجه عمل خود متعهدله باشد، مسئولیت نخواهد داشت.
-
قطعی بودن خسارت
نکته سوم به این معناست که ورود خسارت درنتیجه عدم انجام تعهد قراردادی مسلم باشد و شکی در آن نباشد. همچنین قابل پیش‌بینی و جلوگیری نباشد. باید منشأ مسئولیت یعنی سبب ورود خسارت بودن متعهد اثبات گردد.
-
مستقیم بودن خسارت
با توجه به ماده ۱۵۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی “در خصوص مطالبه خسارت وارده خواهان باید این جهت را ثابت نماید که زیان وارد بلاواسطه ناشی از عدم انجام تعهد یا تأخیر آن و یا عدم تسلیم خواسته بوده است. در غیر این صورت دادگاه و دعوای ومطالبه خسارت را رد خواهد کرد.”
منظور از خسارت بی‌واسطه یا مستقیم خسارتی است که نزدیکترین نتیجه تخلف از انجام تعهد باشد و امر دیگری واسطه انتساب خسارت به تخلف مزبور نباشد. بنابراین یکی دیگر از شرایط ضروری برای مطالبه خسارت ناشی از قرارداد، مستقیم بودن رابطه میان ضرر وارده و عمل متعهد است. در غیر این صورت دادگاه و دعوای ومطالبه خسارت را رد خواهد کرد.
ارکان دعوای مطالبه خسارت و ضرر و زیان قراردادی
هر دعوایی برای آنکه در محاکم قابل رسیدگی باشد باید ارکان خاص خود را داشته باشد دعوای مطالبه ضرر و زیان قراردادی نیز ارکان مخصوص به خود را دارد که عبارتند از:
۱. احراز وجود رابطه قراردادی لازم‌الاجرا و نافذ
۲. احراز تخلف از تعهدات قراردادی توسط یکی از طرفین قرارداد
۳. ورود ضرر مستقیم و غیرقابل پیش‌بینی
۴. احراز وجود رابطه سببیت میان تخلف قراردادی و ضرر وارده
بعد از طرح دعوا دادگاه ارکان فوق را بررسی می‌کند و ممکن است حکم بر بی‌حقی خواهان یا رد دعوی و غیره بدهد.
برای اقامه دعوای مطالبه خسارت نیاز به راهنمایی دارید؟
همانطور که دیدید اقامه دعوای مطالبه‌ی خسارت اعم از خسارت و ضرر و زیان قهری یا قراردادی، دارای نکات، ارکان و ویژگی‌های خاص خود است. بدون داشتن تجربه و دانش حقوقی کافی ممکن است در فرآیند دادرسی به نتیجه‌ای نرسید.
وینداد بستری را آماده کرده‌است تا به راحتی بتوانید وکیل متخصص برای مشکل حقوقی خود را انتخاب کنید. برای این کار کافی است که مسائل حقوقی خود را ثبت کنید تا ما پس از بررسی دعوای مطرح شده، وکیل متخصص برای دعوا را به شما معرفی کنیم تا با هزینه‌ای معقول دفاع از پرونده شما را در کلیه مراحل دادرسی در دادگاه‌ها و سایر مراجع ذی صلاح برعهده بگیرد.
