جرائم رایانه‌ای دسته‌ای از جرائم نسبتاً جدیدی در نظام حقوقی ایران محسوب شده که دربردارنده قوانین و مقررات خاصی همانند قانون جرائم رایانه‌ای هستند. در این راستا قانون جرائم رایانه‌ای در سال ۸۸ به تصویب رسید و عمده موضوعات مربوط به حوزه فضای مجازی در آن قانون مقرر شده است؛ فلذا دیگر مانند گذشته هر فرد نمی‌تواند به صورت آزادانه هر کار خلاف قانونی را در فضای مجازی انجام دهد. یکی از این موارد استفاده از فیلترشکن و رابطه میان قانون جرائم رایانه‌ای و فیلترشکن است.
به جهت استفاده بیش از پیش از فیلترشکن‌های مختلف توسط افراد جامعه اعم از بزرگسالان و جوانان و نوجوانان، ضرورت دارد تا در این مطلب به مبحث قانون جرائم رایانه‌ای و فیلترشکن بپردازیم و بررسی نماییم که آیا استفاده از فیلتر شکن وفق قانون جرائم رایانه‌ای جرم است یا خیر.
قانون جرائم رایانه‌ای چیست؟
قانون جرائم رایانه‌ای در سال ۱۳۸۸ برای تعیین مصادیق استفاده مجرمانه از سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
کلیات لایحه قانون جرائم رایانه‌ای در ۲۷ آبان ۱۳۸۷ با ۱۷۶ رأی موافق، ۳ رأی مخالف و ۲ رأی ممتنع به تصویب رسید. پس از رفع ایراداتی که شورای نگهبان به این قانون وارد کرده بود. در ۷ تیر ۱۳۸۸ قانون جرائم رایانه‌ای به تأیید شورای نگهبان رسید و رئیس‌جمهور ۱۰ تیر آن را برای اجرا ابلاغ کرد. قانون جرائم رایانه‌ای در ۵ بخش و ۵۵ ماده تنظیم شده‌است. حبس و جریمه نقدی یا هر دو مجازات‌هایی است که برای مرتکبین این جرائم وضع شده‌است.
جرایمی که در این قانون جرم انگاری شده‌اند شامل موارد ذیل می‌گردد:
دسترسی غیرمجاز به داده‌ها یا سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، شنود غیرمجاز، جاسوسی رایانه‌ای، جعل داده‌های قابل استناد یا ایجاد یا وارد کردن متقلبانه داده‌ها و تغییر داده‌ها یا علایم موجود در کارت‌های حافظه یا قابل پردازش در سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا تراشه‌ها یا ایجاد یا وارد کردن متقلبانه داده‌ها یا علایم به آن‌ها، تخریب و اخلال در داده‌ها یا سیستم‌های رایانه‌ای و مخابراتی دیگری، سرقت و کلاهبرداری مرتبط با رایانه، تولید، ارسال، انتشار، توزیع یا معامله داده‌های محتویات مستهجن، تحریک، ترغیب، تهدید، دعوت، فریب یا آموزش ارتکاب جرائم منافی عفت یا استعمال مواد مخدر یا روان‌گردان یا خودکشی یا انحرافات جنسی یا اعمال خشونت‌آمیز، هتک حیثیت و نشر اکاذیب، انتشار صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی و خانوادگی دیگری بدون رضایت او و انتشار مطالب دروغ به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی.
تولید یا انتشار یا توزیع یا معامله داده‌ها یا نرم‌افزارها یا هر نوع ابزار الکترونیکی که صرفاً به منظور ارتکاب جرائم رایانه‌ای به کار می‌روند.
همانطور که ملاحظه نمودید قانون جرائم رایانه‌ای گستره وسیعی از اعمال مجرمانه را جرم انگاری نموده است اما صرفاً در یک ماده به رابطه میان قانون جرائم رایانه‌ای و فیلترشکن پی می‌بریم که در ادامه بدان می‌پردازیم.
ایا استفاده از فیلترشکن وفق قانون جرائم رایانه‌ای جرم است؟
به صورت کلی وفق ماده ۲ قانون مجازات اسلامی اصل قانونی بودن جرم و مجازات استنباط می‌شود. به موجب این ماده هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می‌شود. به عبارت دیگر امکان انجام هر رفتار و عملی وجود دارد و آن عمل جرم نیست مگر آنکه قانون آن را جرم در نظر گرفته باشد و برای آن مجازات تعیین نموده باشد.
در نتیجه مستنبط از اصل قانونی بودن جرم و مجازات و ماده ۲ قانون مجازات اسلامی، به دلیل عدم جرم انگاری استفاده از فیلترشکن در قانون، این عمل را نمی‌توان جرم در نظر گرفت.
اما توجه نمایید که عمل دیگری که مرتبط با مبحث قانون جرائم رایانه‌ای و فیلترشکن است در قانون جرائم رایانه‌ای جرم شناخته شده است. وفق بند ج ماده ۲۵ قانون جرائم رایانه‌ای انتشار فیلترشکن‌ها و آموزش روش‌های عبور از سامانه‌های فیلترینگ، جرم است.
بدین شرح که هر شخصی که مرتکب اعمال زیر شود، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد:
الف) تولید یا انتشار یا توزیع و در دسترس قرار دادن یا معامله داده‌ها یا نرم افزارها یا هر نوع ابزار الکترونیکی که صرفاً به منظور ارتکاب جرائم رایانه‌ای به کار می‌رود.
ب) فروش یا انتشار یا در دسترس قراردادن گذرواژه یا هر داده‌ای که امکان دسترسی غیرمجاز به داده‌ها یا سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی متعلق به دیگری را بدون رضایت او فراهم می‌کند.
ج) انتشار یا در دسترس قراردادن محتویات آموزش دسترسی غیرمجاز، شنود غیرمجاز، جاسوسی رایانه‌ای و تخریب و اخلال در داده‌ها یا سیستم‌های رایانه‌ای و مخابراتی.
تبصره ـ چنانچه مرتکب، اعمال یاد شده را حرفه خود قرار داده باشد، به حداکثر هر دو مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد.
سخن آخر
همانطور که ملاحظه نمودید تحت مبحث قانون جرائم رایانه‌ای و فیلترشکن، به این تیجه رسیدیم که استفاده از فیلترشکن جرم نیست اما وفق بند ج ماده ۲۵ قانون جرائم رایانه‌ای انتشار فیلترشکن‌ها و آموزش روش‌های عبور از سامانه‌های فیلترینگ، جرم است.
در رابطه با مبحث قانون جرائم رایانه‌ای و فیلترشکن اگر سؤال یا ابهامی دارید می‌توانید بخش مشاوره تلفنی یا درخواست وکیل مراجعه نمایید.
