به جهت رشد و توسعه اینترنت و ویژگی‌های متنوع و ماهیت فضای سایبری در نشر سریع اطلاعات، امروزه مواجه با رشد شدید نرخ هتک حیثیت و نشر اکاذیب هستیم.
یکی از دلایل رشد این دسته از جرائم رایانه‌ای رواج استفاده از نرم افزارها و شبکه‌های اجتماعی همانند تلگرام و اینستاگرام است که سو استفاده از آنها اغلب به ضرر مادی یا معنوی اشخاص حقیقی یا حقوقی نیز منجر می‌گردد.
در این مطلب قصد داریم تا به بررسی ارکان مادی، معنوی و قانون جرم هتک حیثیت و نشر اکاذیب بپردازیم.
تفاوت میان هتک حیثیت و نشر اکاذیب رایانه‌ای و سنتی
در ابتدا توجه نمایید که هتک حیثیت و نشر اکاذیب و توهین ممکن است به دو روش سنتی و رایانه‌ای محقق شود.
در این راستا از جمله طرق سنتی هتک حیثیت و نشر اکاذیب ، استفاده از رسانه‌هایی همانند روزنامه است. وفق ماده ۶ قانون مطبوعات که ناظر بر فعالیت‌های رسانه‌ای و مطبوعاتی در کشور است، نشریات را به جز موارد مشخص‌شده در قانون، در انتشار سایر مطالب آزاد دانسته است. از جمله این موارد که در بند 11 ماده 6 قانون مطبوعات مقرر شده است شامل پخش شایعات و مطالب خلاف واقع یا تحریف مطالب دیگران است. بنابراین این مورد مشمول قانون مطبوعات است.
در مقابل اگر سایت یا پایگاه خبری از سایر فضاهای مجازی برای انتشار مطالب استفاده نماید، در این صورت، نشر اکاذیب یا هتک حیثیت در شمول قانون جرائم رایانه‌ای قرار گرفته که در ذیل به آن می‌پردازیم.
به عنوان نمونه وفق ماده 18 قانون جرائم رایانه‌ای هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله سامانه رایانه‌ای یا مخابراتی اکاذیبی را منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد یا با همان مقاصد اعمالی را بر خلاف حقیقت، رأساً یا به عنوان نقل قول، به شخص حقیقی یا حقوقی به طور صریح یا تلویحی نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق یادشده به نحوی از انحا ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا نشود، افزون بر اعاده حیثیت (در صورت امکان)، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا 40 میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
جرم هتک حیثیت رایانه‌ای چیست؟
هتک حیثیت عملی است که سبب وارد شدن لطمه و آسیب به آبرو و شخصیت شخص یا اشخاصی می‌شود.
مقررات قانونی ناظر به جرم هتک حیثیت رایانه‌ای شامل ماده 16 و 17 قانون جرائم رایانه‌ای می‌باشد.
وفق ماده ۱۶ قانون جرائم رایانه‌ای می‌گوید: «هر کس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»
همچنین بر مبنای ماده ۱۷ قانون جرائم رایانه‌ای «هر کس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او جز در موارد قانونی منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که منجر به ضرر یا عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»
با این توضیح پس میان هتک حیثیت و نشر اکاذیب تفاوت وجود دارد که در ادامه با تعریف دقیق جرم نشر اکاذیب ، تفاوت هتک حیثیت و نشر اکاذیب مشخص تر می‌شود.
جرم نشر اکاذیب رایانه‌ای چیست؟
از منظر حقوقی اگر اخبار دروغ و وقایع خلاف واقع با هدف ضرر رساندن به دیگری یا مقامات رسمی منتشر شود، به این عمل نشر اکاذیب گویند.
تفاوتی که در نشر اکاذیب با هتک حیثیت وجود دارد آنست که در نشر اکاذیب لزوماً بایستی مطالبی منتشر شود که کذب بوده و مبنای حقیقی ندارد لیکن در هتک حیثیت رایانه‌ای ممکن است واقعیت و اسرار خصوصی واقعی و غیرواقعی منتشر شود که در نتیجه حیثیت شخص خدشه‌دار شود.
ماده قانونی ناظر به جرم نشر اکاذیب رایانه‌ای ماده ۱۸ قانون جرائم رایانه‌ای است. وفق این ماده هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله سامانه رایانه‌ای یا مخابراتی اکاذیبی را منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد یا با همان مقاصد اعمالی را بر خلاف حقیقت، راسا یا به عنوان نقل قول، به شخص حقیقی یا حقوقی به طور صریح یا تلویحی نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق یادشده به نحوی از انحا ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا نشود، افزون بر اعاده حیثیت (در صورت امکان) به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون تا چهل میلیون یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
با توجه به توضیحات فوق تفاوت میان جرم هتک حیثیت و نشر اکاذیب مشخص گردید.
سخن آخر
جرم هتک حیثیت و نشر اکاذیب رایانه‌ای دارای مبانی مختلفی می‌باشند لیکن ضرورت دارد به جهت اختلافات حقوقی اندکی که میان این دو جرم وجود دارد در تطبیق رفتار ارتکابی با عنوان مجرمانه صحیح دقت صورت گیرد.
در صورتی که با مطالعه مطلب فوق ابهام یا سوالی در ذهنتان پدید آمده است می‌توانید از طریق بخش مشاوره تلفنی با تیم مجرب حقوقی وینداد در ارتباط باشید.
