شرکای شرکتهای تجاری ممکن است به دلایل مختلف قصد داشته باشند وارد فرآیندی شوند که به آن تبدیل شرکت تجاری یا تغییر نوع و قالب شرکت تجاری گفته می‌شود. تبدیل شرکت تجاری نیازمند داشتن شرایط و ضوابط خاصی است که در هر نوع تغییر شرکت، ایجاد تفاوت می‌کند، تا حدی که گاهی ممکن است تبدیل شرکت تجاری نیازمند اخذ مجوزهای خاص از برخی نهادها و سازمان‌ها نیز باشد.
در این مطلب از مجله حقوقی وینداد به سراغ تبدیل شرکت تجاری و مقررات مربوط به شرایط تغییر انواع شرکت در حقوق ایران رفته‌ایم.
با ما همراه باشید.
کدام شرکتها قابلیت تبدیل به یکدیگر را دارند؟
برای آنکه بتوانیم به سوالات تبدیل شرکت تجاری به درستی پاسخ دهیم، می‌بایست به «دستورالعمل اجرایی ثبت تبدیل شرکتهای تجاری» رجوع کنیم که در اردیبهشت ماه ۱۳۹۹ توسط معاونت حقوقی رییس جمهور تصویب و ابلاغ شد.
مطابق ماده ۲ این سند، هر یک از انواع شرکتهای تجاری قابلیت تبدیل به نوع دیگر را دارا هستند مگر مواردی که قانون صراحتا تبدیل شرکت را ممنوع کرده باشد.
منظور از تبدیل شرکت نیز تغییر نوع شرکت تجاری به شکلی است که سبب انحلال، زوال یا تغییر هویت شخص حقوقی نشود.
لازم به ذکر است که انواع شرکتهای تجاری مطابق ماده ۲۰ قانون تجارت به شرح زیر هستند:
– شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص
– شرکت تضامنی
– شرکت نسبی
– شرکت با مسئولیت محدود
– شرکت مختلط سهامی و مختلط غیر سهامی
– شرکت تعاونی (تعاونی سهامی)
شرایط عمومی تبدیل شرکت تجاری چیست؟
به طور کلی شرایط عمومی تبدیل شرکت تجاری و تغییر انواع شرکت در ۶ بند خلاصه می‌شود:
۱) تمام سرمایه شرکت از جمله سرمایه تعهد شده، به طور کامل و بالفعل پرداخت شده باشد.
۲) شرکت منع قضایی یا قانونی خاصی برای تبدیل به نوع دیگر نداشته باشد.
۳) شرکت در حال تصفیه نباشد (به ورشکستگی و انحلال نرسیده باشد)
۴) شرکت بدهی مالیاتی خاصی نداشته باشد.
۵) حداقل دو سال از تاریخ ثبت شرکت در اداره ثبت شرکتها گذشته باشد و در این دو سال لااقل دو ترازنامه مالی شرکت به تصویب و ثبت رسیده باشد.
۶) بعد از تبدیل شرکت، تعداد شرکا و سهامداران از حداقل قانونی نوع جدید شرکت کمتر نشود.
همچنین لازم به ذکر است که شرایط و تشریفاتی که اساسنامه یا شرکت‌نامه شرکت برای امر تبدیل و تغییر نوع شرکت تجاری در نظر گرفته است، بایستی رعایت شوند.
دسته‌بندی رایج برای تغییر و تبدیل انواع شرکت به یکدیگر چیست؟
برای فهم دقیق تشریفات تبدیل شرکت تجاری، دستورالعمل فوق‌الذکر، شرکتهای تجاری را در سه دسته کلی دسته بندی کرده است:
شرکتهای گروه «الف»
– شرکت با مسئولیت محدود
– شرکت سهامی عام
– شرکت سهامی خاص
– شرکت تعاونی
– شرکت تعاونی سهامی عام
شرکتهای گروه «ب»
– شرکت تضامنی
– شرکت نسبی
شرکتهای گروه «ج»
– شرکت مختلط سهامی
– شرکت مختلط غیرسهامی
در ادامه مطابق با دسته‌بندی‌های گفته شده، شرایط تغییر انواع شرکت را بررسی می‌کنیم.
تغییر انواع شرکت چه شرایطی دارد؟
برای تبدیل هر دسته از شرکتهای تجاری نیاز است تا شرایط خاصی وجود داشته باشد:
۱) تبدیل شرکتهای تضامنی و نسبی به شرکتهای سهامی و تعاونی و با مسئولیت محدود و بالعکس
برای تبدیل شرکتهای گروه «ب» به شرکتهای گروه «الف» نیاز است تا تمام شرکا و سهامداران رضایت و توافق خود را برای تبدیل شرکت اعلام کنند. همچنین این موافقت نباید مغایر حقوق اشخاص ثالث باشد و در واقع باید تبدیل شرکت با رعایت حقوق اشخاص ثالث مرتبط با شرکت انجام شود.
پس از احراز این رضایت، شرکا باید اقدام به تشکیل جلسه مجمع عمومی فوق‌العاده کنند و با تنظیم صورتجلسه تغییر انواع شرکت را کلید بزنند.
۲) تبدیل شرکتهای مختلط سهامی و غیرسهامی به سایر شرکتها
شرکتهای مختلط سهامی شرکت‌هایی هستند که از یک یا چند شریک ضامن و شریک سهامی تشکیل می‌شوند.
شرکت مختلط غیرسهامی نیز شامل ترکیبی از شرکای ضامن و شرکای با مسئولیت محدود است.
در این دسته از تغییر انواع شرکت، تبدیل شرکت با رضایت تمام شرکای ضامن و اکثریت شرکای غیرضامن صورت می‌گیرد.
مثلا اگر در یک شرکت مختلط غیرسهامی دو شریک ضامن و پنج شریک با مسئولیت محدود وجود دارد، تبدیل شرکت تجاری با رای موافق دو شریک ضامن و حداقل سه شریک با مسئولیت محدود عملی می‌شود.
۳) تبدیل شرکتهای سهامی، تعاونی و با مسئولیت محدود به یکدیگر
تبدیل شرکت تجاری در شرکتهای سهامی و تعاونی و با مسئولیت محدود با رسیدن حد نصاب قانونی شرکت و مجامع و نصاب مندرج در اساسنامه انجام می‌شود.
۴) تبدیل انواع شرکت ها به شرکت سهامی عام و تعاونی سهامی عام
اصولا تغییر انواع شرکت به حوزه شرکتهای سهامی عام، تشریفات قانونی بیشتری دارد. به دلیل آنکه شرکتهای سهام عام مجوز انجام پذیره‌نویسی و حضور در بورس را دارا هستند، برای تبدیل شرکت تجاری به شرکت سهامی عام یا تعاونی سهامی عام، نیاز است تا به مقررات بورس توجه شود.
همچنین شرکا نیازمند اخذ مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار هستند.
تبدیل شرکت تجاری چه نکاتی دارد؟
برای تبدیل شرکت تجاری، شرکا بایستی به نکات مختلفی توجه داشته باشند که برخی از مهم‌ترین نکات تبدیل شرکت در ادامه ذکر شده است:
– اگر به دنبال تبدیل شرکت تجاری، شرکا به دنبال تغییر موضوع و کاربری شرکت هم باشند، باید مجوزهای خاص فعالیت و موضوع جدید را نیز اخذ کنند. مثلا اگر شرکت قبلی شرکت تضامنی با موضوع صرافی بوده است و حال به شرکت سهامی خاص با موضوع لوازم آرایشی تبدیل شده است، بایستی مجوزهای بهداشتی و سازمان غذا و دارو اخذ شوند.
– لااقل یک حسابدار رسمی باید گزارش کامل وضعیت سال مالی شرکت را ثبت و ضبط کند.
– صورتجلسات تغییر نوع شرکت و مدارک و اسناد مربوط به تبدیل شرکت باید ظرف مدت یک ماه برای ثبت رسمی به سامانه اینترنتی اداره ثبت شرکتها ارائه شود و این مرجع باید در اسرع وقت درخواست تبدیل را بررسی و اعلام نظر کند.
– تبدیل شرکت تجاری از تاریخ ثبت رسمی و تایید آن توسط اداره ثبت شرکتها عملی می‌شود.
– پیش از تایید رسمی تبدیل شرکت تجاری، هر گونه اقدام در قالب نوع جدید شرکت تجاری نسبت به اشخاص ثالث بی‌اثر تلقی می‌شود.
– با تایید تغییر نوع شرکت، تمامی حقوق و تعهدات و مالکیت‌های فکری و مادی شرکت قبلی به شرکت جدید منتقل می‌شود.
– پس از ثبت تبدیل شرکت، در ادامه نام شرکت بر سربرگ‌ها و آگهی‌ها و اسناد و حساب‌های بانکی و… بایستی نوع جدید شرکت قید شود.
– شناسه ملی شرکت جدید مطابق با همان شناسه ملی شرکت قبل از تبدیل است.
– پس از تبدیل شرکت تجاری، اگر شرکا مایل باشند تا مجددا نوع شرکت را تغییر دهند، بایستی حداقل سه سال از زمان تبدیل آخر سپری شود و دو ترازنامه مالی شرکت تصویب شده باشد. لازم به ذکر است که تبدیل مجدد شرکت از سهامی خاص به عام، مشمول این موضوع و سپری شدن سه سال نمی‌شود.
– اصولا مدیران شرکت تجاری قبل از تبدیل و بعد از تبدیل ثابت هستند و تغییر انواع شرکت سبب برکناری آنها نمی‌شود. ضمنا اگر شرکا ترجیح دیگری داشته باشند باید اقدام به نصب مدیران جدید مطابق با تشریفات اساسنامه کنند.
آیا تبدیل شرکت تجاری به نوع دیگر، نیاز به ثبت رسمی دارد؟
حال که تا حدی با موضوع تبدیل شرکت تجاری آشنا شده‌ایم باید به این سوال پاسخ داد که آیا تصمیم به تغییر انواع شرکت تجاری، نیاز به ثبت رسمی در اداره ثبت شرکتها دارد؟
در پاسخ باید گفت که اصولا همه تغییرات شرکت تجاری نیاز به ثبت ندارند، تغییراتی مانند اصلاح ساختار اداری شرکت، استخدام نیروی انسانی، تغییر سیاست‌های تجاری و… تغییراتی هستند که بسیاری از شرکای تجاری به آن مبادرت می‌ورزند، بدون آنکه نیازی باشد تا تغییرات گفته شده را به اطلاع اداره ثبت شرکتها برسانند.
با این حال، تغییرات مهم و اساسی در ساختار شرکت تجاری که بر مفاد و بندهای اساسنامه نیز اثرگذار است، بدون تردید نیاز به ثبت رسمی دارند.
موضوع ثبت تغییرات شرکت تجاری در موارد زیر مطرح می‌شود:
– تغییر اقامتگاه و محل مرکز امور مهم شرکت
– تغییر نام شرکت با مسئولیت محدود (با توجه به مقررات انتخاب نام شرکت)
– تغییر موضوع یا کاربری شرکت
– تغییر قالب شرکت به انواع دیگر شرکت تجاری (تبدیل شرکت تجاری یا تغییر انواع شرکت)
– تغییر اعضای هیات مدیره
– تغییر شرکای شرکت
– تغییر صاحبان حق امضا
– افزایش سرمایه شرکت
– کاهش سرمایه شرکت
– ورود شریک جدید بدون افزایش سرمایه
– ورود شریک جدید با افزایش سرمایه
– خروج شریک بدون کاهش سرمایه
– خروج شریک با افزایش سرمایه
– نقل و انتقال سهام بین شرکای شرکت تجاری
چه مدارکی برای ثبت تبدیل شرکت تجاری لازم است؟
متقاضیان ثبت تغییر انواع شرکت بایستی با تشکیل جلسه، اسناد و مدارکی که در ادامه ذکر شده است را در اسرع وقت فراهم کنند و سپس فرآیند رسمی ثبت تبدیل نوع شرکت را طی کنند:
– صورتجلسه تنظیم شده در جلسه مجمع عمومی فوق‌العاده به همراه شرح کامل مذاکرات مرتبط با تبدیل شرکت تجاری
– اساسنامه جدید شرکت با در نظر گرفتن تغییرات و اصلاحات مورد نظر شرکا
– مدارک شناسایی شرکای شرکت و حاضران در جلسات مجمع عمومی فوق‌العاده
– نسخه‌ای از روزنامه رسمی با آگهی شرکت ثبت شده
پس از گردآوری مدارک گفته شده، شرکا بایستی فرآیند ثبت تبدیل شرکت تجاری را از طریق سامانه اداره ثبت شرکتها شروع کنند.
مراحل این تغییر را در ادامه مرور می‌کنیم.
مراحل ثبت تغییر انواع شرکت تجاری چیست؟
پس از فراهم آودن مدارک گفته شده، شرکا باید تغییر انواع شرکت تجاری را در اداره ثبت شرکتها به ثبت برسانند. برای این منظور طی مراحل زیر ضروری است:
– ورود به سامانه اینترنتی اداره ثبت شرکتها
– ورود به بخش صورتجلسه تغییرات
– وارد کردن اطلاعات شرکت متقاضی اعمال تغییرات از جمله انتخاب نوع شرکت فعلی
– ورود اطلاعات جلسات مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت در خصوص تصمیم‌گیری تبدیل شرکت تجاری
– وارد کردن متن کامل صورتجلسه یا صورتجلسات تغییر انواع شرکت
– وارد کردن اطلاعات اشخاص حاضر در جلسه و سمت آنها (نام و مشخصات مدیران و شرکا)
– تغییر اطلاعات شرکای قبلی یا جدید (لزوما با تغییر انواع شرکت، مدیران عوض نمی‌شوند اما در صورت ایجاد تغییر در شرکا و یا سمت اعضای هیات مدیره شرکت بایستی اطلاعات بروز شوند)
– قید نام‌های جدید شرکت مطابق با مقررات انتخاب و استعلام نام شرکت (با تغییر نوع شرکت، در اکثر موارد، بایستی در نام شرکت هم تغییراتی مطابق با قالب شرکت اعمال شود)
– وارد کردن سهام و سرمایه جدید شرکت و مدارک مربوط به منابع مالی (ممکن است حداقل سرمایه شرکت بعد از تبدیل متفاوت از شرکت قبلی باشد)
– ذکر موضوع فعالیت و کاربری جدید شرکت (در صورت تغییر موضوع شرکت به همراه تغییر نوع آن)
– بارگذاری مدارک و اسناد تهیه شده که در بخش قبل ذکر شد (صورتجلسات، اساسنامه، روزنامه رسمی، مدارک هویتی شرکا و…)
– ارسال درخواست نهایی ثبت تبدیل شرکت تجاری
– ارسال فیزیکی مدارک تبدیل شرکت تجاری به اداره ثبت شرکتها (از طریق اداره پست)
– پرداخت هزینه آگهی تبدیل نوع شرکت تجاری در روزنامه رسمی
درباره تغییر انواع شرکت نیاز به مشاوره حقوقی دارید؟
در این مطلب سعی شد تا مهم‌ترین و کلیدی‌ترین نکات حقوقی مرتبط با تبدیل شرکت تجاری در حقوق ایران بررسی شود. با این حال نباید از این نکته غافل شد که تغییر انواع شرکت تجاری می‌تواند حاوی نکات کوچک و بزرگی باشد که ممکن است در هر مورد، تفاوت‌هایی را رقم بزند.
به همین دلیل توصیه می‌شود پیش از پا نهادن در مسیر تغییر انواع شرکت، از مشاوره حقوقی حداکثر بهره‌برداری را داشته باشید تا بتوانید بدون مشکل خاصی عملیات تبدیل شرکت تجاری را به پیش ببرید.
فراموش نکنید که تیم حقوقی وینداد، متشکل از وکلا و مشاوران حقوق شرکتها، قادر است همراه مطمئنی برای شما در مسیر تنظیم صورتجلسات مجامع عمومی فوق‌العاده و ارائه راهنمایی و مشاوره حقوقی دقیق و سریع و به‌صرفه در حوزه حقوق شرکتها باشد.
