در ابتدا باید بیان نمود که یکی از متداول‌ترین دعاوی مالی و غیر مالی چه تفاوتی دارند و مصداق آنها چیست؟ دعوی اثبات مالکیت است که در ادامه بدان خواهیم پرداخت. پس همراه ما باشید. دعوای اثبات مالکیت، نسبت به ملکی است در اداره ثبت اسناد و املاک به صورت رسمی ثبت نشده باشد. به عبارت دیگر، سند رسمی نداشته باشد.
بدین شکل اگر در مورد مالکیت اینگونه املاک اختلافی ایجاد شود و شخصی که آن را خریده و یا به نحو دیگری تملک نموده است، بخواهد مالکیت خود را اثبات نماید، لازم است دعوای اثبات مالکیت را با خواسته‌ی اثبات مالکیت خود در دادگاه حقوقی مطرح نماید.
طرفین در دعوای اثبات مالکیت کدامند؟
دو طرف دعوای اثبات مالکیت از جمله خواهان کسی است که به نحوی ادعای مالکیت یک ملک را دارد و خوانده کسی است که ملک ثبت نشده را به خواهان فروخته است.
نکته: اگر افراد قبلی نیز وجود داشته باشند که خرید و فروش به همین شکل و بدون سند رسمی نموده باشند، باید طرف دعوا قرار بگیرند.
دادگاه صالح کدام است؟
دعوای اثبات مالکیت، یعنی دعوای مربوط به مال غیر منقول در دادگاه محلی که ملک در آن حوزه واقع شده است، رسیدگی می‌شود.
باید در نظر داشت که دعوای مربوط به اموال غیرمنقول در دادگاه محل مال غیرمنقول باید مطرح گردد حتی اگر خوانده یا خواهان در محل استقرار مال ساکن نباشند.
مدارک لازم جهت ارائه به دادگاه
برای اینکه شخص خود و یا توسط وکیل اقدام به طرح دعوا نماید باید مدارکی را در اختیار داشته باشد که این مدارک عبارتند از:
تصویر مصدق سند یا قرارداد
تصویر مصدق رسید پرداخت وجه یا وجوه
استماع شهادت شهود و مطلعین
درخواست استعلام
در صورت نیاز تحقیقات محلی
آیا نیازی به صدور اجراییه است؟
حکم اثبات مالکیت، اعلامی است و به عبارتی نیازی به صادر شدن اجرائیه ندارد و پس از اینکه حکم قطعی شود، محکوم له به عنوان مالک رسمی ملک، می‌تواند از مزیت‌های رای استفاده نماید.
راه‌های اثبات مالکیت چیست؟
۱. سند
مهمترین دلیل مالکیت، سند مالکیت است.
اموال مانند املاک باید در دفاتر اسناد رسمی به ثبت برسند، به همین دلیل دولت فقط کسی را که مال نامبرده به نام وی ثبت شده است، به عنوان مالک مال به رسمیت میشمارد.
۲. شاهد
شاهد می‌بایست که راستگو و موجه باشد و در ظاهر نیز مشکلی که اعتبار شهادت او را خدشه دار سازد، نداشته باشد.
۳. اماره ید
شخصی که مالی در اختیار دارد و مانند مالک با آن رفتار می‌کند، مالک مال است؛ مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.
شرایط طرح دعوای اثبات مالکیت چیست؟
۱. وجود قرارداد کتبی یا شفاهی. بدان معنا که در این زمینه خواهان دعوای باید ابتدا نسبت به اثبات وجود قرارداد یا ادله‌ای مبنی بر انتقال مالکیت اقدام کند (که معمولاً خواهان در این مورد با ارائه سند عادی نسبت به اثبات وجود قرارداد اقدام می‌نماید)، چرا که خواهان بدون تردید دارای سند عادی یا دلیلی غیر از سند رسمی مانند قرارداد شفاهی است که می‌تواند در این زمینه ارائه کند.
باید توجه داشت که برای طرح دعوای اثبات مالکیت صرف وجود سند یا قرارداد یا ادله‌ای مبنی بر وجود قرارداد شفاهی یا عادی کفایت نمی‌کند.
۲. اثبات اعتبار قرارداد
با اثبات وجود یک قرارداد یا اثبات طرق قانونی نقل و انتقال ملک، کار خواهان دعوا برای طرح دعوای اثبات مالکیت به اتمام می‌رسد و خوانده دعوا باید با استناد به اعتبار سند عادی از دعوا دفاع کند و اگر دلیلی از طرف خوانده بر بی‌اعتباری قرارداد اثبات‌شده از سوی خواهان ارائه شود، اثبات اعتبار قرارداد نیز بر عهده خواهان که مدعی اعتبار قرارداد است، خواهد بود.
این امر بدان جهت است که ممکن است قرارداد معتبری نیز تنظیم شده باشد اما با جهاتی قانونی بعد از تنظیم، فسخ، اقاله یا ابطال گشته باشد.
بنابراین با دفاع مؤثر از طرف خوانده، خواهان باید اعتبار قرارداد خود را نیز اثبات کند.
۳. الزام به تنظیم سند
یکی دیگر از شرایطی که در طرح دعوای اثبات مالکیت باید رعایت گردد، طرح خواسته الزام به تنظیم سند در کنار اثبات مالکیت است. خاصتا زمانی که دارنده سند عادی در مقابل دارنده سند رسمی قصد اثبات مالکیت داشته باشد، چرا که معمولاً دادگاه‌ها در چنین مواردی دعوای اثبات مالکیت را به استناد بند ۷ ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی رد می‌کنند با این اعتقاد که دعوا بر فرض ثبوت دارای اثر قانونی نیست.
سخن آخر
در نهایت نیز باید بیان نمود که یکی از متداول‌ترین دعاوی ملکی دعوی اثبات مالکیت است که این دعوا نسبت به ملکی صورت می‌گیرد که در اداره ثبت اسناد و املاک به صورت رسمی ثبت نشده باشد.
