بکارگیری بازنشستگان تامین اجتماعی به عنوان مشاور در کسب‌وکار، از مسائل جدیدی است که بسیاری از شرکت‌ها با آن مواجه‌اند.
دغدغه مهم افراد بعد از بازنشستگی، حقوق پایین و کم شدن درآمدشان نسبت به زمان اشتغال است. با این‌که زمانی که فرد به بازنشستگی می‌رسد، یک حقوق مادام‌العمر برایش درنظر گرفته می‌شود اما این حقوق از مبلغ دریافتی در زمان اشتغال کمتر می‌باشد. این امر به‌مرور بر دوران بازنشستگی تاثیر گذاشته و آن را کاری دشوار و طاقت فرسا می‌کند. به همین دلیل، فرد بعد از مدتی به فکر یافتن شغلی برای گذران زندگی خود و خانواده‌اش می‌افتد. اما باید دید اشتغال به کار بازنشستگان و بیمه آنها در این دوره به چه صورت است؟
چه کسانی مشمول بازنشستگی طبق قانون تامین اجتماعی می‌باشند؟
سازمان تامین اجتماعی، کارکنان مجموعه‌های کاری را تحت پوشش قرار می‌دهد تا طبق قانون کار از آنها حمایت کرده و با ارایه بیمه و همچنین مستمری بازنشستگی، بیمه‌شده و افراد خانواده او را تحت پوشش قرار می‌دهد. اما احراز شرایط بازنشستگی به عوامل گوناگونی بستگی دارد از جمله: میزان سال‌های پرداخت حق بیمه، جنسیت بیمه‌شده، سختی کار، سن بیمه‌شده و شرایط بیمه‌شده. به همین دلیل شرایط بازنشستگی را باید طبق موارد قانونی بررسی کرد:
ماده ۷۶ قانون بازنشستگی تامین اجتماعی
طبق ماده ۷۶ قانون بازنشستگی تامین اجتماعی، بیمه‌شدگانی که به سن قانونی برسند در صورتی که دارای حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه باشند، می‌توانند تقاضای بازنشستگی کنند. سن قانونی موردنظر ۶۰ سال سن تمام برای مردان و ۵۵ سال تمام برای زنان است.
قانون بازنشستگی تامین اجتماعی برای مشاغل سخت و زیان‌آور
طبق تبصره ٢ ماده ٧۶ این قانون، برخی مشاغل به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور تعریف شده‌اند زیرا فشار جسمی و روحی زیادی را به فرد وارد می‌کنند. کسانی که در این مشاغل فعالیت می‌کنند با داشتن سابقه ۲۰ سال متوالی در پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی می‌توانند بازنشسته شوند. در صورتی که سوابق بیمه‌شده به صورت متناوب باشد باید ۲۵ سال حق بیمه پرداخت کرده باشد تا مشمول بازنشستگی شوند.
ماده ۷۸ قانون بازنشستگی تامین اجتماعی
درخواست بازنشستگی به‌عهده بیمه‌شده است و کارفرما نمی‌تواند بیمه‌شده را وادار به بازنشسته شدن کند و یا از بیمه تامین اجتماعی بخواهد که بیمه شده را بازنشسته کند. این امر تنها در یک صورت امکان‌پذیر است که طبق این ماده قانونی، کارفرما می‌تواند برای افرادی که حداقل ۵ سال بیشتر از سن بازنشستگی کار کرده‌اند درخواست بازنشستگی کند. حداکثر سن برای مردان ۶۵ سال و برای زنان ۶۰ سال است.
قانون بازنشستگی تامین اجتماعی برای دیگر اقشار
تمامی مشمولین سازمان تامین اجتماعی اعم از بیمه خویش فرما مانند بیمه کارگران ساختمانی، بیمه رانندگان، بیمه مشاغل آزاد، بیمه هنرمندان و … نیز مشمول موارد اعلام شده در بالا می‌باشند.
بیمه بازنشستگی چیست؟
گفتیم که یکی از مهم‌ترین اقدامات سازمان تأمین اجتماعی ، پرداخت مستمری به افراد تحت پوشش خود در دوران بازنشستگی و ارائه خدمات به آن‌هاست. بیمه بازنشستگی یک طرح مکمل صندوق‌های بازنشستگی، تامین اجتماعی و یا حتی افرادی که فاقد هرگونه بیمه بازنشستگی می‌باشند هست. در این طرح افراد می‌توانند بوسیله پرداخت مبلغ مشخص و منظم یک بیمه‌نامه بازنشستگی تهیه‌کرده و در هنگام بازنشستگی مستمری دریافت نمایند.
بکارگیری بازنشستگان تامین اجتماعی در بخش خصوصی
منع اشتغال مجدد بازنشستگان تامین‌اجتماعی از لحاظ قانون کاملا محرز است، اما بیشتر بازنشسته‌ها به دلیل عدم تامین مخارج با حقوق مستمری بازنشستگی، عملاً به کار اشتغال دارند؛ حال باید دید که چه نوع کار و با چه ویژگی‌هایی به معنای اشتغال مجدد است و برای بازنشسته منع قانونی دارد؟
به لحاظ اجرای مقررات قانون کار، بکارگیری بازنشستگان تامین اجتماعی در شرکت‌ها و واحدهای بخش خصوصی منع قانونی ندارد و در صورت بکارگیری آنان در واحدهای مشمول قانون کار، مانند سایر کارگران شاغل در آن واحد از کلیه مزایای قانون کار از جمله کارگریافزایش‌های مزدی ناشی از مصوبات شورایعالی کار و بُن کارگری نیز برخوردار خواهند شد. اما نکته‌ای که باید خاطرنشان کرد این است که مراتب بکارگیری بازنشستگان تامین اجتماعی می‌بایست به اطلاع شعبه مربوطه رسیده تا از پرداخت مستمری در این ایام خودداری گردد و ضمانت‌اجرای اعلام نکردن به سازمان تامین اجتماعی در صورت اشتغال این اسن که افراد مشمول جریمه می‌شوند.
بکارگیری بازنشستگان تامین اجتماعی به عنوان مشاور به چه صورت است؟
دیده شده است که بازنشستگان به‌منظور داشتن کمک‌خرجی و یافتن مکملی برای حقوق مستمری‌شان به‌صورت موقت، پاره‌وقت و یا مشاوره‌ای مشغول به‌کار می‌شوند. باید بگوییم که در عقدهای مشاوره‌ای، عنوان قرارداد نمی‌تواند تغییری در ماهیت و نوع رابطه کاری ایجاد کند، پس عناوینی مانند مشاور، پیمانکار، مجری، کارپذیر، یا عناوین مشابه دیگر در قرارداد کار موجب تغییر مفاهیم کاری نخواهد شد و بازنشستگان می‌توانند تحت این عناوین مشغول به کار مشاوره شوند.
چند نکته درخصوص بکارگیری بازنشستگان به عنوان مشاور
بکارگیری بازنشستگان تامین اجتماعی به عنوان مشاور تابع قوانین و مقررات خاصی بوده و کارفرمایان موظف‌اند از تاریخ اشتغال مجدد آنان، تاریخ شروع به‌کار آنان را به‌صورت کتبی به سازمان تامین اجتماعی اعلام نمایند و از آنجایی که از نظر سازمان تامین اجتماعی شخص بازنشسته پس از بکارگیری، بیمه شده محسوب می‌گردد، مستمری آنان موقتا قطع می‌گردد.
حداکثر ساعات مجاز برای استفاده از مشاوره و خدمات بازنشستگان، یک سوم ساعات اداره کارمندان رسمی است. و حقوق این افراد متناسب با ساعت کاری آنها و حداکثر یک سوم کارمندان رسمی در همان شغل تعیین و پرداخت خواهد شد.
سخن آخر
چنانچه می‌خواهید در دوران بازنشستگی خود تحت عنوان مشاور در کسب‌وکارها و شرکت‌های خصوصی مشغول به‌کار شوید، و یا به‌عنوان کارفرما قصد بکارگیری بازنشستگان تامین اجتماعی به عنوان مشاور را در شرکت خود دارید، بهتر است قبل از اشتغال، اقدام به انعقاد قرارداد مشاوره نمایید تا با رعایت نکات حقوقی و قوانین و مقررات خاص آن، قراردادی اصولی را تنظیم نمایید.
