در دنیای امروز اینترنت و فضای مجازی نقش بسیار گسترده‌ای دارد. این گستردگی در کنار مزایایی که برای زندگی بشر به همراه می‌آورد، زمینه بروز جرائمی را نیز فراهم می‌کند که تا به امروز سابقه نداشته است. یکی از این جرائمی که امروزه به‌شدت روبه گسترش است و بر پایه رایانه و اینترنت صورت می‌گیرد، کلاهبرداری رایانه‌ای است. همهٔ ما ممکن است روزی در دام یکی از این کلاه‌برداران رایانه‌ای قرار بگیریم. برای مثال ممکن است در حین خرید رایانه‌ای از یک سایت به درگاه بانکی جعلی متصل شوید و از این طریق حساب شما خالی شود. در این حالت شما با کلاهبرداری رایانه‌ای مواجه شدید که برای پیگیری و بازگشت پول خود باید به مراجع صالح مراجعه نمایید. برای اینکه در این زمینه هوشیار باشید مطالب ما را دنبال کنید تا در وهله اول بدانید جرم کلاهبرداری رایانه‌ای چیست؟ تا با آشنایی با آن گرفتار کلاهبرداری رایانه‌ای نشوید و یا در صورت گرفتاری بدانید برای حل معضل و دریافت حق‌وحقوق خود چه باید کنید.
جرم کلاهبرداری رایانه‌ای چیست؟
برای رسیدن به تعریف کلاهبرداری رایانه‌ای می‌توانیم به قانون جرائم رایانه‌ای مراجعه نمایید. در ماده ۱۳ این قانون کلاهبرداری رایانه‌ای را بدین‌صورت تعریف کرده است: استفاده غیرمجاز از سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی برای ارتکاب اعمالی از قبیل واردکردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده‌ها یا مختل کردن سامانه و تحصیل وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری.
تفاوت کلاهبرداری عمومی و رایانه‌ای
در کلاهبرداری عمومی یا سنتی همان‌طور که در قانون مجازات اسلامی بیان‌شده است کلاه‌بردار باید با توسل به وسایل متقلبانه، شخصی را فریب داده و مال او را ببرد. در حقیقت باید بین استفاده از وسایل متقلبانه و فریب خوردن رابطه مستقیمی وجود داشته باشد و کلاه‌بردار با سوءنیت و از روی عمد اقدام به این امر نماید. این در حالی است که در کلاهبرداری مجازی، کلاه‌بردار باید از طریق واردکردن، تغییر یا محو داده‌ها یا مختل کردن سامانه و … مال یا منفعتی را تصاحب نماید. در حقیقت در کلاهبرداری رایانه‌ای فرد برخلاف سنتی مدنظر نیست بلکه استفاده متقلبانه رایانه و اینترنت است.
با این تعاریف می‌توان گفت وجه تمایز این دو نوع کلاهبرداری در نوع وسیله ارتکابی و محیط ارتکاب جرم است.
عناصر جرم کلاهبرداری رایانه‌ای چیست؟
برای وقوع هر جرمی ما به سه عنصر قانونی، مادی و معنوی روبه‌رو هستیم. در حقیقت با تحقق این سه عنصر می‌توان گفت جرمی به وقوع پیوسته است. در ادامه به بررسی این سه عنصر در جرم کلاهبرداری رایانه‌ای می‌پردازیم.
عنصر قانونی: منظور از این عنصر این است که کلاهبرداری رایانه‌ای باید در قانون جرم انکاری شده باشد. در همین راستا در ماده ۱۳ قانون جرائم رایانه‌ای این جرم توسط قانون‌گذار جرم انگاری شده است.
عنصر مادی: برای تحقق جرم کلاهبرداری علاوه بر جرم انگاری باید عنصر مادی نیز محقق گردد. عنصر مادی در این جرم عبارت است از فعل واردکردن یا تغییر داده، محو یا ایجاد داده، متوقف یا مختل کردن داده‌های اطلاعاتی. البته همان‌طور که در قانون بیان‌شده است این موارد تمثیلی است و هر موضوع دیگری می‌تواند به‌عنوان عنصر مادی شناخته شود.
عنصر معنوی: برای تحقق جرم کلاهبرداری رایانه‌ای کلاه‌بردار باید دارای عمد باشد یعنی بداند عملی که مرتکب می‌شود غیرمجاز و به دنبال ایجاد نتیجه نامشروع است. در این جرم مرتکب به ابد با علم و آگاهی از مالی که حقی در آن ندارد برداشت نماید.
مصادیق جرم کلاهبرداری مجازی
برای درک بهتر جرم کلاهبرداری رایانه‌ای باید با مصادیق آن بیشتر آشنا شوید. در ادامه مهم‌ترین مصادیق این جرم بیان می‌شود:
تحصیل مال با دادن برنامه مخفیانه به رایانه
در این حالت فرد کلاه‌بردار با دادن برنامه پنهانی به رایانه اقدام به تحصیل وجه یا اموال از بانک یا موسسه مالی می‌نماید.
تحصیل مال از طریق تقلب در سیستم رایانه‌ای
مثال بارز این نوع از کلاهبرداری این است که کلاه‌بردار با برنامه‌نویسی نادرست و متقلبانه در داده‌ها و اطلاعات سیستم رایانه‌ای دست‌کاری کرده و زمینه تحصیل وجه نامشروع را فراهم می‌کند
انواع روش‌های کلاهبرداری رایانه‌ای
مهم‌ترین انواع کلاهبرداری رایانه‌ای به شرح زیر است:
فروشگاه رایانه‌ای جعلی
در این نوع از کلاهبرداری، مجرم یا با طراحی صفحه تقلبی پرداخت اقدام به کلاهبرداری می‌کند یا پس از خرید محصول و پرداخت کارت به کارت اقدام به بستن صفحه خود می‌نماید شما پس از پرداخت وجه با صفحه‌ای مواجه می‌شوید که از دسترس خارج‌شده است.
فرستادن پیغام با هک صفحات شخصی
شما ممکن است با این تیتر در اخبار مواجه شده باشید. در این حالت مجرم با هک شبکه‌های اجتماعی افراد اقدام به ارسال پیام به دوستان و آشنایان فرد می‌کند و از آن‌ها درخواست می‌کند که وجهی را به‌حساب شخص واریز نماید و یا لینک خرید رایانه‌ای را به افراد می‌فرستد تا از این طریق برای خرید از خود ایجاد اطمینان و ترغیب نمایند.
استفاده از دامنه‌های تجاری سرقتی
در این حالت فرد کلاه‌بردار با استفاده از ارم و مشخصات واحد تجاری صفحه فروشگاه آنلاین با مشخصات شبیه به سایت واقعی ایجاد و از این طریق اقدام به خالی کردن حساب می‌نماید.
در بالا مهم‌ترین و به‌روزترین واصلی‌ترین انواع کلاهبرداری مجازی نام‌برده شد. علاوه بر موارد فوق و با توجه به همان اصولی که در بالا مطرح شد کلاهبرداری از طرق زیر نیز معمول می‌باشد؛ اما توجه داشته باشید که پایه تمام این موارد شبیه یکدیگر است و تنها در نام و ریزه‌کاری‌ها اندکی تفاوت ملاحظه می‌شود.
حراج آنلاین
از طریق چت
اعلام برنده مسابقه یا قرعه‌کشی
ارسال ایمیل
آگهی تبلیغات و …
مجازات جرم کلاهبرداری رایانه‌ای چیست؟
در قانون تجارت الکترونیکی مجازات جرم کلاهبرداری رایانه‌ای در ماده ۶۷ بیان‌شده است که بر طبق آن هر شخصی که در بستر مبادلات الکترونیکی با سوا استفاده و یا استفاده غیرمجاز از داده‌پیام، برنامه‌ها و سیستم‌های رایانه‌ای و وسایل ارتباط از راه دور مرتکب جرم شده علاوه بر برگرداندن مال به صاحبان اموال به حبس از یکتا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال مأخوذه محکوم می‌شود.
نحوه شکایت از جرم کلاهبرداری رایانه‌ای
بهترین راه پیشگیری است اما اگر خدای‌ناکرده در دام کلاهبرداری مجازی افتادید باید برای طرح شکایت به دادسرا جرائم رایانه‌ای مراجعه نمایید. بعد از تشکیل پرونده برای بررسی موضوع، پرونده به پلیس فتا ارجاع داده می‌شود که شرایط جرم موردبررسی و تحقیق قرار گیرد.
روش دیگر برای شکایت از کلاه‌برداران رایانه‌ای مراجعه به سایت رایانه‌ای پلیس فتا است. در این حالت شما به طرح شکایت در سایت پرداخته و پلیس در اسرع وقت به موضوع شما رسیدگی می‌کند.
اما توجه به ابن موضوع داشته باشید که جرم کلاهبرداری رایانه‌ای یکی از پیچیده‌ترین جرائم رایانه‌ای است. پیشنهاد ما به شما این است که قبل هر کاری با وکیل متخصص در این امور مشورت کرده تا با تنظیم درست شکایت‌نامه و پیگیری دقیق امور هر چه سریع‌تر به مال ازدست‌رفته دست پیدا کنید. وینداد مجموعه‌ای است که دارای متخصصین و وکلای باتجربه درزمینهٔ کیفری است و می‌تواند بهترین مشاور برای شما باشد.
نتیجه‌گیری
در این مطلب ما تلاش کردیم شما را با جرم کلاهبرداری رایانه‌ای و جزییات که می‌تواند راه گشا شما باشد آشنا کردیم؛ اما همان‌طور که بیان شد با توجه به پیچیدگی‌های این جرم و سختی اثبات آن بهتر است شکایت خود را توسط وکلای باتجربه وینداد پیگیری نمایید یا در امور خود با آن‌ها مشورت نمایید.
به‌علاوه وینداد بستری را آماده کرده است تا به راحتی بتوانید وکیل متخصص برای مشکل حقوقی خود را در حوزه دعاوی جرائم رایانه‌ای انتخاب کنید. برای این کار کافی است که مسائل حقوقی خود را ثبت کنید تا ما پس از بررسی دعوای مطرح شده، وکیل متخصص برای دعوا را به شما معرفی کنیم تا با هزینه‌ای معقول دفاع از پرونده شما را در کلیه مراحل دادرسی در دادگاه‌ها و سایر مراجع ذی صلاح برعهده بگیرد. همین حالا شروع کنید!
