با رواج سایت‌های شرطبندی مجازی مسابقات ورزشی و کازینوهای آنلاین، بار دیگر بحث پیرامون غیرقانونی بودن شرطبندی و قمار داغ شده است. شرطبندی می‌تواند به شیوه‌های مختلف و حول موضوعات متنوعی صورت بگیرد و به همین دلیل ممکن است برخی سوالات حقوقی درباره انواع شرطبندی مخصوصا شرطبندی در فضای مجازی برای عموم مردم به وجود بیاید. در این مطلب به موضوع انواع شرطبندی از منظر قوانین ایران نگاهی انداخته‌ایم و مقررات مربوط به این موضوع را بررسی کرده‌ایم. با ما همراه باشید.
شرطبندی در قوانین ایران چه جایگاهی دارد؟
در همین ابتدای بحث باید تاکید کرد که در قانون مجازات اسلامی، جرمی تحت عنوان شرطبندی وجود ندارد و در واقع شرطبندی از مصادیق جرم قمار در قانون ایران به حساب می‌آید.
ماده ۲۰۸ قانون تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده (کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی) در خصوص جرم قماربازی بیان می‌دارد:
قماربازی با هر وسیله‌ای ممنوع و مرتکبین آن به یک تا شش ماه حبس و یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شوند و در صورت تجاهر به قماربازی به هر دو مجازات محکوم می‌گردند.
منظور از قمار در قانون چیست؟
اصولا منظور از قماربازی مد نظر قانون، می‌تواند دو گونه تفسیر شود:
۱. قمار به معنای شرطبندی و تعیین یک مال در بازی با وسایل قمار، مانند پاسور و… است.
۲. قمار به معنای شرطبندی بر برد و باخت در یک بازی فارغ از وسایل آن است.
فارغ از این تفاسیر می‌توان انواع شرطبندی و قمار را تصور کرد و به دنبال احکام قانونی آنها بود. در ادامه به برخی از مصادیق شرطبندی اشاره می‌کنیم.
آیا شرطبندی صرفا با وسایل قمار غیرقانونی است؟
به نظر می‌رسد منظور از قانون‌گذار در مواد مربوط به جرم قماربازی، این است که صرفا این عمل با وسایل خاصی انجام شود. مثلا وسایلی مانند تخته‌نرد یا پاسور که عموما برای قمار به کار می‌روند. اما به یک تفسیر، شرطبندی نوع خاصی از قمار است که بدون وسایل آن انجام می‌شود و صرفا بر برد یا باخت یک رقابت یا وقوع یا عدم وقوع یک موضوع، صورت می‌گیرد.
شرطبندی با این تفسیر نیز در حکم قمار بوده و مجازات مندرج در قانون مجازات اسلامی را به دنبال دارد.
مثلا شرطبندی میان دو طرفدار بر نتیجه یک مسابقه ورزشی مانند فوتبال، هر چند فاقد وسایل خاص قماربازی است، از مصادیق قمار مورد نظر قانون‌گذار محسوب شده و عملی مجرمانه تلقی می‌شود.
شرطبندی در فضای مجازی یا شرطبندی آنلاین چه وضعیتی دارد؟
هرچند مصادیق سنتی شرطبندی با وسایل خاص آن انجام می‌شود و اصولا در زمان تدوین این مجازات نیز، منظور از قمار، شرطبندی با اوصاف گفته شده، بوده است. اما امروزه با توسعه فضای مجازی و اینترنت، نوع جدیدی از شرطبندی به وجود آمده است که شرطبندی در فضای مجازی ، شرطبندی مجازی یا آنلاین یا اینترنتی نام دارد.
عمده مصادیق شرطبندی مجازی حول مسابقات ورزشی به ویژه فوتبال وجود دارد و در عمل هم معیارهای غیرقانونی بودن عمل قمار مانند کسب مال از برد و باخت را دارد.
با این وصف، برای آنکه به مجازات شرطبندی مجازی بپردازیم می‌توانیم به همان مواد قانون مجازات حول موضوع قمار استناد کنیم و در واقع شرطبندی مجازی را هم زیرمجموعه انواع شرطبندی بدانیم.
کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه اینترنتی نیز سندی را به تصویب رسانده است که مطابق آن، برخورد با سایت‌های شرطبندی و قمار نیز از مصادیق جرایم رایانه‌ای محسوب می‌شوند و مجازات قماربازی قید شده در قانون مجازات اسلامی را به این شرطبندی مجازی هم تعمیم داده است.
انواع جرایم رایانه‌ای مانند شنود غیرمجاز، کلاهبرداری رایانه‌ای، سرقت رایانه‌ای، جعل رایانه‌ای، هک و… پیشتر در بخش جرایم رایانه‌ای مجله حقوقی وینداد به طور جامع بررسی شده‌اند.
همچنین، رای وحدت رویه‌ای نیز در این خصوص صادر شده است که تاکید دارد ارتکاب قمار و شرطبندی، با هر ابزاری، مانند استفاده از وبسایت‌های شرطبندی، جرم تلقی می‌شود و مجازات‌های مندرج در مواد مرتبط با قمار در قانون مجازات اسلامی در خصوص آنها صدق می‌کند.
البته باید توجه داشت که ممکن است مجازات شرطبندی ورزشی مجازی، مصداق قمار نباشد و از مصادیق جرم تحصیل مال از طریق نامشروع قلمداد شود و در نتیجه مشمول ماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری شود.
حکم قانونی شرطبندی در مسابقات اسبدوانی و تیراندازی چیست؟
در خصوص شرطبندی در برخی مسابقات خاص مانند شنا، اسبدوانی و تیراندازی که به لحاظ فقهی، مجوز شرعی دارند، قانون منع خاصی را مشخص نکرده است. اما باید توجه داشت شرطبندی در این مسابقات تنها میان مسابقه‌دهندگان مجاز است و تماشاگران و طرفداران نمی‌توانند با استناد به این حکم، در این مسابقات شرطبندی انجام دهند و اگر مرتکب چنین موضوعی شوند، مجازات قمار و شرطبندی را برای مرتکبان به دنبال خواهد داشت.
درباره شرطبندی در فضای مجازی هنوز ابهامی دارید؟
در این مطلب کوشش شد تا به انواع شرطبندی و مجازات‌های هر یک پرداخته شود. قمار و شرطبندی می‌تواند در بستر سنتی آن و با وسایل قمار و یا به صورت آنلاین انجام شود که البته تفاوت خاصی در مجازات آنها وجود ندارد.
در خصوص مجازات شرطبندی نکات زیادی را می‌توان یافت که در هر مورد تفاوت ایجاد می‌کنند. مثلا مجازات فردی که اقدام به شرطبندی کرده است با شخصی که اقدام به دایر کردن قمارخانه مجازی یا واقعی کرده است و یا کارت بانکی خود را به واریز وجوه شرطبندی اختصاص داده است، متفاوت است. به همین خاطر برای پیگیری امور مرتبط با قمار و انواع شرطبندی نیاز است تا به دقت شرایط هر پرونده بررسی شود.
استفاده از دانش یک وکیل دادگستری یا مشاور حقوقی آشنا به جرایم رایانه‌ای و یا شکایات کیفری موضوع شرطبندی، می‌تواند موفقیت پرونده‌های مرتبط با انواع شرطبندی و قمار را تا حد زیادی تضمین کند.
ما در وینداد با داشتن وکلای پایه یک دادگستری متخصص در جرایم رایانه‌ای و مشاوران حوزه حقوق کیفری، آماده ارائه راهنمایی و مشاوره به افرادی هستیم که به نوعی با جرم شرطبندی و قمار درگیر شده‌اند.
