معمولا مدیران شرکت‌های نوپا از ابتدا در فکر این هستند که چگونه بازدهی کارمندان خود را بالا برده و آنها را به شرکت وفادار کنند، به طوری که کارمندان علاوه بر فعالیتی که به عنوان شغل برای کسب درآمد انجام میدهد به فکر پیشرفت شرکت نیز باشند. تشویق کردن کارمندان نقش مهمی در ارتباط آنها با شرکت دارد؛ انگیزه و روحیه‌ای که حتی یک تشویق و پاداش کوچک در کارمند ایجاد می‌کند به طوری است که حتی شرکت‌های قدیمی و نهادهای دولتی نیز پاداش‌های گوناگونی را برای کارمندان در نظر می‌گیرند چه برسد به شرکت‌های نوپا که احتیاج بیشتری به کارمندان با انگیزه و وفادار دارند. یکی از راه‌های انگیزه دادن و تشویق کردن کارمندان، در نظر گرفتن سهم برای آن ها در شرکت است؛ این موضوع هم به خود شرکت کمک می‌کند هم با شراکت دادن کارمند در سود و زیان شرکت باعث می‌شود که کارمند سعی بیشتری در سود دهی و بهبود عملکرد شرکت داشته باشد. اما فاکتورهای اعطای سهام تشویقی چیست؟
چه نوع سهامی را میتوان به کارمندان اختصاص داد؟
در کل سه نوع سهم را میتوان به کارمندان اختصاص داد:
- سهام کمکی (stock grant) : این نوع از سهام، سهمی ست که معمولا کارفرمایان به عنوان جبران یا پاداش برای کارمندان آزاد میکنند و کارمند میتواند آن را با قیمت روز بازار در اختیار داشته باشد، این نوع از سهام در استارتاپ ها رایج است.
- سهام ضمانتی (stock warrant) : این نوع از سهم، قسمتی از دارایی خود شرکت است که کارفرما به کارمند این امکان را میدهد که آن را بخرد.
- سهام تشویقی (stock option) : این نوع از سهام که به تازگی در بین کارفرمایان جا افتاده است به نحوی ست که کارفرما این گزینه را در اختیار کارمند میگذارد که در صورت تمایل سهمی از سرمایه گذاران شرکت را با قیمتی مناسب تر از قیمت بازار در زمانی مشخص در آینده بخرد. تفاوات این نوع از سهم با سهام ضمانتی در این است که سهم تشویقی سهمی ست که متعلق به خود سرمایه گذار است اما سهام ضمانتی بخشی از دارایی شرکت است.
اگر در مورد جزئیات این سهام‌ها و نحوه عملکرد وفاکتورهای اعطای سهام تشویقی در ایران سوالی داشتید می‌توانید با کارشناسان حقوقی وینداد در تماس باشید.
عملکرد سهام تشویقی چگونه است؟
سهام تشویقی پیشنهادی از سوی شرکت است که به کارمندان این حق را میدهد که مقدار مشخصی از سهام شرکت را با قیمتی مشخص در زمانی معین بخرند.
کارمندان هیچ اجباری در خرید تمام یا بخشی از سهام ندارند و در هر زمانی، از موعدی که با کارفرما مقرر کرده اند می‌توانند سهام را بخرند.
خرید سهام تشویقی به معنای در اختیار داشتن آن نیست، شما با ورود به یک شرکت یا در زمان کار در شرکت ممکن است پیشنهاد سهام تشویقی را دریافت کنید در صورت موافقت، قراردادی تحت عنوان قرارداد دریافت سهام تشویقی با شما بسته می‌شود و در طی زمانی که به آن وستینگ گفته می‌شود این سهم به تدریج به شما تعلق می‌گیرد و پس از رسیدن به موعد مقرر شما می‌توانید سهامتان را به دو شکل اعمال کنید: در اختیار گرفتن تمام سهام یا فروش آن.
از مزایای اصلی این سهام این است که وفاداری افراد به شرکت را افزایش میدهد. مثلا در شرکت‌های نوپا از آن جایی که ممکن است حقوق دریافتی کارمندان کمتر از شرکت‌های دیگر باشد همزمان با انعقاد قرارداد کار با کارمندان جدید، پیشنهاد انعقاد قرارداد این سهام تشویقی را نیز به آن ها می‌دهند تا کارمندان در زمان وستینگ در شرکت بمانند و در تلاش باشند که باعث پیشرفت و سودهی بیشتر شرکت شوند.
سوالی که پیش می آید این است که فاکتورهای اعطای سهام تشویقی چیست و این سهام به چه افرادی تعلق می‌گیرد؟
اشخاصی که تازه وارد شرکت می‌شوند: افراد جدیدی که وارد شرکت می‌شوند نیروی کار تازه نفس و با انگیزه به حساب می‌آیند و مدیران شرکت می‌توانند آنها را از بدو ورود با تشویق به انعقاد قرارداد سهام تشویقی در شرکت ماندگار کنند و آن ها نیز با داشتن گزینه سهام تشویقی و احساس مالکیتی که در خود شرکت میکنند انگیزه بیشتری برای فعالیت می‌گیرند.
شرکت‌های نوپا در نقطه آغاز ممکن است سرمایه زیادی در اختیار نداشته باشند به همین دلیل نیاز وافر به کارمندانی دارند که وفادار بوده و در ابتدای کار به حقوق کم یا مزایای کمتر نسبت به شرکت های دیگر قانع باشند.
کارمندان کلیدی: کارمندان کلیدی افرادی هستند که به دلیل مهارت خاص یا تجربه‌شان اهمیت زیادی برای شرکت دارند. این اهمیت باعث شده که حتی نوعی سهام دیگر incentive stock option یا ایزو به آنها تعلق بگیرد، این سهام ارزش بیشتری از سهام تشویقی دارد و در مدتی کمتر از زمان وستینگ قابل اعمال است ( معمولا بعد از یک یا دوسال کارمند میتواند سهام خود را اعمال کند) البته مدیران گاهی پاداش های دیگری هم برای کارمندان کلیدی در نظر می‌گیرند تا هر طور شده آنها را در شرکت نگه دارند آنها نیز با انعقاد قرارداد سهام در سود و زیان شرکت شریک می‌شوند و حداقل تا زمان اعمال سهم در شرکت ماندگار هستند.
تخصص افراد: حضور افراد متخصص در شرکت به دلیل توانایی های بالا و تقاضای زیادی که برای جذبشان در شرکت‌های دیگر وجود دارد، حیاتی به نظر می‌رسد به همین دلیل مدیران در صورت چیدن برنامه سهام تشویقی حتما به این افراد رجوع کرده و برای انعقاد قرارداد سهم مصر هستند.
موقعیت کارمند: بعضی کارمندان در شرکت به طور مستقیم در درآمدزایی نقش دارند؛ مثل مدیر بازرگانی و بعضی کارمندان به طور غیر مستقیم مانند مسئول بایگانی، معمولا مدیران شرکت‌ها برای افرادی که نقش بیشتری در سود و زیان شرکت دارند سهام بیشتری را در نظر می‌گیرند. این کار هم باعث افزایش درآمد شرکت می‌شود هم دیگر کارکنان شرکت را برای بالا بردن موقعیت کاریشان تشویق می‌کند.
تجربه: هرچند مدیران و سرمایه‌گذاران اعتماد خاصی به افراد با سابقه در شرکت دارند و پاداش‌هایی را برای آنها در نظر می‌گیرند اما معمولا سهام تشویقی برای افراد با تجربه و کم تجربه یکسان است و صرفا تجربه بیشتر باعث افزایش سهم آن ها نمی‌شود.
درمورد فاکتورهای اعطای سهام تشویقی و داشتن برنامه برای اعطای این سهام نیاز به راهنمایی دارید؟
ایجاد سهام در شرکت همیشه مسئله مهمی برای شرکت‌ها بوده چه این سهم برای کارکنان شرکت باشد چه برای ارائه در بازار بورس، برای ایجاد آن نیاز به برنامه است. برنامه اعطای سهام تشویقی برای شرکت ها بسیار مهم است و باید به گونه ای چیده شود که باعث ضرر شرکت یا فردی که سهام به او تعلق دارد نشود.
پس در صورت تمایل به ایجاد سهام تشویقی برای کارمندانتان و بررسی فاکتورهای اعطای سهام تشویقی می‌توانید برای برنامه ریزی آن با مشاوران حقوقی وینداد مشورت کنید.
