خرید و فروش یا اجاره کشتی ممکن است معامله‌ای باشد که برای اشخاص حقیقی و حقوقی خاصی، تحت شرایطی اتفاق بیافتد. در هر حال انجام معامله‌های گران‌قیمت کشتی‌های تجاری و تفریحی نو و دست دوم، بدون تنظیم قرارداد خرید کشتی اقدامی غیرعاقلانه و پرریسک است. به همین خاطر باید اطلاعات حقوقی کافی در خصوص قرارداد خرید کشتی و شرایط فسخ آن داشته باشید.
در این مطلب از مجله حقوقی وینداد، به سراغ بررسی نکات نمونه قرارداد خرید کشتی و اسباب فسخ قرارداد رفته‌ایم.
با ما همراه باشید.
خرید و فروش کشتی با چه اهدافی صورت می‌گیرد؟
پیش از ورود به بحث لازم است بررسی کنیم که اصولا خرید کشتی با چه مقاصدی انجام می‌شود؟
در پاسخ باید گفت که خرید و فروش کشتی می‌تواند با اهداف تجاری و بازرگانی و یا تفریحی و گردشگری باشد.
به طور مثال برخی تجار و بازرگان داخلی و بین‌المللی ممکن است برای توسعه تجارت خود اقدام به خرید کشتی کنند.
همچنین برخی شرکت‌های گردشگری نیز ممکن است اقدام به خرید کشتی‌های تفریحی و یا لنج‌های مسافرتی کنند. در تمام این موارد، نیاز به تنظیم قرارداد خرید کشتی است.
در ادامه به مهم‌ترین بندهای نمونه قرارداد خرید کشتی اشاره می‌کنیم.
بندهای مهم قرارداد خرید کشتی چیست؟
برای تنظیم قرارداد جامع حقوقی، لازم است برخی بندهای مهم در قرارداد گنجانده شوند. در ادامه به مهم‌ترین این بندها اشاره می‌کنیم.
مشخصات طرفین قرارداد خرید کشتی
در این بند باید مشخصات فروشنده و خریدار کشتی با جزئیات کامل قید شود. اطلاعاتی مانند نام و نام خانوادگی، نشانی، کد ملی و… براش اشخاص حقیقی لازم به ذکر است. همچنین گاهی ممکن است خریدار یا فروشنده شخص حقوقی باشد که در این حالت، باید اطلاعات شماره ثبت، مقر و… نیز درج شود.
موضوع قرارداد
در بند موضوع نمونه قرارداد خرید کشتی لازم است اطلاعات جامعی از کالای مورد معامله درج شود. به طور مثال مدل، سال ساخت، تعداد، رنگ، نوع، برند، مشخصات فنی، حجم و وزن، ویژگی‌های ظاهری، از مهم‌ترین اطلاعات بند موضوع قرارداد خرید کشتی هستند.
مدت قرارداد خرید کشتی
مدت نمونه قرارداد خرید کشتی، بنا به نیاز طرفین آن مشخص می‌شود. گاهی ممکن است خرید و فروش کشتی به شکل یکباره و جزئی باشد، گاهی هم ممکن است طرفین بر سر انتقال مستمر، مثلا فروش چند عدد کشتی در بازه زمانی مشخص برای سازمان‌ها یا شرکت‌های مختلف توافق کنند. در این صورت مدت قرارداد مدتی گسترده‌تر خواهد بود.
مبلغ قرارداد
مبلغ قرارداد باید به طور دقیق در این بند نوشته شود. مبلغ کشتی نو یا دست دوم معمولا توسط کارشناسان مجرب و یا افراد متخصص در زمینه قیمت‌گذاری وسایل نقلیه دریایی مشخص می‌شود. در هر حال، مبلغ قرارداد باید به شکل کلی و دقیق تعیین شود. همچنین شیوه پرداخت، مثلا نقد یا اقساط، چک و… باید به تصریح شود.
تعهدات خریدار
همواره در قراردادهای خرید و فروش، مانند قرارداد خرید کشتی، خریدار باید متعهد به پرداخت کامل مبلغ قرارداد به فروشنده مطابق با زمان‌بندی دقیق شود. ممکن است تعهدات ناشی از حمل و نقل و نگهداری (انبارداری) کالا نیز بر عهده خریدار باشد.
تعهد به شیوه پرداخت مبلغ قرارداد نیز اهمیت زیادی دارد که باید خریدار به آن پای‌بند باشد.
تعهدات فروشنده
تعهد اصلی و اولیه فروشنده در قرارداد خرید کشتی، تحویل موضوع قرارداد، یعنی کشتی، مطابق با تاریخ مقرر و با ویژگی‌های مورد توافق با خریدار است. در صورتی که کالای تحویل شده به خریدار، فاقد مشخصات مورد توافق باشد می‌توان اقدام به دریافت خسارت و یا فسخ قرارداد کرد.
همچنین گاهی ممکن است فروشنده نیاز داشته باشد برای تهیه یا حمل و بارگیری کالا از نیروی کار استفاده کند. در این حالت هزینه‌هایی مثل بیمه تامین اجتماعی، حقوق و دستمزد و مزایا، مالیات و عوارض شهرداری و… غالبا بر عهده فروشنده قرار می‌گیرد.
همچنین، فروشنده در نمونه قرارداد خرید کشتی متعهد می‌شود که در هنگام تهیه و ارسال محموله کالا، نهایت دقت را داشته باشد تا از ورود خسارت به محموله ارسالی کالا جلوگیری شود. در صورت بروز حوادث و خسارات نیز می‌توان وی را مسئول جبران خسارت دانست.
دوره تضمین نمونه قرارداد خرید کشتی
طرفین نمونه قرارداد خرید کشتی، باید مدتی را برای تضمین صحت و سلامت کالای مورد معامله مشخص کنند. به طور مثال می‌توان تاکید کرد که در عرض یک هفته یا یک ماه، خریدار می‌تواند کشتی را مورد آزمایش و تست قرار دهد و در صورت تایید سلامت آن، مبلغ قرارداد را تسویه کند.
به این دوره تست و آزمایش، دوره تضمین قرارداد نیز گفته می‌شود که اغلب در خرید کالای دست دوم کاربرد دارد.
فسخ قرارداد خرید کشتی
طرفین قرارداد خرید کشتی می‌توانند در بند فسخ قرارداد اسباب خاتمه قرارداد را قید کنند. به طور معمول، دو مورد اصلی از علل فسخ قرارداد، عدم تحویل به موقع و درست موضوع معامله توسط فروشنده و عدم پرداخت به موقع مبلغ قرارداد توسط خریدار هستند که می‌توان در این بند نیز آنها را تصریح کرد. برای تشریح بهتر موضوع مهم فسخ قرارداد، در این مطلب به بخشی از خیارات رایج در فسخ نمونه قرارداد خرید کشتی نیز اشاره کرده‌ایم.
حل‌وفصل اختلافات
در دنیای امروز حقوق، اختلافات میان طرفین قرارداد، به عنوان عنصر جدایی‌ناپذیر قراردادهای حقوقی پذیرفته شده‌اند. در نمونه قرارداد خرید کشتی هم ممکن است اختلافات فنی یا حقوقی خاصی میان خریدار و فروشنده به وجود بیاید. در این وضعیت، توسل به مذاکره یا ارجاع اختلاف به کارشناس و یا داور راه حل مناسبی به حساب می‌آید. به عنوان راهکار نهایی نیز طرفین می‌توانند ارسال اختلاف به محاکم صالح قضایی را در این بند پیش‌بینی کنند.
شرایط فسخ قرارداد خرید کشتی چیست؟
از آنجایی که موضوع فسخ قرارداد در قرارداد خرید و فروش وسایل نقلیه مانند کشتی، موضوعی مهم و اساسی است، در توضیح فسخ قرارداد باید کمی درباره مبحث «خیارات» در قانون مدنی بدانیم. به طور کلی خیارات به معنای اختیارات فسخ معامله به دلایل مختلف هستند.
در واقع خیارات علل و اسبابی هستند که طرفین قرارداد می‌توانند به طور یکجانبه قرارداد را خاتمه دهند. البته استفاده از خیارات قوانین و مقررات خاصی دارد که بایستی در هر مورد و پیش از استفاده از آنها، به آن توجه کرد.
در حقوق مدنی می‌توان ۸ خیار و دلیل و شیوه فسخ قرارداد مهم را یافت:
۱. خیار مجلس
خیار مجلس به حالتی گفته می‌شود که طرفین معامله هنوز در جلسه تنظیم قرارداد حضور دارند و در حال نوشتن یا مذاکره بر سر نوشتن قرارداد خرید کشتی هستند. در این حالت اگر هر یک از طرفین به هر دلیل، مانند نداشتن پول کافی یا تمایل به حفظ کالا، قصد خاتمه معامله را داشته باشند می‌توانند فسخ نمونه قرارداد خرید کشتی را به استناد خیار مجلس انجام دهند.
۲. خیار شرط
این خیار زمانی برای فسخ قرارداد کشتی استفاده می‌شود که طرفین معامله در نمونه قرارداد خرید کشتی قید کرده باشند که تا مدت مشخصی می‌توانند معامله را فسخ کنند.
در این زمان هر یک از خریدار و فروشنده می‌توانند با استفاده از خیار شرط اقدام به فسخ معامله کالا کنند.
۳. خیار تخلف از شرط
خیار تخلف از شرط همانطور که از نامش پیداست، زمانی معنا پیدا می‌کند که خریدار یا فروشنده برای انجام کامل معامله شرطی را مشخص کرده باشند. به طور مثال اگر در قرارداد خرید کشتی زمان و مکان خاصی برای انتقال سند ذکر شده باشد اما یکی از طرفین به آن شرط توجه نکند، طرف مقابل می‌تواند به استناد تخلف از شرط به فسخ معامله مبادرت ورزند.
۴. خیار غبن
یکی از رایج‌ترین خیارات قانونی در خصوص معاملات وسایل نقلیه دست دوم، خیار غبن است. غبن به معنای ضرر و زیان در حقوق به کار می‌رود. به این معنا که اگر زمانی که یکی از طرفین معامله، متوجه بشود در معامله مذکور از لحاظ قیمت و ارزش مورد معامله یا مبلغ دریافت شده زیان کرده است می‌تواند فسخ قرارداد را بخواهد.
۵. خیار تدلیس
تدلیس به معنای فریبکاری در معامله است. به این معنا که یکی از طرفین معامله (مثلا فروشنده کشتی) اقدام به فریبکاری برای انجام معامله کرده باشد.
مثلا فروشنده کشتی خود را طوری جلوه دهد که خریدار فریب بخورد و معامله را انجام دهد. در چنین حالتی اگر خریدار متوجه فریب شود می‌تواند به استناد خیار تدلیس فسخ معامله را انجام دهد.
۶. خیار عیب
خیار عیب زمانی معنا دارد که خریدار کشتی متوجه عیب کالا در زمان خرید نشود و پس از انجام معامله عیوب مذکور آشکار شود. در چنین حالتی خریدار می‌تواند برای فسخ نمونه قرارداد خرید کشتی از خیار عیب استفاده کند.
مثلا اگر پس از خرید کشتی، خریدار متوجه شود کشتی دارای عیوب فنی و موتوری است، می‌تواند با استفاده از خیار عیب، نمونه قرارداد خرید کشتی را فسخ کند.
۷. خیار تعذر تسلیم
تعذر تسلیم به حالتی گفته می‌شود که فروشنده بنا به دلایلی قادر نباشد مورد معامله، یعنی کشتی را به خریدار تسلیم کند. به طور مثال اگر کشتی پیش از ارائه به خریدار غرق شود، خریدار می‌تواند با استفاده از خیار تعذر تسلیم قرارداد را فسخ کند.
۸. خیار تاخیر
یکی از بندهای مهم نمونه قرارداد خرید کشتی، موعد پرداخت مبلغ قرارداد است. اگر به هر دلیلی خریدار اقدام به پرداخت به موقع و مطابق با قرارداد نکند، فروشنده می‌تواند پس از سپری شدن سه روز، اقدام به فسخ قرارداد کند.
نیاز به تنظیم قرارداد خرید کشتی است؟
در این مطلب به نکات مهم تنظیم نمونه قرارداد خرید کشتی اشاره کردیم و مهم‌ترین بندهای این قرارداد مرور شد. همچنین اسباب فسخ نمونه قرارداد خرید کشتی به تفصیل بررسی شد.
با این حال نباید فراموش کرد که اصولا، تنظیم قراردادهای خرید و فروش، نیازمند بهره‌مندی از تخصص مشاوران حقوقی باتجربه و آگاه است. همچنین استفاده از ظرفیت حقوقی فسخ قرارداد در خرید و فروش کشتی، نیاز به استفاده از تخصص حقوقی دارد.
شما می‌توانید برای استفاده از خدمات تنظیم قرارداد، مشاوره حقوقی و… به تیم حقوقی وینداد و کارشناسان حقوقی و وکلای دادگستری باتجربه ما تکیه کنید.
