قراردادهای عمرانی از نظر تامین منابع مالی و موضوع چه نکاتی را شامل می‌شود؟

قراردادهای عمرانی از نظر تامین منابع مالی در قالب دو دسته بندی متفاوت بررسی می­گردد؛ دسته بندی اول قراردادهای عمرانی را به دو دسته قرارداد با مصالح و قرارداد دستمزدی تقسیم می­‌کند و دسته بندی دوم این قراردادها را به دو دسته قراردادهای غیر استقراضی و قراردادهای استقراضی تقسیم می‌­نماید؛ که قراردادهای غیر استقراضی خود شامل روش‌­های تامین منابع از محل اعتبارات عمرانی، از محل اعتبارات غیر عمرانی یا منابع داخلی، سیستم قراردادهای یکپارچه، فروش اوراق مشارکت و فروش سهام در بازار بورس  بوده و روش استقراضی شامل روش­‌های تامین منابع از طریق اعتبار اسنادی، وام‌­های داخلی و وام­‌های بین‌المللی می‌­باشد که در ادامه هر کدام به تفکیک بررسی می­‌شوند.

1-1. قرارداد با مصالح

قراداد با مصالح به این صورت است که پیمانکار علاوه بر تامین نیروی کار متعهد به خرید مصالح نیز می­شود و در آخر پس از تامین هزینه­‌های مربوط به نیروی کار و مصالح، بازپرداخت هزینه­‌های مذکور را از کارفرما می­‌خواهد.

2-1. قرارداد دستمزدی

در قرارداد دستمزدی پیمانکار فقط متعهد به تامین نیروی کار است و مصالح را کارفرما تامین می­‌نماید و حقوق کارگران و کارمندان را نیز کارفرما پرداخت می­‌نماید.

2. قراردادهای غیر استقراضی و اسقراضی

1-2. قراردادهای غیر استقراضی

1-1-2. تامین منابع از محل اعتبارات عمرانی

این روش مختص پروژه­ های عمرانی دولتی است و بودجه مورد نیاز برای اجرای پروژه نیز از جانب دولت تامین می‌­شود و اصطلاحاً به آن اعتبار عمرانی می­‌گویند.

2-1-2. تامین منابع از محل اعتبارات غیر عمرانی یا منابع داخلی

اعتباراتی که از محل منابع داخلی یک مجموعه باشد را اعتبارات غیر عمرانی نامیده و بعضاً تامین منابع از این طریق انجام می‌­شود، البته که روش مذکور در پروژه­های عمرانی دولتی نیز می­‌تواند به کار گرفته شود.

3-1-2. تامین منابع از محل سیستم قراردادهای یکپارچه

سیستم قراردادهای یکپارچه شامل قراردادهای BOT، BOO، BOOT، Buy-Back و … بوده که در مطلب انواع قراردادهای عمرانی از نظر فنی و اجرا توضیح آن ارائه شده است.

4-1-2. تامین منابع مالی از محل فروش اوراق مشارکت

اوراق مشارکت اوراق بهاداری است که توسط بانک مرکزی برای مشارکت مردم در طرح­های عمرانی، تولیدی و خدماتی (به استثنای امور بازرگانی) دولت، شهرداری، شرکت­های دولتی و خصوصی منتشر می­شود و با خرید این اوراق توسط مردم پول از جانب مردم به پروژه­های مذکور تزریق می­‌شود.

5-1-2. تامین منابع مالی از محل فروش سهام در بازار بورس

در این روش کارفرما مدارک و مستندات مورد نیاز را به بازار بورس ارائه می­‌نماید و با فروش بخشی از سهام خود به مردم از طریق بازار بورس بخشی از منابع مالی مورد نیاز پروژه را تامین می‌­نماید.

2-2. قراردادهای استقراضی

1-2-2.تامین منابع از طریق اعتبار اسنادی (LC)

اعتبار اسنادی تعهدی است از جانب بانک که به خریدار و فروشنده داده می­‌شود  و به موجب آن تعهد می­‌شود که تعهد خریدار به پرداخت وجه معامله در تاریخ مشخص و با مبلغ مشخص انجام می­شود و هر گاه پرداخت مذکور در آن تاریخ از جانب خریدار انجام نشد بانک مبلغ مذکور را به فروشنده می­‌پردازد، این روش بالاخص در معاملات بین المللی بسیار استفاده می­‌شود.

2-2-2.تامین منابع از طریق وام­های داخلی

روش بسیار مرسومی در پروژه­‌های عمرانی بوده که به علت کثرت استعمال برای همگان روشن است.

3-2-2.تامین منابع از طریق وام­های بین المللی

تامین منابع از طریق وام‌های بین المللی در پروژه‌­های بین المللی یا زیر بنایی مورد استفاده قرار می­گیرد.

دسته بندی دیگری که در قراردادهای عمرانی بیان شده قراردادهای عمرانی از منظر موضوع است که به قرادادهای فنی و مهندسی، قراردادهای خدمات و مشاوره، قراردادهای ساخت یا خرید و فروش کالا و ماشین آلات، قراردادهای نمایندگی فروش و توزیع کالا و قراردادهای اعطای لیسانس و امتیاز تقسیم می­‌گردد. این قراردادها همه در قالب طرح های عمرانی منعقد می­‌شود ولی موضوع فعالیت طرف قرارداد در آن­ها متفاوت است.

1. قراردادهای فنی و مهندسی

از این قراردادها بیشتر در مرحله طراحی یک پروژه عمرانی استفاده می­شود و اصولاً شرکت­‌های مهندسی که کار طراحی، نقشه کشی، معماری و … را بر عهده دارند طرف قرادادهای مذکور هستند.

2. قراردادهای خدمات و مشاوره

این قراردادها فارغ از اجرای یک پروژه ناظر بر بهره­گیری از خدمات مشاوره­ای متخصصان فنی، مدیریتی، اقتصادی، بیمه‌­ای و … بوده که مستقیماً در اجرای پروژه نقشی ندارند ولی خدمات مشاوره به کارفرما و پیمانکار ارائه می­‌نمایند . نمونه قرارداد مشاوره را نیز در بانک قرارداد وینداد موجود می‌باشد.

3. قرارداد ساخت یا خرید و فروش ماشین آلات

در این قراردادها نیز همان­طور که از اسمش پیداست وظیفه ساخت یا خرید و یا فروش ماشین آلات مورد نیاز در یک پروژه عمرانی به اشخاص حقیقی یا حقوقی طرف قرارداد واگذار می­‌شود.

4. قراردادهای نمایندگی فروش و توزیع کالا

مفاد این قراردادها نیز مانند نام آن روشن است ولی برای بررسی دقیق­تر آن­‌ها می‌­توان به مطلب پیشین مجله حقوقی وینداد بررسی و نمونه قرارداد نمایندگی فروش در رابطه با قرارداد­های اعطای نمایندگی مراجعه نمود.

5. قراردادهای اعطای لیسانس و امتیاز

قراردادهای اعطای لیسانس یا واگذاری حق اختراع بسیار قراردادهای مهمی بوده و در آن رابطه کارفرما و پیمانکار به شکل مرسوم آن وجود ندارد و فی الواقع مالک زمین یا پروژه امتیاز ساخت یا بهره­برداری و یا امتیاز ساخت و بهره­برداری یک پروژه را برای مدتی طولانی (بعضاً تا 70 سال) به شخصی حقیقی یا حقوقی واگذار می­‌نماید و در مقابل مبالغی تحت عنوان حق الامتیاز، مالیات، حق الامضا و … دریافت می­‌نماید.

بررسی قراردادهای عمرانی و انواع آن در چهار مطلب اخیر انجام شده و به پایان رسید، تیم حقوقی وینداد مدعی است که جامع ترین تحلیل و بررسی قراردادهای عمرانی را در مطالب اخیر به مخاطبان خود ارائه نموده است.