ماجرای یک پرونده: آقای جمالی بابت فروش خودروی خود به آقای پهلوانی، از او یک فقره چک دریافت کرده و به بانک مراجعه می‌کند تا مبلغ را برداشت کند، اما به دلیل عدم وجود وجه کافی چک برگشت می‌خورد. حالا آقای جمالی برای گرفتن هزینه معامله، همزمان از طریق اجرای ثبت و دادگاه حقوقی مطالبه وجه چک می‌کند. سوالی که مطرح می‌شود این است که می‌توان همزمان در دادگاه و اجرای ثبت مطالبه چک کرد؟ اگر کنجکاوید تا از نتیجه پرونده مطلع شوید با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
چک چیست؟
احتمالا تا به حال در کسب و کار خود، هنگام خرید و فروش یا استخدام در یک شرکت، با اسناد تجاری گوناگونی سروکار داشته‌اید. سفته، برات و چک از مهمترین اسناد تجاری هستند که معمولا افراد از آن برای معاملات خود استفاده می‌کنند، و هرکدام قواعد خاص خود را اعم از صدور، پیگیری و طرح دعوی دارند.
چک نوشته یا سندی است که صادرکننده در وجه شخصی که با او معامله‌ای دارد صادر می‌کند تا او مبلغ معین شده در چک را در تاریخ نوشته شده از بانک دریافت کند. یکی از مهمترین تفاوت‌هایی که چک با سایر اسناد تجاری مثل برات و سفته دارد، این است که شما به عنوان دارنده‌ی چک علاوه بر طرح دعوی در دادگاه حقوقی راه‌های دیگری هم برای پیگیری طلب خود دارید که در ادامه به آن می‌پردازیم. درواقع این مزیت اضافه حمایت بیشتری را برای دارندگان چک نسبت به سایر اسناد تجاری فراهم می‌کند.
چه راه‌هایی برای مطالبه وجه چک وجود دارد؟
همان‌طور که اشاره کردیم دارنده‌ی چک درصورت برگشت خوردن چک از طرف بانک، راه‌های گوناگونی پیش روی خود برای مطالبه وجه چک دارد:
1. طرح دعوای مطالبه چک از طریق دادگاه حقوقی
یکی از متداول‌ترین شیوه‌های مطالبه هر دینی که از اشخاص گوناگون دارید، این است که یک دعوای حقوقی علیه او در دادگاه عمومی حقوقی طرح کنید. شما می‌توانید در کنار وجه چک کلیه خسارات تاخیر تادیه و هزینه‌های دادرسی را هم از طریق دادخواست خود مطالبه کنید. مزیتی که این شیوه نسبت به دیگر شیوه‌ها دارد این است که حتی اگر چکی که شما در اختیار دارید چند دست چرخیده و به دستتان رسیده باشد، شما می‌توانید علیه تمام نفرات قبل از خود طرح دعوی کنید و از هرکدام که بخواهید مبلغ را دریافت کنید.
2. مطالبه چک از طریق صدور اجراییه
این شیوه مخصوص زمانی است که شما به‌واسطه سند رسمی یا لازم الاجرایی که در اختیار دارید می‌خواهید وجه طلب خود را دریافت کنید. چک هم یکی از اسنادی است که در قانون به عنوان سند لازم الاجرا شناخته شده و بنابراین می‌توان از طریق اداره ثبت، اجراییه ثبتی برای آن صادر کرد. البته باید توجه کنید که برعکس روش بالا، در اجراییه ثبتی شما نمی‌توانید خسارت تاخیر تادیه دریافت کنید و فقط نسبت به مبلغ چک اجراییه صادر می‌شود.
3. طرح شکایت کیفری
درنهایت آخرین شیوه‌‌ی مطالبه چک، طرح شکایت کیفری است. بنابراین اگر چک شما برگشت خورد می‌توانید به دادسرا رفته و علیه صادرکننده‌ی چک به جرم صدور چک غیرقابل پرداخت شکایت کنید، و درکنار آن مبلغ چک و کلیه خسارات را هم درخواست کنید. البته باید به این نکته توجه کنید که این شیوه درمورد تمام چک‌ها قابلیت اجرا ندارد و برخی چک‌ها از این شیوه مستثنا شده‌اند، مثل چک‌های سفید امضا یا وعده دار. بنابراین مهم است که اگر قصد طرح شکایت کیفری دارید حتما پیش از آن مطمئن شوید که چک شما این قابلیت را دارد یا نه. متخصصان حقوقی وینداد می‌توانند در این زمینه شما را راهنمایی کنند.
آیا می‌توان همزمان با مطالبه چک در اجرای ثبت از طریق دادگاه هم مطالبه دعوی کرد؟
به موضوع پرونده بازگردیم. آقای جمالی برای دریافت وجه چک خود همزمان از طریق دادگاه و اداره ثبت اقدام کرده بود. دادگاه بدوی در رای خود دعوای آقای جمالی را رد کرده و دلیل رد را اینگونه توضیح می‌دهد که: طرح دعوای همزمان از دو مرجع قانونی صحیح نیست و نمی‌توان وجه چک را از هردوی اداره ثبت و دادگاه حقوقی در یک زمان درخواست کرد. آقای جمالی به رای دادگاه بدوی اعتراض می‌کند و پرونده به دادگاه تجدیدنظر می‌رود، اما این دادگاه هم همان نظر دادگاه بدوی را تائید می‌کند با این استدلال که طرح همزمان مطالبه چک در دو مرجع ممکن نیست.
بنابراین، باتوجه به پرونده بالا باید دقت داشته باشید که اگر چکی دارید که برگشت خورده است، مطالبه همزمان آن در دادگاه و اداره ثبت نه تنها سودی برایتان ندارد، بلکه باعث تلف شدن وقت و هزینه‌های بسیار از شما شده و تنها روند رسیدن شما به طلب‌تان را طولانی و پیچیده‌تر می‌کند.
برای مطالبه وجه چک خود نیاز به راهنمایی دارید؟
در این مطلب با چک و شیوه‌های مطالبه آن آشنا شدیم. فراموش نکنید که انتخاب شیوه مناسب مطالبه چک بنا به شرایط هر فرد، نوع چک و میزان مبلغ آن متفاوت است. اگر چکی دراختیار دارید که برگشت خورده است و مطمئن نیستید که بهترین راه مطالبه‌ی وجه آن برای شما چیست، وکلای حقوقی وینداد آماده‌اند تا شما را در این زمینه همراهی کنند.
همچنین اگر در زمینه‌ی اسناد تجاری با دعاوی مالی رو‌به‌رو شده‌اید، می‌توانید آن را در سامانه دعاوی تخصصی ما مطرح کنید تا در این مسیر به شما کمک کنیم.
