اشخاص عموماً با هدف تنظیم روابط میان خود و ایجاد حق و تکلیف متقابل مبادرت به انعقاد قرارداد می‌نمایند. ازجمله قراردادهای پیمانکاری ساختمان که در این راستا به منظور تنظیم روابط میان کارفرما و پیمانکار منعقد می‌شود، قرارداد پیمانکاری عمرانی است.
انعقاد و تنظیم قرارداد اصلی‌ترین بخش از فعالیت پیمانکاری بوده که قانونا منشأ و مبنای تعهدات و التزامات قانونی و قراردادی برای کارفرما و پیمانکار است.
در این راستا قرارداد پیمانکاری عمرانی به عنوان یکی از قراردادهای متداول در حوزه صنعت عمران بوده که مبنای تعهدات و تکالیف قانونی قراردادی می‌باشد. این قرارداد انواع مختلفی دارد که در ذیل به اختصار به آنها اشاره می‌نماییم.
در صورتی که مایل به انعقاد این قرارداد هستید، با ما همراه باشید تا شما را با مهم‌ترین نکات آن آشنا نماییم.
اقسام قرارداد پیمانکاری عمرانی
قراردادهای عمرانی از نظر تخصصی و فنی و از بعد دیدگاه‌های مختلف در چند دسته کلی طبقه بندی می‌شوند.
همانطور که در مطلب انواع قراردادهای عمرانی و صنعت ساختمان ذکر شد، انواع قرارداد پیمانکاری عمرانی تحت عنوان “قراردادهای صنعت ساختمان” نیز شناخته می‌شوند.
این دسته از قراردادها از ایعاد مختلفی طبقه بندی می‌شوند. ضوابط تقسیم و طبقه بندی قراردادهای عمرانی شامل موارد ذیل است:
- انواع قراردادهای عمرانی از نظر فنی
- انواع قراردادهای عمرانی از نظر نحوه پرداخت
- انواع قراردادهای عمرانی از نظر تأمین منابع
- انواع قراردادهای عمرانی از نظر موضوع
در این مطلب صرفاً به تقسیم بندی براساس ضابطه فنی اشاره می‌نماییم.
اولین دسته از قراردادهای عمرانی، قراردادهای عمرانی امانی یا تک عاملی یا پیمان امانی است. این دسته از قراردادها قراردادهایی هستند که در آن کارفرما علاوه بر تأمین مالی پروژه، مراحل طراحی و ساخت و مدیریت را خود بر عهده می‌گیرد و در واقع تمامی مسئولیت اجرای پروژه بر عهده کارفرماست، این نوع قراردادها بیشتر در پروژه‌های عمرانی کوچک استفاده می‌شود.
مزایای قراردادهای امانی شامل حذف هزینه‌های پیگیری و انتخاب پیمانکار یا مجری، حذف سود پیمانکار است.
دومین قسم قراردادهای عمرانی سه عاملی می‌باشند. در این دسته از قراردادها سه عامل کارفرما، پیمانکار و مشاور در آن دخیل است به این صورت که ابتدا کارفرما طراحی پروژه را با مشاور جلو می‌برد و پس از نهایی شدن آن اجرای طرح را به پیمانکار سپرده و خود مسئولیت تأمین مالی پروژه را بر عهده می‌گیرد. از جمله مزایای قراردادهای سه عاملی شامل پذیرش مسئولیت اجرا توسط واحد پیمانکاری یا به عبارتی انتقال ریسک اجرا به پیمانکار، وجود تضمین لازم برای تحقق تعهدات اجرایی و غیره می‌باشد.
سومین گروه قراردادهای عمرانی دو عاملی است. در این دسته از قراردادها کارفرما تمامی مراحل طراحی، تهیه تجهیزات، ساخت، نصب و راه اندازی را به پیمانکار منتقل کرده و خود از پیچیدگی این قراردادها فارغ می‌شود. این روش در پروژه‌های پیچیده که کارفرما توان فنی و علمی پیشبرد آن را ندارد بسیار کارآمد است.
روش دو عاملی خود به ۲ صورت روش طرح و ساخت (ِ DB) و روش طراحی، تدارک و ساخت یا کلید در دست (EPC/Turn-key) انجام می‌شود.
چهارمین مورد از قراردادهای عمرانی قراردادهای عمرانی چهار عاملی است. طرفین این قرارداد علاوه بر کارفرما، پیمانکار و مشاور، عامل چهارمی نیز می‌باشد که بر اساس شرح وظایف عامل چهارم خود این قراردادها به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شود.
عامل چهارم در پروژه‌های عمرانی شامل موارد زیر می‌شود:
- پیمانکاری مدیریت یا مدیریت طرح (Management Contract)
- مدیریت ساخت (Construction Management)
- مدیریت پیمان یا مدیریت پروژه (Project Management)
- مدیریت اجرایی (EM)
آخرین مورد از قراردادهای عمرانی که در زیرگروه فنی قرار می‌گیرد، سیستم قراردادی یکپارچه است.
علاوه بر این سایر طبقه بندی‌های قراردادهای عمرانی به قرار ذیل است.
این قراردادها از جهت نحوه پرداخت نیز به ۵ گروه تقسیم می‌شوند:
- قرارداد بر اساس بهای واحد کار (واحد کالا) (Unit Price/ Unit Rate)
- قرارداد با مبلغ کل مقطوع (Firm Fixed Price)
- قرارداد مختلط مبلغ مقطوع و بهای واحد کار (Firm Fixed Price & Unit Price)
- قرارداد با بازپرداخت هزینه (Cost Reimbursement)
- قرارداد تک قلم (Lump Sum)
انواع قرارداد پیمانکاری عمرانی از منظر تأمین منابع به ۲ گروه تقسیم می‌شود:
- قرارداد با مصالح (تأمین مصالح و نیروی کار)
- قرارداد دستمزدی (تأمین نیروی کار)
انواع قرارداد پیمانکاری عمرانی از منظر موضوع نیز به ۵ گروه تقسیم می‌شوند:
- قراردادهای فنی و مهندسی
- قراردادهای خدمات و مشاوره
- قراردادهای ساخت یا خرید و فروش کالا و ماشین آلات
- قراردادهای نمایندگی فروش و توزیع کالا
- قراردادهای اعطای لیسانس و امتیاز
مهم‌ترین ارکان قرارداد پیمانکاری عمرانی
- مشخصات طرفین قرارداد
- ۱ مشخصات کارفرما
- ۲ مشخصات پیمانکار
- موضوع قرارداد پیمانکاری عمرانی
- محاسبات و مشخصات فنی پروژه
- هزینه قرارداد (به تفکیک و کلی)
- شرایط پرداخت
- اسناد و مدارک پیمان
- مدت انجام موضوع قرارداد پیمانکاری عمرانی
- ضمانت اجرای دیرکرد طرفین در انجام پروژه
- ترتیبات نظارت بر عملکرد پیمانکار
- تجهیز و برچیدن کارگاه محل پروژه
- نگهداری از درصد پیشرفت پروژه و مصالح کار
- تعهدات پیمانکار
- تعهدات کارفرما
- ضمانت حسن اجرای تعهدات از سوی پیمانکار
- دستگاه نظارت
- مالیات پروژه
- موارد فسخ قرارداد
- اختلافات ناشی از قرارداد
- موارد متفرقه
- نُسخ قرارداد
امضاء و اثرانگشت کارفرما/ یا نماینده قانونی ایشان
امضاء و اثرانگشت پیمانکار/ یا نماینده قانونی ایشان
به خاطر داشته باشید که اگر شما نیز در سدد انعقاد قرارداد فوق هستید، می‌توانید با ثبت درخواست تنظیم قرارداد پیمانکاری عمرانی ، قراردادی مختص خودتان را با رعایت تمام نکات و شروط مدنظرتان داشته باشید.
سه نکته مهم از قرارداد پیمانکاری عمرانی
نکته اول- اولین نکته در قرارداد پیمانکاری عمرانی مربوط به عنوان قرارداد است. توجه نمایید که عنوان قرارداد متضمن نامی است که برای قرارداد انتخاب می‌شود.
از این نکته غافل نشوید که حتی در صورت عدم تطبیق عنوان قرارداد با احکام و مفاد قرارداد فوق، موضوعی که ضابطه اصلی حل اختلاف در خصوص نوع قرارداد و آثار و احکام آن است، قصد واقعی متعاقدین می‌باشد نه عنوان انتخابی برای قرارداد.
نکته دوم – دومین موردی که توجه به آن در قرارداد مذکور حائز اهمیت است، آنست که پیمانکار در برابر حقوق و سنوات، پاداش و عیدی کارگران خویش وفق قانون کار متعهد بوده و از این بابت هیچ مسئولیتی بر عهده کارفرما نمی‌باشد.
نکته سوم – بر مبنای قرارداد فوق هزینه‌های مربوط به مجهز نمودن و برچیدن کارگاه بر عهده پیمانکار بوده و وی می‌بایست کارگاه را به نحوی مناسب تجهیز نماید که شروع و ادامه کار تا تحویل موقت و نهایی، بدون وقفه و با کیفیت مقتضی انجام پذیرد.
سخن آخر
قرارداد پیمانکاری عمرانی از جمله قراردادهای مهم در حوزه صنعت عمران است. این قرارداد دارای انواع مختلفی است که به اختصار در این مطلب به آن اشاره نموده‌ایم.
توجه به نکات مهم حقوقی این قرارداد سبب جلوگیری از بروز مشکلات و اختلافات حقوقی برایتان می‌شود.
در این راستا چرا با تنظیم قرارداد فوق با خیال راحت و بی‌دغدغه، تنها به فکر رشد و پیشرفت کسب‌وکارتان نباشید؟ همین الان برای دریافت قرارداد مذکور از بانک نمونه قرارداد اقدام کنید.
