هوش مصنوعی، از دستاوردهای بزرگ و چشمگیر فناوری در عصر ما به حساب می‌آید. استفاده از این فناوری در عرصه‌های مختلف پزشکی، حمل و نقل، ورزش، حقوق و… سبب شده است چالش‌های نوظهوری به وجود بیاید که نیازمند تحقیق فراوان است. یکی از نقش‌های هوش مصنوعی در عرصه حقوق، کاربرد هوش مصنوعی در قانون گذاری است که در برخی کشورهای جهان به آن توجه شده است.
در این مطلب از مجله حقوقی وینداد به نقش و کاربرد هوش مصنوعی در قانون گذاری می‌پردازیم و مهمترین اطلاعات این حوزه را بازگو می‌کنیم.
با ما همراه باشید.
هوش مصنوعی چیست؟
تعریف هوش مصنوعی، مانند هر فناوری بزرگ و جدیدی، کار ساده‌ای نیست. اگرچه تعاریف مختلفی از هوش مصنوعی توسط اشخاص متخصص در علوم کامپیوتر ارائه شده است که هر یک به جنبه‌ای از این فناوری اشاره می‌کنند، اما تا کنون تعریف جامع و منسجمی که مورد قبول تمام متخصصان حوزه هوش مصنوعی باشد، ارائه نشده است.
به عنوان نمونه، تعریف زیر یکی از تعاریف نسبتا جامع و کامل از هوش مصنوعی به حساب می‌آید:
منظور از هوش مصنوعی سامانه‌هایی است است که می‌توانند رفتارهایی مشابه رفتار انسانی از خود نشان بدهند. این رفتارها شامل درک شرایط پیچیده، استفاده از شیوه‌های استدلالی، یادگیری، ارائه نتیجه و توصیه و… هستند.
هوش مصنوعی با ترکیب فناوری‌های مرتبط دیگر مانند یادگیری ماشین، می‌تواند به ابزاری برای تحلیل، دسته‌بندی، قضاوت، ارائه نتیجه، بهینه‌سازی و… نیز تبدیل شود و خدمات مفیدی در حوزه‌های مختلف ارائه دهد.
از هوش مصنوعی در زمینه‌های مختلف علوم مانند حقوق قضایی و کیفری، ریاضیات، ورزش، روان‌شناسی، پزشکی و درمان، حمل و نقل، زیست‌شناسی، علوم اجتماعی و… استفاده می‌شود.
یکی از شاخه‌های مهمی که از هوش مصنوعی متاثر شده است، حوزه حقوق به ویژه کاربرد هوش مصنوعی در قانون گذاری است که در ادامه این مطلب به آن اشاره می‌کنیم.
منظور از قانون‌گذاری چیست؟
به طور خلاصه قانون‌گذاری می‌تواند اصطلاحی عام باشد که به فرآیند تدوین قوانین و مقررات در نظام‌های حقوقی هر کشور اشاره دارد.
قانون گذاری در این مفهوم به سیری اطلاق می‌شود که یک نیاز حقوقی در جامعه سبب شروع فرآیند تحقیقات، مذاکرات و در نهایت تصویب قوانین می‌شود.
همانطور که گفته شد که یکی از مراحل قانون‌گذاری اصولی، پژوهش در جامعه و امکان‌سنجی مقررات گذاری است.
کاربرد هوش مصنوعی در قانون‌گذاری می‌تواند در مراحل پژوهشی متجلی شود که در ادامه به چگونگی آن می‌پردازیم.
کاربرد هوش مصنوعی در قانون گذاری چگونه است؟
سامانه‌های هوش مصنوعی می‌توانند به خوبی اطلاعات و داده‌های ورودی را پردازش کنند و نتایج و خروجی دقیقی را در قالب گزارش منتشر کنند.
کاربرد هوش مصنوعی در قانون گذاری را می‌توان با استفاده از همین قابلیت ذکر شده، متوجه شد.
به طور مثال تصور کنید که نظام حقوقی یک کشور بخواهد در امر بازنگری و تعیین مجازات یک جرم تصمیم‌گیری کند.
در این زمان، هوش مصنوعی می‌تواند با داشتن اطلاعات کامل از مجرمان و مجازات‌های قبلی اطلاعات مفیدی را ارائه کند.
مثلا اگر پیش از این برای مجازات جرم مذکور ۳ سال حبس و جزای نقدی معین می‌شد و ۸۰ درصد مجرمان پس از این مجازات مجددا دست به ارتکاب جرم می‌زدند، ممکن است هوش مصنوعی با توجه به عدم کارکرد این مجازات، بتواند بازه منطقی مجازات حبس را تعیین کند.
همچنین هوش مصنوعی می‌تواند با تحلیل داده‌های مختلف از جامعه، نگرش عموم مردم به جرم مذکور و شدت انزجار عمومی از آن را دقیق بسنجد و مطابق با نیاز حقوقی جامعه در قانون گذاری عمل کند.
به بیان دیگر کاربرد هوش مصنوعی در قانون گذاری هم می‌تواند در مرحله نیازسنجی باشد و هم در مرحله بازبینی مقررات و ثمرات آن به کار گرفته شود.
با این حال لازم به ذکر است که کاربرد هوش مصنوعی در قانون گذاری می‌تواند نقش مکمل برای نمایندگان مجلس و قانون‌گذاران داشته باشد و به هیچ وجه در حال حاضر نمی‌تواند مستقیما مورد استفاده قرار بگیرد.
مقررات‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی به چه معناست؟
یکی از زمینه‌هایی که کاربرد هوش مصنوعی در قانون‌گذاری مطرح می‌شود، حیطه مقرره‌گذاری فناوری هوش مصنوعی است.
به بیان دیگر، مقصود از کاربرد هوش مصنوعی در قانون گذاری می‌تواند تعیین خط‌مشی برای استفاده حقوقی از هوش مصنوعی نیز باشد.
در واقع نباید فراموش کرد که شتاب روزافزون توسعه هوش مصنوعی سبب شده است که کشورها برای قانون‌گذاری در این حوزه دست به کار شوند.
قانون گذاران و سیاست گذاران کشورها می‌توانند با استفاده از خود فناوری هوش مصنوعی برای قانون‌مند کردن این حوزه نیز استفاده کنند چرا که عدم تعجیل در این امر ممکن است تهدیدات حقوقی زیادی را برای جامعه به دنبال داشته باشد.
درباره کاربرد هوش مصنوعی در قانون گذاری سوالی دارید؟
در این مطلب سعی شد تا مهمترین و بروزترین اطلاعات حول محور کاربرد هوش مصنوعی در قانون گذاری به اشتراک گذاشته شود.
امروزه کمابیش و در برخی کشورهای پیشرفته، از هوش مصنوعی در خدمات حقوقی مختلفی نظیر تنظیم قرارداد، وکالت و قضاوت دعاوی، قانون‌گذاری و… استفاده می‌شود.
هوش مصنوعی با امکان تحلیل داده‌ها به شکل مستمر می‌تواند عملکرد مقررات فعلی در هر شاخه‌ای از قوانین را بسنجد و برای بهینه کردن آن نتایجی را ارائه دهد.
در نهایت اگر همچنان در خصوص موضوع این مطلب سوال یا ابهامی دارید، می‌توانید با مشاوران و کارشناسان حقوقی وینداد در ارتباط باشید و با استفاده از خدمات مشاوره حقوقی ما، پاسخ سوالات خود را بیابید.
