تفاوتی ندارد که شما یک شخصیت سیاسی، هنری، ورزشی یا علمی و یا کاربری عادی در فضای مجازی باشید. همواره این امکان وجود دارد که با خطر جعل هویت در فضای مجازی و خطرات ناشی از صفحات جعلی روبرو شوید. در این مطلب مجله حقوقی وینداد، قصد داریم تا به جرم جعل هویت رایانه‌ای بپردازیم و ابعاد حقوقی آن را بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
منظور از جعل هویت رایانه‌ای چیست؟
احتمالا اگر با دنیای اینترنت و شبکه‌های اجتماعی سروکار دارید، نام صفحات جعلی یا فیک پیج‌ها (Fake Pages) به گوش‌تان خورده است. روزانه عده زیادی از افراد با مقاصد مختلف دست به ساخت صفحاتی با مشخصات جعلی می‌زنند و از طریق آن به فعالیت در فضای مجازی مشغول می‌شوند.
زمانی که این صفحات جعلی با مشخصاتی عمومی و یا مبهم و ناشناخته ساخته شوند، غالبا مشکل حقوقی خاصی در میان نیست اما ساخت صفحات جعلی زمانی مشکل‌ساز می‌شود که نام و مشخصات صفحه، به شخص حقیقی یا حقوقی خاصی تعلق داشته باشد و به نوعی صفحه جعلی خود را به جای یک شخصیت واقعی جا بزند.
در اینجا موضوع جعل هویت رایانه‌ای به عنوان عملی مجرمانه، مطرح می‌شود. در ادامه به ابعاد جرم جعل هویت رایانه‌ای می‌پردازیم.
جرم جعل هویت رایانه‌ای چه ابعادی دارد؟
جرم جعل هویت رایانه‌ای یکی از جرائم فضای مجازی است که به دلیل ماهیت خاص و تلفیقی خود، حاوی نکات حقوقی زیادی است. این جرم به طور خاص در قانون جرایم رایانه‌ای یا سایر مقررات فضای مجازی شناسایی نشده است و در واقع عنوان مجرمانه‌ای برای جرم جعل هویت رایانه‌ای در قوانین ایران وجود ندارد.
به همین خاطر برای آنکه پدیده جعل هویت در فضای مجازی را بررسی کنیم نیاز داریم تا برخی از عناوین جرایم رایانه‌ای مرتبط با این عنوان را تحلیل کنیم.
جرم جعل رایانه‌ای و ارتباط آن با جعل هویت رایانه‌ای
جرم جعل رایانه‌ای به حالاتی اطلاق می‌شود که شخصی به طور متقلبانه با تغییر در اطلاعات سیستم‌های رایانه‌ای به جعل اسناد و اطلاعات بپردازد. در خصوص ارتباط جرم جعل رایانه‌ای با جرم جعل هویت رایانه‌ای، می‌توان به یک تفسیر تحلیل کرد که ساخت اکانت و صفحه جعلی به نام شخص دیگر، نوعی از جعل رایانه‌ای مصداق ماده ۶ قانون جرایم رایانه‌ای محسوب می‌شود.
جرم سرقت رایانه‌ای و ارتباط آن با جعل هویت رایانه‌ای
در تعریف جرم سرقت رایانه‌ای، قانون جرایم رایانه‌ای تاکید می‌کند که هر کس به طور غیرمجاز داده‌ها و اطلاعات متعلق به دیگری را برباید، جرم سرقت رایانه‌ای را مرتکب شده است.
در خصوص جعل هویت رایانه‌ای می‌توان تحلیل کرد که اگر فرد خاطی اطلاعات خاص شخص دیگر را مانند، نام و نشانی، تاریخ تولد، تصاویر و صوت و… به سرقت برده باشد و از طریق آن با جعل هویت رایانه‌ای، اقدام به ساخت صفحه‌ای جعلی کند، به جرم سرقت رایانه‌ای موضوع ماده ۱۲ قانون جرایم رایانه‌ای محکوم می‌شود.
جرم کلاهبرداری رایانه‌ای و ارتباط آن با جعل هویت رایانه‌ای
جرم کلاهبرداری رایانه‌ای مطابق ماده ۱۳ قانون جرایم رایانه‌ای در حالتی اتفاق می‌افتد که فرد با تغییر غیرمجاز در اطلاعات و داده‌های دیگری، اقدام به کسب منافع یا امتیازات مالی کند. به نظر می‌رسد در غالب موارد، هدف از ساخت صفحه جعلی و جعل هویت شخصی دیگر، کسب منافع مالی باشد و از این جهت می‌توان جعل هویت رایانه‌ای را با جرم کلاهبرداری رایانه‌ای نیز پیوند داد.
فراموش نکنید که برای فهم بهتر جرایم رایانه‌ای می‌توانید به مطالب مرتبط با این عنوان در مجله حقوقی وینداد مراجعه کنید.
سایر جرایم مرتبط با جعل هویت رایانه‌ای
نکته بسیار مهمی که در خصوص جعل هویت رایانه‌ای وجود دارد این است که ممکن است شخصی که اقدام به جعل هویت رایانه‌ای می‌کند، فارغ از وقوع جرم سرقت و جعل رایانه‌ای، مرتکب جرایم دیگری بوسیله صفحه جعلی خود شود.
مثلا ممکن است شخصی که صفحه جعلی یک هنرمند را ساخته است، با استفاده از آن صفحه، اقدام به آزار و اذیت افراد، توهین و افترا، هتک حیثیت، اخاذی، کلاهبرداری و… کند که این جرایم نیز با توجه به قوانین کیفری ایران قابلیت مجازات مستقل را دارا هستند.
جمع بندی نکات عنوان جعل هویت رایانه‌ای
به عنوان نتیجه‌گیری می‌توان ادعا کرد که جعل هویت رایانه‌ای، هر چند به طور رسمی در قانون جرایم رایانه‌ای جرم‌انگاری نشده است اما این جرم در حالت معمول متشکل از جرایمی مانند سرقت رایانه‌ای، کلاهبرداری رایانه‌ای و یا جعل رایانه‌ای است و از باب وقوع این جرایم می‌توان جعل هویت رایانه‌ای را قابل مجازات دانست.
همچنین وقوع جرایم دیگر با منشا جعل هویت رایانه‌ای همواره قابل تصور است. چرا که هدف سازندگان صفحات مجازی به نام و عنوان اشخاص مشهور، غالبا سوءاستفاده‌های مالی و یا هتک حیثیت و بدنام کردن این افراد است و از این جهت می‌توان انتساب جرایم دیگر را نیز محقق دانست.
مجازات جعل هویت رایانه‌ای در خصوص جرایمی مانند سرقت و کلاهبرداری و جعل رایانه‌ای، مطابق مواد مرتبط با این عناوین در قانون جرایم رایانه‌ای صورت می‌گیرد و در رابطه با جرایم دیگر مانند افترا، آزار و اذیت، اخاذی و… رجوع به قانون مجازات اسلامی چاره‌ساز خواهد بود.
درباره جعل هویت رایانه‌ای ابهامی دارید؟
رواج جعل هویت رایانه‌ای و استفاده از اطلاعات اشخاص دیگر برای ساخت اکانت‌ها و صفحات جعلی مجازی به حدی غیر قابل انکار رسیده است که بسیاری از افراد مشهور و یا حتی اشخاص غیرمشهور و شهروندان عادی جامعه نیز با این مشکل درگیر شده‌اند.
در این مطلب کوشیدیم تا ابعاد حقوقی جعل هویت رایانه‌ای را بسنجیم و به دنبال زمینه‌های جرم‌انگاری و تعیین مجازات این موضوع در قانون جرایم رایانه‌ای باشیم. هرچند تا حد زیادی نکات حقوقی جعل هویت رایانه‌ای در این مطلب پوشش داده شد، اما ماهیت خاص این موضوع همواره می‌تواند موانعی برای پیگیری حقوقی و قضایی آن ایجاد کند.
استفاده از مشاور حقوقی مطلع از قوانین فضای مجازی و وکلای دادگستری حوزه جرایم رایانه‌ای وینداد، می‌تواند یک گزینه بسیار مناسب برای پیگیری موضوع جعل هویت رایانه‌ای و احقاق حقوق قربانیان این موضوع باشد.
