با وجود حجم زیادی از محتواهایی که این روزها در قالب متن، ویدیو، عکس و صوت در شبکههای اجتماعی و وب‌سایت‌ها منتشر می‌شوند، احتمال کپی انتشار غیرقانونی آن‌ها بسیار زیاد است. البته این مشکلات فقط به محتوا مربوط نمی‌شوند و سایر موارد مانند کتاب، فیلم، موسیقی و تمامی آثار ادبی و هنری نیز دارای کپی رایت هستند و محافظت از آن‌ها علاوه‌بر حفظ حقوق معنوی، باعث حفظ حقوق مادی شما می‌شود. به همین دلیل در این مقاله یک راهنمای مفید برای محافظت از آثار خلاقانه و کپی رایت کسب و کار شما طراحی کرده‌ایم. ضمن اینکه میتوانید با مفاهیمی مثل کپی رایت و سایر موارد پیرامون آن به خوبی آشنا شوید.
کپی رایت چیست؟
به‌طور خلاصه، کپی‌رایت (که گاهی اوقات به عنوان حق مؤلف شناخته می‌شود) به‌معنی اعطای حمایت قانونی به پدیدآورندگان آثار هنری، ادبی و علمی است.
با کپی رایت از چه چیزی محافظت می‌کنیم؟
قوانین کپی رایت ممکن است بین کشورها متفاوت باشد اما دو ویژگی اصلی در تمامی قوانین وجود دارد تا بتوان به یک اثر حق کپی رایت را اعطا کرد:
- اثر مورد نظر وجود داشته باشد؛ به این معنا که خلق شده باشد. قوانین کپی رایت، ایده‌ها را پوشش نمی‌دهند. از این‌رو برای اینکه چیزی توسط کپی رایت کسب و کار مورد حمایت قرار بگیرد باید نمونه و خروجی داشته باشد.
- اثر مورد نظر اصیل باشد؛ آثار باید بیانگر ذهنیت خلاقانه خالق اثر باشند و شخصیت و خلاقیت آن‌ها را منعکس کنند. از این رو باز تولید یک اثر مورد حمایت قانون کپی رایت نیست.
برای آشنایی بیشتر در مورد انواع آثاری که می‌توانند مورد حمایت قانون کپی رایت کسب و کار قرار بگیرند، چند نمونه رایج را معرفی خواهیم کرد:
- آثار هنری: طراحی، نقاشی، عکاسی، مجسمه‌سازی.
- آثار سمعی و بصری: فیلم و موسیقی (از جمله نت‌ها، اشعار، و قطعات)
- آثار مکتوب: شامل مقالات، پست‌های وبلاگ و شبکههای اجتماعی، کتاب، نمایشنامه و شعر و سخنرانی‌های ضبط شده.
- برنامه‌های کامپیوتری و اطلاعات موجود در پایگاه‌های داده
- نقشه‌های معماری، نقشه‌های فنی، آثار خلاقانه، طرح‌ها و پروژه‌ها
- آگهی‌های تبلیغاتی
علاوه بر این، صرف استفاده از عبارات، کلمات واحد، تقویم‌های استاندارد و فهرست‌های تلفن و غیره نمی‌تواند مشمول قانون کپی رایت شود؛ زیرا هیچ خلق جدیدی توسط سازنده صورت نگرفته است. هدف از قانون کپی رایت کسب و کار محافظت از اثر و کار خلاقانه اشخاص است.
بنابراین استفاده از کلمات و عبارات پرکاربرد که از قبل وجود داشته‌اند به این معنی نیست که خالق از خلاقیت برای تغییر هر چیزی یا ساختن اثر جدیدی استفاده کرده است.
آیا باید آثار خود را ثبت کنیم؟
اولین موردی که در مورد کپی رایت کسب و کار باید به آن توجه کرد این است که در بیشتر کشورها، از جمله اتحادیه اروپا و ایالات متحده، حق کپی رایت به طور خودکار پس از خلق اثر اعطا می‌شود. این امر کپی رایت را از سایر اشکال مالکیت فکری جدا می‌کند و معمولاً برای دریافت هر نوع حمایتی باید اثر به‌صورت مجزا ثبت شود.
کپی رایت کسب و کار اهمیت زیادی دارد اما در قوانین ایران به محض خلق اثر در صورتی که شرایط قانونی را داشته باشد، به آن اعطا خواهد شد. در نتیجه مانند مالکیت صنعتی مثل اختراع یا طرح صنعتی ثبت نمی‌شود.
آثاری که مالکیت فکری و کپی رایت به آن‌ها تعلق می‌گیرد، حقوقی را برای دارند ایجاد می‌کنند. برای مثال فقط دارنده، حق استفاده، تکثیر یا حتی واگذاری امتیاز آن را به سایر اشخاص حقیقی یا حقوقی دارد. همچنین اگر شخص دیگری حق شما را نقض کند (برای مثال علامت تجاری یا طرح صنعتی شما را کپی کند) میتوانید از او شکایت کرده و خسارت دریافت کنید.
این در حالی است که بدون ثبت حقوق مالکیت فکری، برای جبران خسارت باید خسارت مالی قطعی اثبات شود.
پس از ثبت اثر در اداره مالکیت معنوی میتوانید به‌عنوان دارنده آن، مالکیت خود را با نماد ©، سال اولین انتشار و نام دارنده حق نشان دهید. تمامی این موارد نیز به‌عنوان یک سند مهم است که در صورت نقض حقوق و طرح دعوا در دادگاه میتوانید از آن استفاده کنید.
چگونه مالکیت فکری اثر را به ثبت برسانیم؟
پیش از پاسخ به این سوال باید انواع مالکیت فکری را معرفی کرد. با این توضیح که مالکیت فکری در دو دسته‌بندی کلی قرار می‌گیرند که شامل موارد زیر است:
- مالکیت ادبی و هنری یا همان کپی رایت
- مالکیت صنعتی
مواردی که مربوط به مالکیت صنعتی هستند مثل اختراع، علامت تجاری، طرح صنعتی، نشان جغرافیایی و غیره باید در ادارخ مالکیت معنوی به ثبت برسند. تمامی مراحل شامل ثبت درخواست و بارگذاری مدارک و تاییدیه‌ها به‌صورت آنلاین انجام می‌شود که در هر مرحله باید تمامی اطلاعات را به‌صورت دقیق و کامل وارد کنید تا پرونده شما با ایراد مواجه نشود.
برای ثبت انواع مالکیت صنعتی میتوانید از تیم کارشناسان ثبتی وینداد کمک بگیرید.
در مورد کپی رایت یا مالکیت ادبی و هنری، اثر شما ثبت نمی‌شود ولی به محض انتشار (در قالب کتاب، موسیقی، محتوا، پادکست، فیلم، ویدیوهای تبلیغاتی و غیره) در صورت اصیل بودن و جدید بودن و سایر شرایط قانونی، قانون کپی رایت از آن‌ها حمایت می‌کند. در نتیجه میتوانید از انتشار غیرقانونی آن جلوگیری کرده و حق انتشار اثر خود را برای مدت مشخص و طبق شرایط قانونی به اشخاص دیگر بدهید.
محفاظت از اثر با قانون کپی رایت
سوالی که ممکن است مطرح شود، این است که با ثبت اثر در اداره مالکیت معنوی، از این اثر در چه محدوده جغرافیایی، محافظت می‌شود؟
قانون کپی رایت کسب و کار یک قانون داخلی است که بر اساس کنوانسیون‌ها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی تدوین شده است. از این‌رو در بیشتر کشورها معتبر است و اثر شما به‌صورت بین‌المللی در تمامی کشورهایی عضو کنوانسیون هستند، محافظت خواهد شد.
کپی رایت چه حمایت‌هایی را اعطا می کند؟
حقوق اعطا شده به صاحبان کپی رایت کسب و کار دو بخش را شامل می‌شود: حقوق اخلاقی و حقوق مالی.
حقوق اخلاقی
این بخش از حقوق به معنی حق معنوی خالق اثر بر آن است. مثل خلاقیتی که نویسنده بر اثر خود دارد. این بخش از حقوق قابل انتقال یا فروختن نیستند. در عین حال صاحب اثر نمی‌تواند از آن‌ها چشم‌پوشی کند. از جمله حقوق اخلاقی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
انتساب اثر یا حق شناخته شدن به عنوان خالق یک اثر.
اعتراض به تحریف یک اثر، به منظور حفظ شهرت خالق یک اثر در برابر تحریف.
حریم خصوصی: مانند عدم اجازه انتشار عمومی یک ویدیوی سفارشی خصوصی برای استفاده و نمایش توسط فیلمبردار استخدام شده.
حقوق مالی
حقوق مالی، بخشی از حقوق صاحب آن هستند که باعث می‌شود آثار معنوی نیز مانند آثار مادی قابلیت ثبت، انتقال و خرید و فروش را داشته باشند. از این‌رو برخلاف حقوق اخلاقی، این حقوق می‌تواند توسط دارنده حق، فروخته یا منتقل شوند. حقوق اعطا شده شامل بازتولید و توزیع و انتشار اثر، اجرای عمومی، اقتباس و موارد دیگر است.
کپی رایت کسب و کار چقدر اعتبار دارد؟
اعتبار حق کپی رایت کسب و کار پس از ثبت به نوع حقوق اعطا شده و همچنین قوانین کشورهای خاص مرتبط است. در تمامی قوانین حقوق اخلاقی معمولاً از نظر زمانی نامحدود است، در حالی که حقوق اقتصادی معمولاً تا ۵۰ تا ۷۰ سال پس از مرگ نویسنده ادامه می‌یابد.
در رابطه با حقوق مالکیت صنعتی مثل برند و علامت تجاری، طرح صنعتی، اختراع و غیره نیز این مدت حدودا ۱۰ سال است که پس آن نیز قابل تمدید خواهد بود.
نقض حقوق تجاری
سوالی که ممکن است در رابطه با ضمانت اجرایی ثبت مالکیت فکری مطرح شود، این است که اگر شخصی از اثر ثبت شده، به‌صورت غیرقانونی استفاده کند، چگونه میتوان آن را پیگیری کرد؟
اگر به صورت آنلاین نقض کپی رایت کسب و کار را مشاهده کردید، میتوانید در مرحله اول درخواست پیگیری حقوق را به تیم پشتیبانی پلتفرم‌های مربوطه بدهید. از این طریق امکان حذف محتوا یا حساب کاربری که حقوق شما را نقش کرده است وجود دارد.
این درخواست با عنوان درخواست حذف DMCA شناخته می‌شود. بر این اساس دارندگان حق نسخه‌برداری از یک اثر معنوی برای سرویس یا پلتفرمی که حقوق آن‌ها نقض کرده است، صادر می‌شود. این را میتوان در درجه اول برای صاحب وب سایت سپس به ارائه دهنده خدمات اینترنتی (ISP) ارسال کرد. در صورتی که بخواهید اثر شما در جستجوهای آنلاین نمایش داده نشود، این درخواست می‌تواند به موتورهای جستجو نیز ارسال شود.
درخواست‌های حذف معمولاً بدون توجه به ملیت دارنده حق و پلتفرم، رعایت می‌شود. با این فرض که هر دو متعلق به یکی از ۱۸۹ عضو سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO) هستند. به یاد داشته باشید، حذف DMCA یک سند الزام آور قانونی نیست، اما یک درخواست رسمی است که معمولاً پیگیری می‌شود.
برای درخواست DMCA به چه اطلاعاتی نیاز دارید؟
اطلاعات تماس:
- نام
- نشانی
- شماره تلفن
- آدرس ایمیل
- جزئیات نقض
نام اثر متخلف
- نمونه‌های محتوای اصلی، مانند URL یا تصاویر
- نمونه‌های محتوای ناقض، مانند نشانی‌های اینترنتی یا تصاویر
اگر درخواست حذف DMCA عمل نکند، چه اتفاقی می‌افتد؟
اگرچه درخواست حذف DMCA از نظر قانونی الزام‌آور نیست اما نادیده گرفتن درخواست رسمی می‌تواند مشکلات زیادی برای شما ایجاد کند.
در نتیجه اگر به این مرحله رسیدید و نتوانستید حقوق خود پیگیری کنید باید از راه‌حل‌های کارآمدتری استفاده کنید.
یک راه‌حل کارآمد و ساده، استفاده از خدمت حفاظت از کپی رایت و مالکیت فکری در وینداد است که این امکان را به شما می‌دهد تا هر گونه نقض حقوق مالکیت معنوی را پیگیری کنید. این سرویس امکان حفاظت آنلاین از مالکیت معنوی و بازیابی درآمد از دست رفته را به شما می‌دهد.
پیگیری نقض کپی رایت محتوا با وینداد
وکلای مالکیت فکری وینداد به وسیله قوانین و مقررات این حوزه ابتدا تجزیه، تحلیل و ارزیابی کاملی در خصوص سرقت محتوای وب سایت و نقض کپی رایت کسب و کار شما به‌دست می‌آورند سپس با استفاده از تخصص و تجربه خود در این زمینه برای حفظ کسب‌وکار شما از نقض نام تجاری اقدام می‌کنند. وکلای وینداد، نظارت و حفاظت مداوم را برای کمک به جلوگیری از وقوع تخلفات مشابه و حفظ شهرت نام تجاری شما انجام می‌دهند.
جمع‌بندی
کپی رایت کسب و کار برای حفاظت از تمامی سرمایه‌های غیر مادی مثل محتوا (عکس، متن، فیلم، صوت)، پادکست، کتاب، فیلم و کلیپ تبلیغاتی و غیره اعطا می‌شود. بخشی دیگر از حقوق مالکیت فکری مثل برند نیز اهمیت زیادی دارند که برای پیگیری نقش آن نیاز به ثبت مالکیت فکری دارید.
با نقض کپی رایت توسط سایر اشخاص بخش زیادی از هویت برند و همچنین سود مالی کسب و کار شما آسیب می‌بیند. از این‌رو حفاظت از آن اهمیت زیادی دارد.
یکی از بهترین روش‌های حفاظت کپی رایت کسب و کارها علاوه‌بر ارسال درخواست برای حذف محتوای کپی به پلتفرم‌های مربوطه، استفاده از خدمات حفاظت از کپی رایت مجموعه وینداد است که موارد کپی را شناسایی و حذف می‌کند.
سوالات متداول
کپی رایت چیست و چه ارتباطی با حقوق مالکیت فکری دارد؟
کپی رایت یکی از انواع مالکیت فکری است که به حمایت از محتوا (صوتی، متن، عکس و فیلم)، کتاب، موسیقی، پادکست، فیلم و کلیپ‌های تبلیغاتی و غیره می‌پردازد.
آیا میتوان از انتشار غیرقانونی محتوا در شبکههای اجتماعی یا وب سایت جلوگیری کرد؟
بله، شما میتوانید شناسایی و مسدودسازی صفحات متخلف را توسط وکلای مالکیت فکری وینداد انجام دهید.
