یکی از نگرانی‌های تاجرانی که قصد معاملات بین المللی را دارند این است که مبلغ کالای مورد نظر به موقع به حساب‌شان واریز نشود یا کالا در موعد مقرر به دستشان نرسد. سیستم بانکی در این شرایط اعتباری به افراد می‌دهند که به اعتبار اسنادی معروف است. در ادامه این مقاله درباره اعتبار اسنادی و کاربردها و شرایط آن بیشتر توضیح می‌دهیم.
اعتبار اسنادی (LC) چیست؟
اعتبارات اسنادی یا LC اسنادی است که توسط موسسات مالی دارای مجوز صادر می‌شود. این اسناد تعهدی برای پرداخت مقداری پول است که عموما در امور الی تجارت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بنابراین اعتبارات اسنادی تعهد بانکی است که از طرف بانک به خریدار و فروشنده داده می‌شود. این اعتبار برای انجام معامله‌های بین‌المللی نقش اساسی دارد. در قرارداد LC، شخص یا شرکت فروشنده، بانک یا موسسه مالی صادرکننده (از طرف شخص خریدار)، بانک ابلاغ کننده (از طرف فروشنده) طرفین اصلی هستند.
انواع اعتبار اسنادی
اعتبارات اسنادی به چند دسته کلی تقسیم می‌شود که این دسته‌ها به این شرح است:
- اعتبارات اسنادی وارداتی یا صادراتی: اعتباراتی هستند که خریدار برای واردات به کشور خود می‌گشاید. این اعتبارات از طرف فروشنده در کشور دیگر اعتبار صادراتی محسوب می‌شود.
- اعتبار اسنادی قابل برگشت ( Revocable L/C ): در این اعتبار خریدار یا بانک گشایش کننده، می‌توانند بدون اطلاع فروشنده، هر تغییر یا اصلاحی بخواهند در شرایط اعتبار به‌وجود بیاورند.
- اعتبار اسنادی غیر قابل برگشت (Irrevocable L/C): در این نوع اعتبار اسنادی هر نوع تغییر شرایط از طرف خریدار یا بانک گشایش کننده باید با موافقت و رضایت فروشنده باشد.
- اعتبار اسنادی تاییدی ( Confirmed L/C): این اعتبار، اعتباری است که مطابق آن خریدار باید اعتبار صادر شده از طرف بانک خود را توسط هر بانک دیگری که مورد نظر فروشنده است تایید کند.
- اعتبار اسنادی غیر تاییدی ( Unconfirmed L/C): این نوع اعتبار بدون نیاز به تایید بانک دیگری گشایش می‌شود.
- اعتبار اسنادی قابل انتقال ( Transferable L/C): مطابق این اعتبار ذینفع اصلی می‌تواند همه یا بخشی از اعتبار گشایش شده را به شخص یا اشخاص مشخصی انتقال دهد.
- اعتبار اسنادی غیر قابل انتقال ( Transferable L/C ): در این اعتبار فروشنده نمی‌تواند کل یا بخشی از اعتبار اسنادی را به دیگری واگذار کند.
- اعتبار اسنادی نسیه یا مدت‌دار (یوزانس) (Usance L/C): در این اعتبار فروشنده به خریدار مهلت می‌دهد که هزینه کالا را پس از دریافت و فروش آن بدهد.
- اعتبار اسنادی دیداری ( At Sight L/C) : در این اعتبار بانک ابلاغ کننده فقط بعد از دیدن اسناد حمل ارائه شده از طرف فروشنده هزینه آن را پرداخت می‌کند.
- اعتبار اسنادی پشت به پشت (اتکایی) ( Back to Back L/C ) : این نوع اعتبار اسنادی دو اعتبار جدا از هم برای فروشنده و خریدار دارد.
- اعتبار اسنادی ماده قرمز ( Red Clause L/C ): در این نوع اعتبار فروشنده می‌تواند قبل از فرستادن کالا پولی را به‌صورت پیش‌پرداخت از بانک ابلاغ کننده یا تایید کننده دریافت کند.
- اعتبار اسنادی گردان ( Revolving L/C ): در این اعتبار پس از هر بار استفاده از اعتبار همان مبلغ تا سطح اعتبار اولیه افزایش پیدا می‌کند.
کاربرد ال سی در قراردادها
اعتبار اسنادی یک خدمت مهم بانکی است که ریسک معاملات بین‌المللی را کاهش می‌دهد. اهمیت این اسناد زمانی بیشتر مطرح می‌شود که خریدار بخواهد از کشور خودش با فروشنده‌ای در کشور دیگر معامله تجاری انجام دهد. عواملی مانند اختلاف مسافت زیاد، نظام حقوق کیفری و تعقیب متفاوت ریسک چنین معامله‌ای را بالا می‌برد.
در این شرایط بانک به عنوان یک واسط امن با قرارداد اعتبارات اسنادی به فروشنده تعهد می‌دهد که خریدار مبلغ را در زمان مقرر بپردازد و اگر فروشنده به تعهد خود عمل نکرد بانک باید تعهدات فروشنده را پرداخت کند.
قرارداد اعتبار اسنادی داخلی
کاربرد موثر اعتبارات اسنادی در تجارت بین‌المللی است برای همین در حقوق تجارت بین‌الملل به آن توجه ویژه‌ای شده است. اما نکته مهم این است که قرارداد ال سی در معاملات داخل کشور نیز کاربرد دارد. اگر در معاملات داخلی نیز فروشنده در ارسال کالا قبل از دریافت وجه آن دچار تردید باشد یا در خریدار ترجیح دهد تا وقتی کالا را دریافت نکرده وجه آن را نپردازد، می‌تواند از قرارداد LC استفاده کند.
اعتبار اسنادی به عنوان یک روش پرداخت و سند معتبر بانکی به طرفین یک قرارداد فروش این اطمینان را می‌دهد که معامله شما چه داخلی و چه بین‌المللی، به واسطه بانک‌های کارگزار با اطمینان انجام خواهد گرفت.
شرایط استفاده از LC در معاملات و قراردادها
بانک‌ها برای انعقاد قرارداد اعتبار اسنادی شرایطی دارند که فروشنده و خریدار موظف هستند آن‌ها را رعایت کنند. اگر بخواهید اعتبار اسنادی داخلی (ریالی) گشایش کنید این مدارک نیاز است:
- مدارک شناسایی جهت احراز هویت
- اعتبارسنجی و استعلام وام و چک برگشتی
- صورت‌های مالی و آخرین اظهارنامه مالیاتی
- اعتبارسنجی ضامن یا ضامن‌ها
علاوه بر این مدارک ممکن است به یک یا چند وثیقه از لیست زیر مطابق قوانین بانک نیاز داشته باشید:
- سند ملکی
- سپرده مدت‌دار بانکی
- اوراق مشارکت
- ضمانت‌نامه بانکی
- سفته با امضای دو نفر ضامن معتبر
- وجه نقد
مراحل گشایش اعتبار اسنادی
مراحل گشایش LC چهار مرحله هستند که به شرح زیر است :
- مرحله اول: گشایش اعتبار در بانک
- مرحله دوم: ارائه اسناد خرید کالا توسط خریدار به بانک
- مرحله سوم: اطلاع دریافت کالای درخواستی به خریدار توسط بانک و پرداخت مبلغ آن از طریق همان بانک
- در مرحله چهارم: دریافت کالا توسط خریدار از گمرک کشور خود و امضای اسناد مربوطه
نکته مهم: یکی از کارهایی که لازم است فروشنده در طی این مراحل انجام دهد تهیه بارنامه، سیاهه کالا و گواهی مبداء است. در انتهای معامله نیز لازم است خریدار پروانه سبز گمرکی را به بانک ارائه کند.
جمع‌بندی
اعتبارات اسنادی یا LC اسنادی است که توسط موسسات مالی دارای مجوز صادر می‌شود. این اسناد تعهدی برای پرداخت مقداری پول است که عموما در امور الی تجارت مورد استفاده قرار می‌گیرد. اعتبارات اسنادی به چند دسته کلی تقسیم می‌شود که هر کدام شرایط مخصوص به خود و متفاوتی با دیگری دارند. کاربرد موثر اعتبارات اسنادی در تجارت بین‌المللی است برای همین در حقوق تجارت بین‌الملل به آن توجه ویژه‌ای شده. اما نکته مهم این است که قرارداد ال سی در داخل کشور نیز کاربرد دارد.
برای اطلاعات بیشتر از تنظیم قراردادها و انتخاب نوع قرارداد مورد نظر می‌توانید از مشورت با متخصصین حقوقی وینداد کمک بگیرید.
سوالات متداول
اعتبار اسنادی توسط چه اشخاصی صادر می‌شود؟
اعتبارات اسنادی یا LC اسنادی است که توسط موسسات مالی دارای مجوز صادر می‌شود.
آیا اعتبار اسنادی تنها در معاملات بین‌المللی کاربرد دارد؟
خیر قرارداد ال سی در معاملات داخل کشور نیز کاربرد دارد.
خریدار باید چه کارهایی را در مراحل قرارداد LC انجام دهد؟
خریدار باید بارنامه، سیاهه کالا، گواهی مبداء را تهیه کند و در انتها نیز پروانه سبز گمرکی را به بانک ارائه کند.
