اخذ سفته در قرارداد کار یکی از مواردی است که همواره بحث‌برانگیز بوده و کارفرمایان و کارگران را با سوالات زیادی مواجه کرده است. سفته در قرارداد کار به عنوان ابزاری برای ضمانت حسن انجام وظایف توسط کارگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. کارفرمایان به منظور جلوگیری از خسارات احتمالی و اطمینان از تعهدات کارگران خود، از این روش استفاده می‌کنند. اما آیا این اقدام قانونی است و تحت چه شرایطی میتوان از آن استفاده کرد؟ در این مقاله به بررسی جزئیات مربوط به اخذ سفته و چک در قراردادهای کار می‌پردازیم.
ضمانت حسن انجام کار در قرارداد چیست؟
ضمانت حسن انجام کار به معنای تضمینی است که کارگر به کارفرما می‌دهد تا از انجام صحیح و کامل وظایف و تعهدات خود اطمینان حاصل شود. این تضمین میتواند به صورت چک یا سفته باشد که در صورت تخلف یا عدم انجام تعهدات از سوی کارگر، کارفرما میتواند از آن برای جبران خسارات استفاده کند.
طبق قانون کار ایران، این موضوع به رسمیت شناخته شده و کارفرمایان می‌توانند از این ابزار استفاده کنند. با این حال، این ضمانت‌ها باید به شکلی منصفانه و بدون سوء استفاده تنظیم شوند. قانون کار همچنین تاکید می‌کند که میزان و شرایط این ضمانت‌ها باید منطقی و متناسب با نوع و اهمیت کار باشد.
آیا دریافت سفته یا چک قانونی است؟
دریافت سفته در قرارداد کار به عنوان ضمانت حسن انجام کار، طبق قوانین فعلی ایران قانونی است. اگرچه لایحه‌ای برای محدود کردن این عمل مطرح شده است، اما تا زمان تصویب نهایی، کارفرمایان می‌توانند از این ابزارها استفاده کنند. لازم است تا در قرارداد کار به وضوح شرایط و مبالغ این ضمانت‌ها مشخص شود و توافقات لازم بین طرفین صورت گیرد. این اقدام باید به نحوی باشد که حقوق هر دو طرف رعایت شده و از هرگونه سوء استفاده جلوگیری شود. همچنین، کارفرما موظف است تا به محض اتمام مدت قرارداد و در صورت انجام صحیح تعهدات، سفته یا چک را به کارگر بازگرداند.
شرایط اخذ ضمانت از کارگر طبق قانون کار
بر اساس قانون کار، کارفرما میتواند از کارگر ضمانت بگیرد، اما این ضمانت باید در چارچوب قانونی و با رعایت حقوق کارگر انجام شود. سفته یا چک باید به صورت توافقی بین طرفین ارائه شود و مبلغ آن نباید بیش از حد نیاز باشد.
همچنین، لازم است تا در قرارداد کار به وضوح شرایط بازگشت این ضمانت پس از پایان مدت قرارداد مشخص شود. مهم است که کارفرما از این ابزار به عنوان وسیله‌ای برای فشار و تهدید استفاده نکند، بلکه هدف اصلی، اطمینان از انجام صحیح وظایف باشد.
همچنین، کارفرما باید توجه داشته باشد که این ضمانت‌ها نباید به گونه‌ای باشد که کارگر را تحت فشار مالی یا روانی قرار دهد.
ضمانت اجرای سفته و چک بابت تضمین
سفته و چک‌هایی که به عنوان تضمین حسن انجام کار اخذ می‌شوند، قابلیت وصول دارند. در صورتی که کارگر به تعهدات خود عمل نکند، کارفرما میتواند این ضمانت‌ها را به اجرا بگذارد. البته، کارفرما باید بتواند در صورت لزوم، تخلف کارگر را اثبات کند.
از سوی دیگر، کارگر نیز میتواند در صورت سوء استفاده کارفرما، به مراجع قانونی مراجعه کرده و حقوق خود را مطالبه کند. به همین دلیل، توصیه می‌شود که تمام مراحل اخذ و بازگشت ضمانت‌ها به صورت مستند و شفاف انجام شود. همچنین، استفاده از این ضمانت‌ها باید به گونه‌ای باشد که حقوق هر دو طرف حفظ شده و امکان بروز اختلافات به حداقل برسد.
نکات تکمیل سفته حسن انجام کار
برای تکمیل صحیح سفته به عنوان ضمانت حسن انجام کار، باید به نکات زیر توجه کرد:
- مبلغ سفته باید به وضوح مشخص باشد.
- تاریخ پرداخت سفته باید تعیین شود.
- نام و مشخصات کامل کارگر و کارفرما باید در سفته ذکر شود.
- شرایط و مواردی که میتواند منجر به وصول سفته شود، باید به صورت شفاف در قرارداد کار ذکر شود.
- سفته باید به امضای کارگر و کارفرما برسد.
این نکات باعث می‌شود که سفته به صورت قانونی و منصفانه تنظیم شود و هر گونه اختلافی که ممکن است بوجود آید، قابل حل باشد. همچنین، کارفرما باید توجه داشته باشد که مبلغ سفته نباید به گونه‌ای باشد که برای کارگر ایجاد فشار مالی کند و باید متناسب با نوع و میزان کار باشد.
نحوه عودت سفته پس از اتمام مدت قرارداد
پس از پایان مدت قرارداد و در صورتی که کارگر به تمامی تعهدات خود عمل کرده باشد، کارفرما موظف است سفته یا چک ضمانت را به کارگر بازگرداند. این موضوع باید به وضوح در قرارداد کار ذکر شده و روند عودت ضمانت نیز مشخص شود. کارگر میتواند از کارفرما درخواست کتبی برای بازگرداندن سفته یا چک بکند و کارفرما نیز باید در اسرع وقت به این درخواست پاسخ دهد.
در صورت بروز اختلاف، مراجع قانونی می‌توانند به حل و فصل آن کمک کنند.
همچنین، توصیه می‌شود که هنگام عودت سفته، رسیدی از سوی کارفرما دریافت شود تا این اقدام به صورت مستند و رسمی ثبت شود.
جمع‌بندی
اخذ چک و سفته به عنوان ضمانت حسن انجام کار در قراردادهای کار، ابزاری است که میتواند به حفظ حقوق کارفرما و اطمینان از تعهدات کارگران کمک کند. با این حال، این اقدام باید در چارچوب قوانین و با رعایت حقوق کارگران انجام شود. شفافیت در تنظیم قراردادها و مستندسازی دقیق تمامی مراحل، میتواند از بروز اختلافات و سوء استفاده‌ها جلوگیری کند. همچنین، آگاهی از قوانین و مقررات قرارداد کار مربوطه برای هر دو طرف بسیار ضروری است. به طور کلی، استفاده منصفانه و قانونی از این ابزارها میتواند به ایجاد روابط کاری سالم و پایدار کمک کند.
مجموعه حقوقی وینداد علاوه‌بر تنظیم انواع قراردادها مثل قرارداد کار، مشاوره‌های لازم در این رابطه را به‌عنوان خدمات ارائه می‌دهد.
سوالات متداول
آیا اخذ چک و سفته به عنوان ضمانت حسن انجام کار قانونی است؟
بله، تا زمان تصویب نهایی لایحه جدید، این اقدام قانونی است و کارفرمایان می‌توانند از این ابزار استفاده کنند.
چه شرایطی باید برای اخذ سفته یا چک رعایت شود؟
سفته یا چک باید به صورت توافقی، با مبلغ مشخص و در چارچوب قانونی تنظیم شود. همچنین، باید شرایط بازگشت ضمانت پس از پایان مدت قرارداد مشخص باشد.
آیا سفته یا چک ضمانت قابل وصول است؟
بله، در صورت عدم انجام تعهدات توسط کارگر، کارفرما میتواند آن را وصول کند. البته کارفرما باید تخلف کارگر را اثبات کند.
چگونه میتوان سفته یا چک ضمانت را پس از اتمام قرارداد بازگرداند؟
کارگر میتواند درخواست کتبی برای بازگرداندن سفته یا چک به کارفرما ارائه دهد و کارفرما باید در اسرع وقت پاسخ دهد. بهتر است هنگام عودت سفته، رسیدی از سوی کارفرما دریافت شود.
