در دنیای تجاری امروز برای هر معامله و انعقاد قراردادی که پرداختی به‌عنوان ماده‌ای از قرارداد مطرح باشد، پای اسناد تجاری به‌عنوان ضمانت یا نحوه پرداخت نیز مطرح می‌گردد. به عبارت دقیق‌تر کاربرد اسناد تجاری در دنیای امروز چنان گسترش‌یافته است که کمتر کسی مجبور به استفاده از آن نشده باشد. برای استفاده از این اسناد و برای جلوگیری از بروز اختلافات و دعاوی اسناد تجاری احتمالی، شما باید با ویژگی‌های این اسناد آشنا باشید. یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در خصوص استفاده از اسناد تجاری باید بدانید آشنایی با ظهرنویسی اسناد تجاری است؟ شما از ظهرنویسی اسناد تجاری چه می‌دانید؟ با ما این مطلب را دنبال کنید تا شمارا با تمام ریز کاری‌های آن آشنا کنیم.
اسناد تجاری چیست؟
برای تعریف اسناد تجاری باید بین دو مفهوم عام و خاص اسناد تجاری تمایز قائل شویم. در معنای عام اسناد تجاری به اسنادی اطلاق می‌شود که در تجارت و روابط بازرگانی کاربرد دارد. در این حالت اسناد تجاری علاوه بر اسناد پرداختی مثل چک و سفته و … شامل اسنادی مانند بارنامه نقل‌وانتقال و … نیز می‌گردد؛ اما در معنای خاص اسناد تجاری اسنادی است که باعث تسهیل معاملات غیر نقد می‌شود و درواقع وسیله پرداخت به‌حساب می‌آیند. اسناد تجاری در معنای خاص موردحمایت قانون‌گذار در قانون تجارت است و از اوصاف خاص تجاری برخوردار است.
اهداف استفاده از اسناد تجاری
درگذشته که خریدوفروش و معاملات با پول نقد صورت می‌گرفت همواره خطرات مختلفی ازجمله سرقت و غارت و مشکلات حمل‌ونقل وجود داشت. برای جلوگیری از این خطرات تجار و بازرگانان به استفاده از اسناد تجاری روی آوردند. علاوه بر این‌که این اسناد تجاری، معاملات غیر نقد را تسهیل کرد، سبب کسب اعتبار و تأمین مالی برای تجار نیز گردید.
انواع اسناد تجاری
مطابق با قانون تجارت اسناد تجاری عبارت‌اند از:
سفته: یکی از انواع اسناد تجاری سفته است که بر اساس این سند صادرکننده سفته متعهد می‌شود مبلغ مشخصی را در زمان تعیین‌شده به شخص دارنده سفته بپردازد. برای برخورداری از حمایت‌های قانونی دارنده سفته باید در زمان تعیین‌شده در سفته نسبت به دریافت مبلغ اقدام نماید و در صورت عدم دریافت مبلغ طرف مدت ۱۰ روز از تاریخ سررسید نسبت به طی مراحل قانونی و شکایت اقدام شود.
برات: یکی دیگر از انواع اسناد تجاری برات است که تعریفی از آن در قانون تجارت بیان‌نشده است و قانون‌گذار صرفاً ویژگی‌های این سند تجاری را تعریف کرده است، اما در یک تعریف ساده می‌توان گفت که برات سندی است که صادرکننده با صدور آن به شخص ثالثی دستور می‌دهد که مبلغ تعیین‌شده در برات را در وجه او یا شخص دیگری که در برات مشخص‌شده است و در زمان مشخص پرداخت نماید.
چک: یکی دیگر از انواع اسناد تجاری که نام آن برای همهٔ ما آشناست و کم‌وبیش در زندگی روزمره از آن استفاده می‌کنیم، چک است. چک درواقع سندی است که به‌موجب آن صادرکننده می‌تواند از حساب خود پولی برداشت یا در حساب دیگری پول واریز نماید… باید توجه داشت که مطابق قانون فقط چک‌های بانکی دارای ضمانت تجاری است و سایر چک‌ها که توسط مؤسسات مالی و اعتباری و یا صندوق‌های قرض‌الحسنه صادر می‌شود از حمایت‌های قانون صدور چک برخوردار نیستند.
ظهرنویسی چیست؟
آیا شما تابه‌حال اصطلاح ظهرنویسی را شنیده‌اید؟ بسیاری از ما تنها این اصطلاح به گوشمان خورده است اما از انواع و یا حتی آثار و مسئولیت‌هایی که با خود به دنبال می‌آورد آشنایی نداریم. ما در ادامه مهم‌ترین نکات در خصوص این موضوع را به شما ارائه می‌کنیم.
یکی از مهم‌ترین اصطلاحاتی که در استفاده از اسناد تجاری خودنمایی می‌کند ظهرنویسی در اسناد تجاری است. برای شناخت این اصطلاح ابتدا باید آن را تعریف کنیم.
معنای لغوی: ظَهر در لغت به معنای پشت است و ظهرنویسی در لغت به معنای نوشتن در پشت سند است.
معنای حقوقی: در ترمونولوژی حقوقی ظهرنویسی را این‌گونه تعریف کرده است که دارنده سند دین و مخصوصاً اسناد تجاری، در پشت سند دستور یا اذن می‌دهد (خطاب به مدیون) که مبلغ سند را به شخص دیگری بدند؛ بنابراین در یک تعریف ساده می‌توان گفت دستوری که در پست سند تجاری برای تعیین شخصی که باید پرداخت در وجه او صورت گیرد را ظهرنویسی می‌گویند.
نکات ظهرنویسی اسناد تجاری
در هنگام ظهرنویسی اسناد تجاری باید موارد زیر را رعایت نمایید:
در هنگام ظهرنویسی و انتقال سند حتماً باید ظهرنویس که دارنده سند است، سند را امضا کند. لزومی به امضای پشت سند نیست بلکه ممکن است ظهرنویس روی سند و در صورت نبود جا در پشت سند برگه‌ای الحاق و سند را امضا نماید.
در هنگام ظهرنویسی لزومی به قید نام شخصی که سند قرار است به او منتقل شود نیست بلکه می نوان ظهرنویسی را بدون نام یا به‌صورت حامل انجام داد.
در هنگام ظهرنویسی تاریخ ملاک نمی‌باشد. به عبارت بهتر لزومی به قید تاریخ در هنگام ظهرنویسی نیست اما بهتر آن است که برای سندیت داشتن و در صورت بروز اختلاف تاریخ ظهرنویسی در پشت سند توسط ظهرنویس قید گردد.
انواع ظهرنویسی
به‌صورت کلی ما می‌توانیم ظهرنویسی را به سه دسته تقسیم نماییم که عبارت است از:
ظهرنویسی برای انتقال:
اصل در ظهرنویسی بر آن است که ظهرنویسی برای انتقال صورت می‌گیرد. به عبارت بهتر با ظهرنویسی وجه سند به شخصی منتقل می‌شود که ظهرنویسی به نفع او انجام‌شده است. با امضای ظهرنویس تمام حقوق ناشی از اسناد تجاری اعم از اصل طلب و متفرعات آن مانند وثیقه و ضمانت به‌شرط آن‌که مربوط به اسناد تجاری و نه خود معامله اصلی باشد به شخص جدید منتقل می‌گردد.
ظهرنویسی برای وکالت:
نوع دیگری از ظهرنویسی برای وکالت در وصول است. در این حالت دارنده بندد تجاری با ظهرنویسی شخص ثالث را امور وصول طلب از بدهکار در تاریخ مشخص‌شده می‌نماید که در این حالت حق‌وحقوق سند تجاری به دیگری منتقل نمی‌شود. در این حالت وکیل حق اعتراض و اقامه دعوی برای پرداخت مبلغ سند تجاری را دارد؛ اما باید توجه داشت که وکیل حق ظهرنویسی به دیگری را ندارد.
ظهرنویسی برای وثیقه:
در ظهرنویسی به‌عنوان وثیقه، ظهرنویس در کنار امضا عنوان وثیقه یا ضمانت را قید می‌کند. در این حالت اگر دارنده سند در زمان تعیین‌شده نتواند وجه سند را از ظهرنویس بگیرد از وثیقه یا ضمانت می‌تواند استفاده کند. البته این نوع ظهرنویسی مطابق با قانون ایران باطل است.
مسئولیت ظهرنویسان اسناد تجاری
بر اساس قانون تجارت ظهرنویسان در برابر دارنده سند تجاری دارای مسئولیت هستند. این مسئولیت مطابق با قانون، از نوع مسئولیت تضامنی است. بدین معنا که دارنده می‌تواند برای دریافت وجه سند به هر یک از ظهرنویسان بدون رعایت ترتیب مراجعه کند یا علیه همهٔ ظهرنویسان اقامه دعوا نماید. این نکته را همواره در نظر داشته باشید که ظهرنویس تنها درصورتی‌که پشت سند را امضا کرده باشد دارای مسئولیت تضامنی است.
نتیجه‌گیری:
با توجه به مطالب مطرح‌شده ظهرنویسی اسناد تجاری یکی از مهم‌ترین موضوعات در استفاده از این اسناد است. شما با توجه به هدف خود باید یکی از انواع ظهرنویسی را انتخاب کرده و قبل از اقدام به ظهرنویسی با مسئولیت‌های خود در این زمینه آشنا باشید. ما در این مطلب شما را با ظهرنویسی آشنا کردیم و اگر در این خصوص سوالی دارید از طریق بخش مشاوره تلفنی با ما در میان بگذارید.
وینداد بستری را آماده کرده است تا به راحتی بتوانید وکیل متخصص برای طرح دعاوی حقوقی خود در حوزه اسناد تجاری انتخاب کنید. برای این کار کافی است که مسائل حقوقی خود را ثبت کنید تا کارشناسان پس از بررسی دعوای مطرح شده، وکیل متخصص برای دعوا را به شما معرفی کنند تا با هزینه‌ای معقول دفاع از پرونده شما را در کلیه مراحل دادرسی در دادگاه‌ها و سایر مراجع ذی صلاح برعهده بگیرند.
